Kuzey Yarım kürenin ılıman, serin ve soğuk bölgelerinde, çoğunlukla Kuzey ve Orta Asya'da (Çin-Japonya), Kuzey Amerika ve Avrupa'da geniş bir yayılış gösterir ve 40 kadar türü içerir.

Ladinler düzgün gövdeli, yüksek boylu ve açıkta serbest olarak yetişen fertlerinde yerden itibaren dallanabilen, sivri ve dar, konik bir tepe oluşturan orman ağaçlarıdır. Sürgün ve dalları gövdeye çevrel dizilmiştir. Yaşlı ağaçların gövde kabukları pullu, çatlaklıdır. İğne yaprakları uzun sürgünler üzerinde tek tek bulunur; döküldüğünde ya da koparıldığında sürgün üzerinde törpü gibi iz bırakır. Yapraklar dört köşelidir, (parmaklar arasında kolayca döndürülebilir), uçları sivri ve batıcıdır. Kozalakları bir yılda olgunlaşır, önceleri dik dururlar, olgunlaştıktan sonra aşağıya doğru sarkarlar.

Gölgeye dayanıklıdırlar (yarı gölge ağacı), sığ köklüdürler ve bu nedenle de kuvvetli rüzgâr ve fırtınalara karşı dayanıklı değildirler. Endüstrinin yoğunlaştığı kentlerde fabrika bacalarından çıkan zehirli gazlara karşı çok duyarlı olduklarından zarar görürler, gelişmeleri duraklar ve kururlar. Bağıl nemi yüksek yerlerde, hafif asidik ve balçık topraklarda iyi gelişme gösterirler.

I.PİCEA ABİES (AVRUPA LADİNİ) PINACEAE)

II.PİCEA ORİENTALİS (DOĞU LADİNİ) (PINACEAE)

III.PİCEA GLAUCA - P. ALBA (AK LADİN) (PINACEAE)

IV.PİCEA PUNGENS (MAVİ LADİN - KOLORADA LADİNİ) (PINACEAE)

 

 

I.PİCEA ABİES (AVRUPA LADİNİ) PINACEAE)

Yetiştiği Yer: Kuzey ve Orta Avrupa'da yetişir.

Boy ve Çap: 30-40m. boy, 1,5-2,5 m. gövde çapı, geniş piramit (konik) bir tepe formu yapmaktadır.

Genel Özellikleri: Kabuk genç yaşlarda açık kahverengi, yaşlanınca kırmızı açık kahve ya da gri renklidir; ufak levhalar halinde parçalanır ve yer yer dökülür. Genç sürgünleri kahvemsi kırmızı sarı renktedir. Üzerleri çıplak ve hafif tüylüdür. İğne yapraklar gençlerde de gölge dallarında yatay uzanırlar. Yaşlı ağaçların ışık dallarında ise yukarıya doğru fırça gibi yönelmişlerdir.1-2cm. uzunluğundaki iğne yapraklar parlak yeşil renktedir. Uçları sivri batıcıdır. Ağaç üzerinde 5-7 yıl soğuk iklimlerde ise daha fazla kalırlar. 10-15cm. uzunluğundaki kozalaklar silindiriktir. Kozalak pullarının kenarları düz değil seyrek kaba dişlidir. Kozalaklarının bazıları yeşil bazıları da kırmızı yeşil, olgunlaştığında açık kahverengidir.

İklim ve Toprak İstekleri: Kök sistemi genel olarak yayvandır. Ağır ıslak veya sıkı topraklarda sığ; gevşek topraklarda ise oldukça derine giden kök sistemi vardır. Nem isteği yüksek , ısı isteği azdır. Yaz kuraklığına ve zehirli gazlara karşı çok duyarlıdır. Gölge ağacıdır; fakat ona da Göknar kadar dayanıklı değildir. Kışları soğuk karaiçi iklimlerin ağacıdır; kuru, nemli topraklarda (taze, serin ve gevşek, humuslu topraklarda, dağ yamaçlarında) yetişir. Kökleri sığ 'tabak kök' biçiminde ve rüzgâra çok duyarlıdır. Rüzgâr kırması ve devirmesinden zarar görür.

Piramit ya da konik formları, dokuları ve renkleriyle çok ilginç ve dekoratif bir ağaçtır. Park ve bahçelerde soliter ya da küçük gruplar halinde kullanılır.

Budama Durumu:Budamaya yatkındır ve yeşil perde / çit tesisinde yararlanılır.

Kültivarları:

R a. ev. 'Aurea' - İğne yapraklan altın sarısı renklidir.

R a. cv. ' Compacta' Geniş yuvarlak toplu gelişme gösteren 1-1,5m. boya ulaşan bodur bir formdur. R a. cv. 'Conica' - Top konik biçimli sık dokulu, iğne yaprakları koyu yeşil renklidir.

Ra. cv. 'Cupressina' - Görünüş bakımından geniş bir piramidal serviyi anımsatır. 15-20m. boya ulaşır; sık dallıdır, dalları yukarıya yönelmiştir. İğne yaprakları hafif mavi yeşildir.

Ra.cv. 'Pendula' - Sarkık formludur.

R a. cv. 'Nana' - Bodur yapılıdır.

Ra.cv. ' Pyramidata' - Dalları yukarıya doğru yönelmiş, dar, konik tepeli bir ağaçtır.

II.PİCEA ORİENTALİS (DOĞU LADİNİ) (PINACEAE)

Yetiştiği Yer: Anadolu'da, (Doğu Karadeniz dağları) ve Kafkasya'da yetişir; yayılış alanı bütün yıl yağış alır. Toprağa kadar dallanan güzel bir görünüşe sahiptir

Boy ve Çap: Sivri tepe, dolgun ve düzgün gövdeye sahip, 40-50m. kadar boylanabilen 1,5-2m. çapa ulaşan 1. Sınıf orman ağacıdır.

Genel Özellikleri: Kabuk genç gövdelerde genellikle açık renkli ve düzgün, yaşlı gövdelerde koyu renkli ve çatlaklıdır. Dallar çevrel olarak sık bir vaziyette bütün gövdeye yerleşmiştir. Genç sürgünleri çok sık, parlak açık kahve renkli ve tüylü; iğne yaprakları parlak koyu yeşil, çok kısa(6-10mm.), uçları küt sürgünlere yatık konumdadır. Doğu Ladini mevcut ladin türlerinden kısa iğne yapraklarıyla ayrılır. Kozalakları 5-9cm. uzunluğunda 2-3cm. çaplı, silindirik biçimli; gençken yeşil ya da purpur kırmızı olgunlaşınca kahve renklidir. Ters yumurta biçimindeki kozalak pullarının kenarları dişsiz ve yuvarlakçadır. Bu sayede Avrupa ladininden ayrılır.

İlk yaşlarda büyümesi gayet yavaştır. Fakat 8-10 yaşından sonra hızlı büyümeye başlamakta ve sürekli bir biçiminde uzun yıllar devam etmektedir.

İklim ve Toprak İstekleri: Kök sistemi genel olarak sığdır. Ancak gevşek derin yani fiziksel yapısı elverişli olan topraklarda kuvvetli yan kök yapabilmektedir. Yağışları bol ve yıl içine dağılmış olan serin deniz ikliminde; güneşli yarı gölge yerlerde ve normal nemli topraklarda yetişir; kış soğuklarına dayanır, hava nemi ve yağışı az yerlerden kaçınır. Gölgeye oldukça dayanıklıdır. (Yarı gölge ağacıdır.)

Budama Durumu;Budanmasına gerek yoktur. Üretim tekniği:Üretm tohum, çelik ve aşıyla olur.

Çok iyi bir park ve bahçe ağacıdır. Geniş çim alanları üzerinde soliter ya da küçük gruplar halinde kullanılır. Çeşitleri de çoktur. Kültivarlan:

Ro. cv. 'Aurea' - İğne yaprakları altın sarısı bronz renkli

Ro. cv. ' Gracilis' - 3m. boya ulaşabilen ince narin yapılı yuvarlak habitusa sahip bodur bir formdur. Ro. cv. ' Nana' - Bodur Doğu Ladini Geniş piramidal veya yuvarlak gelişme gösteren bodur bir formdur. Ro. cv. ' Nutans' - Sarkık formda gelişme gösterir. Yan dallar narin olup aşağı doğru sarkar.

III.PİCEA GLAUCA - P. ALBA (AK LADİN) (PINACEAE)

Yetiştiği Yer: Kuzey Amerika ve Kanada'da akarsu, göl ve deniz kıyılarında yetişir.

Boy ve Çap: Vatanında 25-30m. ye kadar boylanabilen bir ağaçtır. Açıkta büyüdüğünde yerlere kadar dipten dallanan konik tepeli bir ağaçtır.

Genel Özellikleri: Gövde kabuğu gri kahverengi, ince pullu ve levhalıdır. Dallar ve yan dallar gayet sık dizilmiş olup horizontal yönde çıkarlar.Genç sürgünleri çıplak ve sarı beyaz renklidir, iğne yaprakları mavi yeşil, 10-18mm. uzunluğunda, küt veya sivri uçlu, dört köşelidir. Yapraklar parmaklar arasında oğuşturulduğunda hoşa gitmeyen bir koku çıkarırlar. Kozalaklar dar silindirik biçimli, 4-4,5cm. uzunlukta ve 1,5-2 cm. çapındadır. Kozalak pulları açık kahverenginde ince, yumuşak, sırt kısmı çizgili ve tam kenarlıdır.

İklim ve Toprak İstekleri: En iyi gelişmesini rutubetli, kumlu balçık veya alluviyal topraklarda yapar; kireçli ve rutubetli toprak şartlarında, endüstri bölgelerinde ve şehir içi sahalarında bulundurulmaya ve rüzgâra karşı dayanıklıdırlar. Yarı gölge şartlarına uyum sağlayabilirse de güneşli yerlerde daha canlı bir gelişme gösterir. Kuraklığa nispeten dayanıklıdır.

Budama Durumu: Budanmasına gerek yoktur.

Üretim tekniği: Üretimi tohum, çelik ve aşı ile yapılır.

Ağaç ve tepe formları ve iğne yapraklarının rengi bakımından ilginç kültür çeşitleri vardır, kıyılarda,

kumulların tesbitinde ve rüzgâr perdesi tesislerinde ya da bahçelerde soliter kullanılır. Kültivarları: R g. ev. 'Aurea' - İğne yaprakları sarı alacalıdır.

Rg. ev. 'Conica' - 2-3m. boya ulaşabilen, gayet şık, kompakt ve tepeye doğru dar piramidal gelişme gösteren bodur bir bahçe formudur, yavaş büyür. Küçük yeşil sahalarda, taş bahçelerinde soliter olarak bulundurulabilir.

Rg. ev. 'Echiniformis' - 60cm. boylu, sık dokulu ve çalı formludur. Sürgünleri kısa ve iğne yaprakları mavi yeşil renklidir. Taş bahçeleri için uygundur.

Rg. ev. ' Nana' - Bodur yapılı Ak ladindir.

IV.PİCEA PUNGENS (MAVİ LADİN - KOLORADA LADİNİ) (PINACEAE)

Yetiştiği Yer: Kuzey Amerika'nın batısında, Kobrada, Utah ve Arizona eyalitinin doğusunda Rocky dağlarının orta ve yüksek kesimlerinde doğal olarak yayılış gösterir. Akarsu boylarında ya da bataklıklarda dağınık olarak yetişir.

Boy ve Çap: Çoğunlukla 30, iyi yetişme koşullarında ise 50m. ye kadar boylanabilen, dalları yatay yönde uzanan, kalın dallı bir ağaçtır. Serbest büyüdüğünde toprağa kadar dallanan, konik tepeli piramidal ağaçlardır.

Genel Özellikleri: Gövde kabukları önceleri ince, kül grisi veya kahverengi gri, pullu, daha sonraları gri esmer, kalın ve derin çatlaklıdır. Genç sürgünler kalın, koyu sarımtrak esmer ve çıplaktır, iğne yapraklar 2-3cm. boyunda, dört köşeli, biraz kıvrık ve uçları sivri batıcıdır. Yeşil mavi, yeşil gümüşi beyaz renklidir. Sürgünlerin her tarafına sıkı bir vaziyette fırça gibi yerleşmişlerdir. Kozalak 8-1 Ocm. uzunlukta, 3cm. çapındadır. Taze iken yeşilimsi olgunlaşınca saman sarısı renklidir.

İklim ve Toprak İstekleri: Karaiçi ikliminde; bol güneşli, güneşli yerlerde ve kuru asidik topraklarda, akarsu kenarlarında, kuru fakir topraklarda, hava nemi az yerlerde yetişir. Kış soğuklarına dayanıklı olduğu gibi yaz kuraklığından da en az etkilenen bir türdür. Zehirli gazlara karşı da pek duyarlı değildir.

Budama Durumu: Budanmasına gerek yoktur. Üretim tekniği: Üretimi tohum, çelik ve aşı ile yapılır.

Park ve bahçelerin çok dekoratif bir ağacıdır. Soliter ya da 2-3 ü bir arada kullanılır. Varyete ve kültür çeşitleri vardır.

Kültivarları:

Rp. ev. 'Glauca' - iğne yaprakları mavidir.

Rp. ev. ' Glauca Koster - Simetrik ve piramidal formludur, kışın iğne yapraklarının rengi gümüşileşir.

P.p.ev. 'Pendula' - Sarkık dallıdır.

Rp.cv. 'Globosa' - Geniş tepeli küre biçiminde bodur
bir çalıdır, iğne yaprakları mavi yeşildir.       
Facebookta paylaş
Twitter'da paylaş
Google+'da paylaş!
Pinterest'te paylaş!