6 cins ve bu cinslerin kışın yaprağını döken 100 kadar türü, Kuzey Yarım Kürenin ılıman ve serin bölgelerinde ormanlar kurmaktadır.
Bir cinsli bir evcikli , anemogam, odunsu bitkilerdir. Tomurcuklar sürgünlere almaçlı veya sarmal olarak dizilmişlerdir; çoğunlukla sürgünler pseudo-terminal tomurcukiudurlar. Çiçekler teker teker değil,simoz çiçek kurulu halindedir. Bu çiçek kurulları da ayrıca biraraya gelerek kedicik veya başak durumunda kurullar oluştururlar. Çiçekler yapraklanmadan önce veya beraber, ender olarak da sonbaharda ortaya çıkarlar.
Betulaceae familyası, meyvenin yapısına, erkek ve dişi çiçeklerde çevre yaprağın (perianth) bulunup bulunmadığına göre Betuleae, Coryleae diye iki alt familyaya ayrılır.
(Betula -Huşlar-, Alnus -Kızılağaçlar-, Carpinus -Gürgenler, Ostrya -Kayacıklar-, Coryllus -Fındıklar-).
BETULA (HUŞ) CİNSİ
Betula cinsinin Kuzey
Yarımkürede, Asya, Avrupa ve Kuzey Amerika'da yayılmış 40 kadar türü vardır. Bunlardan ancak dördü Ülkemizde doğal olarak yetişmektedir.Gövdelerinin çoğunlukla beyaz ince kabukları vardır. İnce levhalar halinde soyulur veya kavlar dökülür. Kabuk üzerinde yatay çizgiler bulunur, (lentiseller) Sürgünler ince, elâstiki ve bazı türlerinde ise aromatiktir; çoğunlukla yeşilimtrak veya kestane kırmızı renklidir; çıplak veya tüylüdürler. Tomurcuklar sürgünlerde iki sıralı sarmal dizilmişlerdir. Yapraklar uzun saplı, çoğunlukla üçgenimsi yumurta biçimindedir ve kenarları çift sıralı dişlidir. Baharda görülen erkek çiçekleri güzel ve etkileyicidir.
Huşlar ılıman ve serin yerlerin ağaçlarıdır. Işık istekleri fazladır. Yangınlardan sonra gelirler, öncü ağaçlardır, kısa ömürlüdürler. Genellikle derin, zengin ve iyi drenajlı toprakları tercih ederlerse de rutubetli, çakıllı ve taşlı yerlerde, kaya çatlakları arasında da yetişirler.
Park ve bahçelerde , yol kenarlarında süs bitkisi olarak da yetiştirilir.
I.BETULA PENDULA - AKHUŞ - SALKIM HUŞ - SİĞİLLİ HUŞ
Yetişme Yeri: Doğal yayılış alanı tüm Avrupa, Kafkasya, Doğu Anadolu, Kuzey Irak, Kuzey ve Kuzeybatı İran ve Batı Sibiryadır. Ülkemizde Doğu ve Kuzeydoğu Anadolu'da, Nemrut Dağı krateri içerisinde, Tunceli, Ovacık, Munzur vadisi, Artvin, Erzincan, Erzurum, Muş, Gümüşhane ve Kars dolaylarında 1800-3000m yükseltiler arasında bulunur.
Boy ve Çap: 20m'ye kadar boylanan dalları aşağıya doğru sarkık bir ağaçtır.
Genel Özellikleri:Gövde kabuklan parlak beyaz renkli, geniş ve ince levhalar halinde soyulabilir. Yaşlı ağaçların dip kısımlarındaki kabuklar kaba esmer ve çatlaklıdır. Genç sürgünler son derece ince elastiki, aşağıya doğru sarkık, kırmızımtrak kahverenginde, çıplak ve üzerleri de yapışkan siğillidir. Uzunluğu 3-7cm sivri damla uçlu, dip tarafı kama biçiminde daralan, yumurtamsı-baklava dilimi yaprakların kenarları çift sıralı sivri dişlidir. Dişi çiçekler kışı tomurcukta geçirir, yapraklanma ile birlikte ortaya çıkar. Erkek çiçek kurulları sonbaharda oluşur ve ikisi-üçü birarada kışı sürgün uçlarında açıkta geçirir.İlkbaharda daha da gelişip 5-6cm'e ulaşır. Ve aşağıya doğru sarkarlar.
Kültivarları:
B.p. ev. 'Fastigiata' - Dalları, yukarıya doğru yönelmiş, konik görünümlü bir ağaçtır.
B.p. ev. 'Purpurea' - Kırmızı Yapraklı Huş; son derece gösterişli, yavaş büyüyen bir ağaçtır; yapraklan kırmızımtrak mor renklidir.
B.p. ev. Tristis' - Son derece ince, sarkık dallı dar ve simetrik tepeli bir ağaçtır.
B.p. ev. 'Youngii' -Tepesi kubbe şeklinde, dalları aşağıya doğru sarkmış, son derece dekoratif küçük bir ağaçtır.
II.BETULA LUTEA - SARI HUŞ - ALTUNİ HUŞ
Yetişme Yeri: Kuzey Amerika'nın doğusunda oldukça geniş ve Kanada'nın güneydoğusunda lokal bir yayılış alanına sahip olan Sarı Huş, Amerka'daki huş türleri arasında en önemlisidir.
Soy ve Çap: 20-25m boy, 60-75cm çap yapabilen, ormanda birarada yetiştiğinde düzgün ve uzun bir gövde üzerinde gayri muntazam yuvarlak bir tepeye sahipken, açıkta tek başına yetiştiğinde de kısa gövdeli, geniş ve dağınık tepeli bir ağaçtır.
Genel Özellikleri: Genç gövde ve sürgünlerde kabuk parlak altın sarısı-gri veya parlak bronz rengindedir. Kağıt gibi ince levha veya yatay şeritlere ayrılırsa da, kolay soyulmaz.Daha ileri yaşlarda kabuk gövde üzerinde kırmızımtrak kahverengindedir ve pullar halinde çatlar. Sürgünler ince hafif tüylü, aromatik kokuludur.Tomurcuklar sivri uçlu yumurta şeklindedir, kestane kırmızısı pullarla örtülmüştür. Yapraklar yumurta veya eliptik yumurta biçimindedir.(7,5-10X3-5cm). Uç kısmı sivri kenari çift sıralı keskin dişlidir.
İklim ve Toprak İstekleri: Kuzeyde yalnız dağlık kesimlerde kumlu balçık topraklarda bulunurken güneyde her çeşit toprak üzerinde görülür, fakat daima kuzeye bakan rutubetli ve serin yamaçları seçer. Bataklık ve göl kenarlarında bulunur.
Facebookta paylaş
Twitter'da paylaş
Google+'da paylaş!
Pinterest'te paylaş!