Can ACAR
Anadolu Kestanesi. (Castenea sativa Mill) kuzey yarımkürenin nemli ve güneşli yamaçlarında mineral bakımından zengin ve iyi havalanan potasyumca zengin topraklarda yayılış gösteren, odun ve meyve özellikleri bakımından ekonomik olarak değerli bir orman ağacıdır.
Optimum gelişmesini 300-600 m lerde yapmakla birlikte diğer türlerle birlikte 1500 m de yetişebilir. Ülkemizde Karadeniz, Marmara ve Ege Bölgelerinde yayılış gösteren Castenea sativa Mill, diğer türlerimizle karışık olarak ormanlarda bulunur. Castenea sativa Mill yayılış gösterdiği bölgelerde yapılan Amenajman planlarında genellikle koru veya baltalık işletme sınıfında değerlendirilerek Orman Genel Müdürlüğü tarafından işletilir. Kadastro çalışmaları tam olarak bitirilemediği Karadeniz Bölgesinde ve diğer bölgelerde bazı istisnalar haricinde 26.000 ha saf, 155.000 yapraklı ile karışık ve 19.000 ha ibreli ile karışık olmak üzere toplam 200.000 ha kestane ormanı mevcuttur.
Doğu Karadeniz Bölgesinde çay ve fındık için 70 yıldan beri uygulanan yüksek taban fiyatları, Çay ve Zeytinciğin Islahı Kanunları nedeniyle mevcut orman alanlarının açılması, çay ve fındık dikimi yapılan alanların yaygınlaştırılması sayesinde mevcut orman alanlarından kopuk küçük adacıklar halinde bulunmaktadır.
Halkın bu alanları sahiplenmesi sonucunda OGM tarafından açılan hukuk davalarında kararlar OGM lehine çıkmasına rağmen oluşan sosyal baskılar nedeniyle mahkeme kararları uygulanamamaktadır. Kadastro çalışmaları yapılmamış devlet ormanlarında diğer türlerle karışık halde bulunan kestanelerden yöre halkının meyvesini toplama şeklinde yararlanması bir dönem OGM tarafından teşvik edilmiştir. OGM mevcut kestaneleri aşılatarak bu uygulamanın yaygınlaşmasını sağlamıştır. Buna karşılık vatandaşların bu alanlarda bulunan kestanelerle karışık halde bulunan diğer türlerini ve alt tabakada bulunan diğer bitki topluluklarını sahadan temizlemeleri mevcut Orman Kanununa göre suç oluşturması nedeniyle OGM tarafından mahkemeye intikal ettirilmektedir. Dolayısıyla yerel halk tarafından Kadastro çalışmalarının tamamlanması istenmemektedir. Kütahya, Simav ve Aksaz Orman İşletme Şeflikleri tarafından idare edilen Kestanelikler bu duruma verilecek en kötü örneklerdir. Tüm bu hukuki sorunlara çözüm olarak yasama erki tarafından 6831 sayılı Orman Kanununda değişiklik yapan 4999 sayılı kanunla özel mülkiyette bulunan Kızılağaç ve Kestanelikleri orman rejiminden çıkarmak ve bunlardan yararlanmayı kolaylaştırmak amacıyla çıkarılmak istenen Kanunun 1. ve 13. maddeleri Sayın Cumhurbaşkanımızın Anayasa Mahkemesine başvurarak bu kanunun Anayasaya aykırı olduğundan iptal edilmesi için kanunun iptali ve yürütmenin durdurulması için dava açmasına neden olmuştur. Bu dava sonucunda 17/03/2004 tarihli Anayasa Mahkemesi kararına göre 4999 sayılı "Orman Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun"un 1. ve 13. maddelerine yapılan itirazlar kabul edilerek gerekli değişikler yapılmış ve bu karar 20/03/2004 tarihinde Resmi Gazetede yayınlanmıştır.
Simav yöresinde bulunan kestaneliklerdeki sorunlar Karadeniz bölgesiyle benzerlik göstermektedir. Nitekim; Yörede Simav ilçe merkezi ve Hisarbey beldesi dışında orman kadastrosu yapılmamıştır. Ayrıca bölgede tarım Bakanlığı tarafından sağlanan ödenekle kestanenin karışımda yüksek oranda bulunduğu meşçerelerde Bursa yöresinden sağlanan aşı kalemleriyle 1956 yılından itibaren Çavdır, Değirmenciler, Öreğen köyleri ile Beyce ve Demirci kasabalarından başlanmış, bu işlem Kütahya Özel İdaresince desteklenmiştir. Aşılama işlemi daha sonra Çaysimav, Ahmetli, Bahtıllı, Hisarbey, Aksaz ve Hacı Hüseyin Efendi Köylerinde uygulanmıştır. Bu sırada ağaç paylaşımı nedeniyle yöre halkı arasında meydana gelen çatışmalar OGM birimleri tarafından önlenmiştir. Mahsül alımından sonra yöre halkı tarafından mülkiyeti devlete ait olan bu alanlardaki kestane ağaçları sahiplenilmiştir. Sosyal baskı sonucunda koru niteliğini kaybeden meşçerelerde aşılamalara yöre halkı tarafından devam edilmektedir. Kestanenin yoğun olarak bulunduğu meşçerelerden Kayın ve Karaçam bireyleri kesilerek mevcut kapalılık kırılmış, alt tabakadaki diri örtü ve şüceyratta kaldırılmıştır. Böylece nitelikleri değiştirilen koru ormanları altında yoğun otlatma ve erozyon sorunları baş göstermiştir. Bu alanlarda yapılan işlemlerin sürmesi ve ormanların nitelikleri bozulmaya devam edilmesi halinde İzmir-Yamanlar ve Senirkent benzeri doğal afetlerle karşılaşılması kaçınılmazdır. Orman köylerinin yoksulluktan kurtarılması amacıyla 1938-1960 yılları arasında o zamanki anlayış ve düşüncelere göre bozuk orman alanlarının çay yetiştiriciliğine tahsisi, orman alanlarındaki yabani zeytinliklerin ıslah edilerek köylülere devir ve temliki (1938), bu yasanın 1950 yılında sakızlık ve harnupluklarada teşmil edilmesi, palamut meşelikleri ve fıstıkçamlıklarının Orman Kanununda yapılan değişiklikle orman alanı dışına çıkarılarak köylülere devredilmesi (Palamut meşelikleri, meyve kadehlerinden elde edilen tanenin sentetik olarak daha ucuza elde edilmesiyle tamamen yok edilmişlerdir, fıstıkçamları ekonomik değerlerini korudukları için şimdilik korunmaktadır), 5653 sayılı yasayla funda ve makiliklerin orman rejiminden çıkarılarak topraksız köylülere dağıtılması, orman niteliğini kaybeden veya tarımda kullanılan veya kullanılmasında yarar görülen alanların orman dışına çıkarılması 70 li yılların sonuna kadar geçerli olan politikalardır. Ancak 1980 yılından itibaren ormana bakış açısı değişmiş, şehirleşme ve sanayileşme oranı hızla artmış, kentlere göç hızlanmıştır. Refah düzeyinin yükselmesi ve çevre sorunlarının giderek artması sonucunda toplumun doğaya ve ormanlara bakış açısını değiştirmiştir. Günümüz kentlisi artık ağaç kesimine karşıdır. Orman ve doğal kaynakların korunmasını, iyileştirilmesini ve gelecek kuşaklara aktarılmasını istemektedir. Orman kanununda değişiklikler yapılması ile karşılaşılan sorunların nedeni bunlardır.
Özel mülkiyette olduğu iddia edilen kestane alanlarının tamamına yakını devlet ormanıdır. Aksini iddia edenler suç işlemektedir. OGM kesinleşmiş mahkeme kararlarını uygulayamamakta, kadastro çalışmalarının yapılması engellenmektedir. Kadastro çalışmalarının yapılması mevcut ihtilafların giderilmesini, mahkeme kararlarının uygulanması halinde ülkemiz için büyük değer olan orman kaynaklarımızın gelecek kuşaklara daha zengin bir şekilde aktarılmasını sağlayacaktır. Ülkemiz için büyük değer olan kestane ormanlarından sürekli yararlanılması için kestanenin % 10 dan az oranlarda karışıma katıldığı meşçerelerde meyve üretimi yapılmamalı, ancak saf veya karışık halde bulunduğu alanlarda meyve üretimi yapılmalıdır. Mevcut Orman kanunu çerçevesinde OGM denetiminde olmak üzere köy ve belediye tüzel kişiliklerince meyve üretimi yapılması daha iyi sonuç verecektir. Bozuk alanlarda otlatma yapılması önlenmeli, erozyon önlemleri alınarak ağaçlandırılmalı, niteliklerini kaybetmiş, kestane verimi azalmış kestane alanlarının öncelikle ıslah edilerek tekrar eski durumuna dönüşmesi sağlanmalıdır. Bunların dışında sağlıksız bireylerden alınan aşı kalemleriyle sağlıklı bireylerin aşılanması nedeniyle yaygınlaşan kestane kanserinin önlenmesi için bu hastalığa dirençli bireyler belirlenerek aşılı fidan üretiminin hastalığa dayanıklı bireylerden yapılmasıyla ilgili çalışmalara hız verilmelidir. Kestanenin ekolojisine uygun alanlarda bulunan özel mülkiyete ait alanlarda kestanelik kurulması özendirilmeli, böylece devlet ormanlarındaki kestaneler üzerindeki sosyal baskı azaltılmalıdır.
Facebookta paylaş
Twitter'da paylaş
Google+'da paylaş!
Pinterest'te paylaş!