Vetiver , Hindistanın doğal bir bitkisidir ancak şu anda dünyada pek çok çevre sorununun çözümüne basit,ucuz ve etkin çözümler sunan global bir bio-teknoloji sisteminin öznesidir.

10 yıldan beri yurdumuzda adaptasyon ve başta erezyonu önleme konusundaki muhteşem etkinliği ile araştırmaları yapılmakta ve başarılı sonuçları yayınlanmaktadır.Bu "miraculous"(harika) diye tanımlanan bitkinin ülkemizde de yaygınlaştırılması büyük kazanç olacaktır.

Değerli Dostlar,

Geçen hafta sonu bizim Türkiye Tabiatını Koruma Derneği'nin Isparta'da düzenlediði "Göller Bölgesi ve Sorunları" konulu bir kongreye katıldım. Hem hepimizi uzun zamandan beri endişelendiren küresel ısınma ve kuraklık gibi konularda ve hem de Sütçüler ilçesindeki dut üreticiliği ve pekmez festivali ile ilgili olarak bilgilenmek amacıyla çalışmaya katıldım.

Sunulan tebliğler o kadar iç karartıcı idi ki 2 gün boyunca yürek daralmasından nefes alamaz hale geldim. Değerli dostlar, ülkemiz, yer altı ve üstü bütün zenginliklerimiz ellerimiz arasından kayıp gidiyor.Ve biz inanılmaz bir aymazlık ve gaflet içerisinde bunları seyrediyor,güç birliği içerisinde ,bir an bile soluklanmadan,günlerce gecelerce duraksamadan uğraşıp debelenmemiz gerekirken kısır çekişmelerle,benlik meseleleriyle,kıskançlık , haset ve küçük menfaat hesaplarıyla çok değerli zamanları harcıyoruz.

Türkiye'de yanlış politikalarla son 30 yılda 3 tane Van gölü büyüklüðünde sulak alan kaybolmuş. Dünyanın en önemli göç yolları üzerinde olan Türkiye'nin biyolojik çeşitliliği,insan eliyle yapılan uygulamalarla büyük kayıplar vermiş.Büyük umutlarla milyarlarca dolarıýk kaynaklar akıtılarak gerçekleştirilen GAP projesi kabusa dönüşmüş,binlerle yılın bereketli toprakları yanlış sulama nedeniyle tuzlanmış ve çölleşmiş.Yeraltı suları sanayi,ziraai ve evsel atıklarla kirlenmiş,seviyeleri düþmüþ.Verimli tarým alanlarýna,su toplayan nehir havzalarýna þehirler,sanayi tesisleri oturtulmuþ.Hayatın kaynağı olan suya 2030 yılında dünyadaki 3 insandan biri erişemeyecek ve biz bundan en çok etkilenecek ülkelerin arasındayız.şu anda bile su fakiri ülkeler grubuna dahiliz.

Türkiye'nin en büyük tatlı su gölü olan Beyşehir gölü'nün artık kurtarılamaz durumda olduğu belirtildi. Dolayısıyla şu anda en büyük tatlı göl konumunda, bir cennet kadar güzel Eðirdir gölüne de hocalar 30 yıllık bir ömür biçtiler. Gölde yapılan yanlış,muhtemelen de kasıtlı olduklarını düşündükleri uygulamalarla göl çözümsüz sorunlarla karşı karşıya..

Bundan 20-30 yıl önce çeşitli endemik sazan (ot yiyen tatlı su balığı) türlerinin arasına atılan etçil balıklar onları yok etmiş.Otları temizleyen balıkların olmaması gölün otlanmasına ve organik maddesinin artmasına yol açmış.Bunu, gölün çevresinde yapılan elma tarımında kullanılan,yılda 10 defa atılan zırai ilaçlar ve gübreler de daha vahim hale getiriyor.Ve Isparta içme suyunu Eğridir'den karşılıyor...

Geçen yıl gölde mavi- yeşil alg patlaması olmuş ve gölün yüzeyi yosuna benzer bu alglerle dolmuş.Bunlar zehirli maddeler yayan ve mücadelesi çok zor olan zararlılar,toksinleri kanser yapıyor.Geçen yıl işte bu ve bunun benzeri pek çok çevre sorununa mucizevi çözümler sunan bir bitki ile karşılaştım dutu araştırırken.İsmi VETİVER (Vetivetia Zizanioides l.Nash).Hindistanın doğal bitkilerinden olan vetiver yamaç korumada ve esansiyel yağ üretiminde geleneksel olarak kulanılmış. Dünya Bankası bu geleneksel kullanımlarından yola çıkarak Vetiver Otu Teknolojisi (Vetiver Grass Technology-VGT) nin sistematik geliştirilmesi amacıyla bir çok projeler yapılmış. şimdi dünyada 160 kadar ülkede Vetiver çeşitli sorunların çözümü ve bir refah vasıtası olarak kullanılmaktadır. Tayland Kralı bu bitkiyi özellikle desteklemektedir ve bununla ilgili başarılı çalışmaları ödüllendirmek amacıyla bir vakıf kurmuş ve fon oluşturmuştur.

Dünyada Çin Vetiver Ağı (Chine Vetiver Network),Ýtalyan Vetiver Ağı (Italian Vetiver Network),Uluslar arası Vetiver Ağı(International Vetiver Network),Avrupa-Akdeniz Vetiver Ağı(Euromediterannian Vetiver Network),Pasifik Kuşağı Ağı (Pasific Vetiver Network) gibi çeþitli ağları oluşturulmuştur. Doğal kaynakları korumak ve toplumları güçlendirmeyi amaçlayan global bir teknolojidir.

Buğdaygillerden olan saz görünümlü bitkinin uygun şartlarda boyu 2m.ye kökleri ise 3- 4 m .ye inebilir.Saç görünümlü,dikey olarak, masif bir şekilde inen kökleri bilinen iyi yüzey tutucu bitkilerden biri olarak tanımlanmasını sağlar.Hatta isimlerinden biri "living soil nail"dir.Yani "Yaşayan Toprak Tırnağı".Kendisine "Mucize","Eşsiz","harika" bitki gibi isimler yakıştırılmaktadır.

Geleneksel kullanımı, yurdumuzun da en ciddi sorunlarından biri olan erezyonu önleme amaçlıdır.Çok iyi setler oluşturarak suyun ve toprağın tutulmasını sağlar.Kökleri çeliğin 1/3 kadar kuvetli bir tutuculuk sağlar.Böylece yamaçların stabilizasyonunda %60'a kadar varan dik eğimlerde toprağı tutar.

Diğer bitkilerin yaşayamadığı aşırı asitli, tuzlu,alkali ve diğer problemli topraklarn iyileştirilmesinde kullanılır.Maden yataklarında ,çöp ve çeþitli atıklarla doldurulmuş alanlarda mevcut olan ağır metallerle ve zehirlerle kontamine olmuş toprakların rehabilitasyonunda kullanılır.

Pestisitlerle ve aşırı kullanılmış zirai ilaçları topraktan çeker.Evsel atıklarla, zirai ilaçlarla ve kısmen de sanayi atıklarıyla kontamine olmuş suların temizlenmesinde kullanılır.(Örn.Mavi-yeþil algleri temizlediği gösterilmiş).Kolay yanmadığı için orman yangınlarına karşı yangın şeritleri oluşturmada kullanılmaktadır.

Heyelan önlemede ve sel baskınlarını önlemede önemli bir güce sahiptir.Böcek ve haşaraları uzak tutucu etkisi ile zararlılarla biyolojik mücadele unsuru olarak kullanılmaktadır.Köklerinden parfüm, sabun ve aroma terapi alanında ;yine kök ve saplarından süs eşyaları yapımında faydalanılır.Taze yaprakları yem bitkisi olarak kullanılır.

Daha sayamayacağım başka kullanım alanları ile bu vetiver'cik aynı bizim dutumuz gibi son derece kalender; -15 ila 55 derece arasýnda ve yılda 300mm.yağış üzerindeki her türlü iklim ve toprak şartına adapte olma potansiyeline sahip; ama aynı zamanda haddini bilen,yabancı türlerin korkulan özelliği olan yayılmacılık özelliği olmayan; sorunlara basit,ucuz ve etkin çözümler sunan; suyu seven ama kuraklığa da dayanıklı olan gerçekten harika bir bitki.

Kemaliye de kivi yetişmişse vetiver de rahatlıkla yetişir ve özelikle erezyondan tutun da bakır madeninin bıraktığı ve ileride altın madeninden arta kalabilecek arseniğin temizlenmesine kadar çeşitli çevre sorunlarının çözümünde kullanılabilir.

şu anda çok fazla bilinmese de bitki hali hazırda Türkiye'de mevcuttur ve üzerinde 2 tanesi TUBİTAK destekli olmak üzere çeşitli projeler yürütülmektedir.

Bu değerli bitkinin bir an önce ülkemize kazandırılması hayrımıza olur.

Saygılarımla,

Dr.Dt.Gülnur Esma Gürler Dr.Dt.Gülnur Esma Gürler

Facebookta paylaş
Twitter'da paylaş
Google+'da paylaş!
Pinterest'te paylaş!