Yaklaşan Kurban Bayramı dolayısıyla kurbanlık seçimi konusunda dikkat etmemiz gereken noktalar aşağıdaki gibi sıralanabilir.

SATINALMA SIRASINDA DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR:

SATINALMA SIRASINDA DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR:

1. Bu seneki kurban bayramı genelde kurbanlık olarak seçilecek hayvanların gebelik dönemine rast geldiği için ilgili hayvanların mutlaka gebelik acısından bir veteriner hekim tarafından kontrol edilmiş olması hem insani hem de ekonomik bir zorunluluktur. Büyük baş hayvanların gebelik muayenesi veteriner hekimler tarafından kolaylıkla yapılmakla birlikte küçükbaş (koyun-keçi) hayvanlarda bu durum sıkıntı yaratmaktadır. Küçükbaş hayvanların gebelik süre ve dönemleri göz önüne alınarak tecrübeye dayalı kontroller yapılabilir. Tecrübeli bir el ile dıştan muayene ile ileri gebelikler tespit edilebilirse de bu durum kesin sonuç vermeyebilir. Sahada Küçükbaş hayvanlarda kullanılan ultrasonografi cihazları ile kesin teşhise varılabilir. Ancak bu dönem itibariyle dişi hayvan kesimi tercihi önerilmemektedir.

      Dişi hayvan kesimi yapılması arzu ediliyorsa infertil(kısır) olduğu kesinleşmiş ya da en az 4 kez sun-i dölerme yapılmış ancak arzu edilen gebelik şekillenmemiş hayvanların kesimi tercih edilmelidir.

2. Genel olarak genç hayvanlar tercih edilmelidir.

3. Uzun yoldan getirilmiş hayvanlar tercih edilmemelidir. Yorgun hayvanların kaslarında birikmiş olan glikojen hayvanların etlerinde tat ve renk değişiklikleri meydana getirmektedir.

4. Hayvanları stres faktörlerin uzak tutmak gereklidir. Kötü muamele, kovalamak, karanlık ve havasız yerlerde barındırmak stresi artıracağından etlerinde sertleşme meydana getirecektir.

5. Aşırı kilolu hayvanlardan uzak durulmalıdır. Son dönemlerde yaygın olarak kullanılan büyütme faktörleri (hormonlar) kısa dönemde olmasa da hem hayvan hem de insan sağlığı açısından tehlikeli olabilir. Bu durum hayvan seçimi aşamasında kolay tespit edilebilen bir durum değildir. Sahada hayvan seçimi yapılırken hormonlu olup olmadığı konusunda uygulanabilecek bilimsel bir yöntem hala geliştirilememiştir. Ancak hayvanın yaşı ile cüssesi ve kilosu arasındaki oransızlık bize fikir verebilir. Hormonlu hayvanların genellikle deri altı yağ dokusu oldukça kalın ve normalden biraz daha gevşek bir dokudur. Elle deriyi muayene ederek deri altının kas mı yağ mı olduğu tespit edilebilir. Hormonlu hayvanın hareket yeteneği kısıtlı, bakışları mat, göz bebekleri olması gereken gülgüni pembe değildir. Hormonlu hayvan seçimi konusunda en önemli kriter bildik ve güvendik firma ya da kuruluşlar olabilir. En azından 3-5’li gruplar halinde satış yapan kişilerden alım yapılması faydalı bir öneri olabilir.

6. Bilindiği gibi koyun eti oldukça yağlı bir ettir. 40 yaş üzeri kişilerde kolestrol seviyesini artırma eğiliminden dolayı koyun eti tercih edilmemelidir. Koyunlarda en az yağlı et kuzu etidir. Kuzu eti tercih edilmesi uygundur. Ancak kolestrol sorunu olanlar için dana ve daha az yağlı keçi eti önerilir.

7. Kurbanlık seçimi konusunda en önemli konu zoonozlardır. Zoonozlar hayvanlardan insanlara geçen hastalıklardır. Kurban bayramı sonrasında insanlarda görülen zoonoz hastalıklarda %30 oranında bir artış olduğu bilimsel bir tespittir.

Bunun için en önemli konu alımı yapılacak hayvan için mutlaka veteriner sağlık raporu aranmasıdır. Yukarıda bahse konu hastalıklar için kısa ama oldukça gerekli  bilgi verecek olursak;

               Bu hastalıkların en sık görülenleri: Tuberküloz, Bruselloz, Anthrax(şarbon), Kist hydatid, Fasciolasis, Cysticercus bovis, BSE(deli dana) hastalığıdır.

BRUSELLOZ: Halk arasında peynir hastalığı olarak da bilinir. Etkeni B.bovis, B.suis, B.melitensis’tir. Brusellozlu hayvanlar genelde yüksek ateşlidir, eklemlerde ağrılı şişlik, cinsel organlarda enfektif lezyonlar görülebilir. İnsanlara direk temasla ve çiğ olarak ya da yeterince pişirilmemiş olarak tüketilen et ve süt ürünleri aracılığıyla geçer. Hastalık etkeni tuzlanmış ve salamura edilmiş etlerde 150 gün süreyle canlı kalabilmektedir. Bu hayvanlar kesinlikle kesilmemeli ve ilgili kurumlara derhal ihbar edilmelidir.

ANTHRAX: Etkeni B.anthracis’tir. Hastalık direk temasla bulaştığı gibi hayvansal ürünlerin tüketilmesi sonucunda da bulaşabilir. İnsanlarda sindirim formunun ortaya çıkması sonucunu ölümle sonuçlanan tablo şekillenebilir. Dıştan tespit etmek zordur. Kesim sırasında kanın pıhtılaşmaması, çamur kıvamında ve 3-4 kat büyümüş dalak en önemli belirtidir. Mutlaka ihbar edilmeli ve tespit edilen hayvanlar derhal itlaf edilerek kullanılan araç gereçler dezenfekte edilmelidir.

TUBERKULOZ: Etkeni M.bovis’tir. Hastalığın %90’ı akciğer bölgesinde yerleşiktir. Kesim sonunda lenflerde ve trachea’de milier lezyonlar karakterizedir. Bu lezyonlar et iyi pişmemişse insanlara bulaşabilir.

CYSTİCERCUS BOVIS: Etkeni Tenia saginata parazitinin bir formudur. Sığırlarda görülür. Dil, kalp kası, oesaphagus ve iskelet kaslarına yerleşir. Dış muayene ile tespit edilemez. Kesim sonrasında ilgili kaslar dikkatle incelenmeli, içi sıvı dolu kistlere rastlanmışsa kesinlikle patlatılmamalı, blok halinde ilgili bölge kesilerek alınmalı ve gömülmeli ya da kimyasal yöntemlerle zararsız hale getirilmelidir.

CYST HYDATID: Etken E.granulosus’un larva formudur. Ülkemizde oldukça sık görülür. Etken genelde akciğerin iki lobu arasındaki pleural bölgeye yerleşir. Bölgeye temas edilmeden küt biçimde temizlenmelidir. Parazitler konusundaki en önemli husus atılan parçaların sokak hayvanları tarafından tüketilmesini engellemektir.

FASCIOLASIS: F.hepatica ve F.gigantica parazitleri tarafından oluşur. Halk arasında KELEBEK olarak adlandırılır.Karaciğer üzerinde beyaz benekli,pirinç tanesi büyüklüğünden iri ceviz büyüklüğü boyu kadar lezyonlarla karakterizedir. Karaciğerin tamamı imha edilebileceği gibi küçük formlarda ilgili bölge imha edilebilir.

BSE(Deli dana): Dış bakı ya da muayeneyle tespit edilemez. Kesim sonrası beyinde süngerimsi yapı en önemli belirtisidir. Hayvanlar canlıyken çevreye karşı agresiftir. Genelde yaşlılarda gençlere oranla daha çok görülür.

HYPODERMA: Etken H.bovis’tir. Dış muayenede hayvanın sırt ve bel bölgesinde küçük tümörler halinde görülür. Olgunlaşmış olanlar deri elle sıkıldığında patlayabilir ve irin tabiatında pis kokulu bir akıntı gelir. Spesifik bir sağlık sorunu yaratmaz ancak derinin ekonomik değerini düşürür.

8. Durgun, halsiz hayvanlar seçilmemelidir.

9. Aşırı öksürük ve aksırık olmamalıdır

10. Kıllar parlak ve canlı olmalı, yer yer döküntüye dikkat edilmelidir.

11. Ağız ve burun akıntısı olmamalıdır.

12. Sırt bölgesi yukarıda bahsedilen Hypoderma (Nokra) açısından elle kontrol edilmelidir.

13. Hayvanlar aşırı zayıf ya da kilolu olmamalıdır.

KESİM SIRASINDA DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR:

          Kesim anında ilgili kişi mutlaka temiz olmalı, olası hastalıklara karşı önlem olarak çizme, eldiven, maske, çeşitli dezenfektanlar kullanmalıdır. Yaralı ya da kesik ellerle kesim yapmamalıdır.

           Kesim mutlaka hayvan asılarak yapılmalı, hayvanın kanı iyice boşaltılarak sağlıklı bir kesim yapılmalıdır.

KESİM SONRASI KARKASLARDA DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR:

    -Karkasın rengi normal mi? Çok koyu y ada açık sarı mı?

    -Anormal bir koku var mı?

    -Akıtılan kan pıhtılaştı mı? Ya da kan normalden daha açık renk mi?

    -Bağırsaklarda kan ya da aşırı gaz var mı?

    -Karaciğer normalden büyük mü, üzerinde kistik oluşumlar var mı?

    -Deri altında kanama yada gaz birikimi var mı?

    -Dalak çamur kıvamında mı,elle bastırıldığında el içine mi giriyor? (şarbon açısından)

    -İç organlar birbirine ya da bulunduğu boşluğa yapışık durumda mı?

    -Göğüs ya da karın boşluğunda aşırı sıvı birikimi olmuş mu?

Yukarıda sıralanan sorular, bahsedilen hastalıklar açısından sorgulanmalı ve ilgili kişi ya da kurumlarla temas sağlanarak çözüm bulunmalıdır.

Kesim sonrası, evlerimizde kullandığımız %35’lik çamaşır suyu %1’lik hale getirilerek (Kabaca 1 sürahi suya kabaca 1 su bardağı çamaşır suyu) temizlik ve dezenfeksiyon için kullanılabilir.

Sakatatların gelişi güzel atılmasının, sokak hayvanlarıyla temasının engellenmemesinin ciddi sağlık sorunu oluşturacağı bilinmeli ve sorumlu davranılmalıdır.

           İyi bayramlar dileklerimizle...