Domateste fungal hastalıklar, hemen hemen her dönemde etkili olabilmektedir. Fungal hastalık etmenlerinin büyük bir bölümü toprak kaynaklıdır ve bunlar toprakta, hasta bitki artıklarında kalıp barınabilmekte ve sonraki yılda hastalığın artışına neden olabilmektedirler. Fideleri etkileyen bazı fungal etmenler hastalıklı fideler yolu ile temiz tarla veya seralara da taşınarak buralara hastalığı bulaştırmakta veya var olan hastalığın yoğunluğunun artmasına neden olmaktadırlar. Aynı yerde yapılan sürekli yetiştiricilik te toprak kaynaklı fungusların yoğunluğunun artmasına neden olabilmektedir. Bu nedenle, koşullar elverdiği sürece ekim nöbeti uygulanmalıdır. Ekim nöbetinin etkili olabilmesi için, farklı familyalara ait bitkiler seçilmelidir.
Kullanılan fidelik toprağının veya torfun hastalıklar bakımından temiz olmasına özen gösterilmelidir. Önlem olarak fidelik toprağının PCNB (Penta Cloro Nitro Benzen) içerikli ilaçlarla ilaçlanması önerilmektedir. Fidelerin; bakır, maneb, zineb, propineb veya captan etkili maddeler içeren ilaçlar ile ilaçlanması da olumlu sonuç verebilmektedir.
İleri devrelerde uygulanacak olan fungusitlerin, yaprakların iki yüzeyi ile de temas etmeleri sağlanmalıdır. Bu nedenle, bitkilerin her tarafı dikkatli bir biçimde ilaçlanmalıdır .
Çok sıcakta uygulanan fungusitler, bitkilerde stres koşulları yaratarak istenmeyen zararlanmalara yol açabilmektedir.
Mümkün olduğu kadar fungusitler başka ilaçlarla ve yaprak gübreleri ile karıştırılmadan tek başlarına uygulanmalıdır. Fungusitlerin özellikle yaprak gübreleri ile karıştırılması olumsuz etkilere neden olabilmektedir.
Bakırlı ilaçların yüksek dozda verilmesi durumunda özellikle genç bitkiler üzerinde olumsuz etkiler yarattığı unutulmamalıdır. Bakır içerikli ilaçlar, soğuk ve nemli koşullarda kullanıldığında olumsuz etkisi daha şiddetli olmaktadır.
Genel olarak hastalıklarla etkin ve ekonomik bir mücadele yürütebilmek için hastalık etmenleri hakkında temel bilgilere sahip olmak gerekmektedir. Bu genel bilgiler de, hastalık etmenlerinin yaşam döngüleri, bitkilerde oluşturdukları hastalık belirtileri ve mücadele yöntemleri olarak özetlenebilir.
Fungusların spor yaymaları genellikle sabah 06:00 ile 10:00 saatleri arasında olmaktadır. Geceleyin yapılacak havalandırmalar, bu nedenle çok etkili olmaktadır. Seralardaki havalandırmanın etkili olabilmesi için üstten hava-landırma şarttır. Ancak bu şekildeki havalandırmada sera nemini düşürmek mümkün olmaktadır. İlaçlama için en uygun zaman da sporların yayılmasından önceki zamandır. Yani; sabah saat 06:00 dan önceki uygulamalar veya akşam saatlerindeki uygulamalar daha etkili sonuç vermektedir.
Fungal hastalıklara karşı yürütülecek olan ilaçlı mücadelenin yanı sıra TOPRAK SOLARİZASYONU da çok ekonomik, etkili ve çevreye zarar vermeyen bir mücadele yöntemidir. Bu yöntemi uygulayarak güneş enerjisinden elde edilen ısı, toprakta bulunan pek çok hastalık etmenini öldürmekte veya zararını, önemli ölçüde azaltmaktadır. Özellikle seralarda, sıcak mevsimlerde ve üretimin yapılmadığı zamanlarda birkaç hafta süresince uygulanan solarizasyon sonucunda toprağın 20 cm. derinliğine kadar olan kısmındaki; başta Fusarium solgunluğu, Vertisilyum solgunluğu, Rhizoctonia, Phytophthora kök çürüklüğü ve Nematodlar olmak üzere hastalık etmenlerinin büyük bir kısmını zararsız hale getirmek mümkündür.
Solarizasyonun uygulanması:
Toprak, bitki artıklarından temizlendikten sonra kuru ise doyum noktasına kadar sulanmalı ve tava geldikten sonra çok iyi işlenmelidir. Toprak iyi işlenmediği taktirde toprak içinde oluşan boşluklar, ısının iletilmesini ve dolayısı ile yükselmesini engeller. Damla sulama sistemini kurup arada bir sulama yapmak ta solarizasyonun etkisini arttırır. Sulamadan, toprak işlemeden ve damla sulama sistemini kurduktan sonra toprağın üzeri açık kalmayacak biçimde plastik örtü ile kaplanmalıdır. Kullanılacak olan plastik örtü temiz ve 0.5 – 4 mm. kalınlığında olmalıdır.
Plastik örtünün kenarları dikkatlice toprağa gömülüp ısı kaybı engellenmelidir. Etkili bir solarizasyon için toprağın en az 6-8 hafta plastik örtü ile kapatılması gerekmektedir.
Dr.M.Nevzat ALAN
Facebookta paylaş
Twitter'da paylaş
Google+'da paylaş!
Pinterest'te paylaş!