Fagaceae familyasının 6 cins (Fagus, Ouercus, Castanea, Castanopsis,Lithocarpus, Nothofagus) ve bu cinslerin her iki yarım kürenin subtropik ve serin bölgelerinde ormanlar kuran 600 kadar türü vardır. Amerika, Avrupa, Uzak Doğu Asya ile Türkiye'de ormancılık yönünden en önemli yapraklı ağaçlar bu familyanın içerisinde toplanmıştır.

Kışın yaprağını döken veya herdem yeşil (tüm Castanopsis ve Lithocarpus türleri) ağaç veya çalı halinde bulunan odunsu bitkilerdir. Tomurcuklar sürgünlere çok sıralı sarmal veya iki sıralı sarmall (almaşlı) dizilmişlerdir ve üzerleri 3-4 veya kiremitvari kapanmış çok sayıda pullarla örtülmüştür. Yaprakları saplı tam kenarlı, dişli veya lopludur; tüysü damarlıdır; kulakçıkları erkenden dökülür.

Çiçekler bir cinsli bir evciklidir. Teker teker değil kurullar halindedirler. Erkek çiçek kurullarında herbir brahte koltuğunda tek bir çiçek taşır; yalancı başak halindeki kurul dik durur veya aşağıya sarkarlar veya Fagus cinsinde görüldüğü gibi, uzun bir sap ucunda toplanmış başçık (küre) halindedir. Dişi çiçekleri dihazyum halindedir..

FAGUS (KAYIN) CİNSİ

Avrupa ile Küçük Asya'da ve Doğu Asya ile Kuzey Amerika'da yetişen bu cinsin 10 kadar türü vardır.

Kışın yaprağını döken orman ağaçlarıdır  

Boylu, geniş kubbeli ve güçlü tepeleri, gri kabukları, dört tarafa yayılan güçlü ve bol sayıda kökleri vardır. Kayının en belirgin özelliği, açık gri veya koyu renkli kabuklarının hayatı boyunca çatlamadan düz ve pürüzsüz olarak kalmalarıdır, ikinci önemli karakteristiği, çok sayıda pullarla örtülmüş olan iğ biçimindeki sivri uçlu ve büyük tomurcukların sürgünlere, gürgenlerde olduğu gibi yatık değil, onlarla açı yapacak "şekilde olmasıdır. Yan tomurcuklar sürgünlerde iki sıralı sarmal dizilirler. Yaprakları türler arasında fazla fark göstermez, oval biçimlidir. Çiçekleri dikkati çekmez, ancak meyveleri ilginçtir ve yenebilir.

Güneşi severler, gölgeye de çok dayanıklıdırlar. Taze, derin ve biraz kireçli topraklarda iyi yetişir, iyi gelişebilmeleri için geniş yer isterler.

I.FAGUS ORİENTALİS - DOĞU KAYINI

Yetişme Yeri: Ülkemizde Karadeniz kıyısı ve Marmara Bölgesi yapraklı orman kuşağında yetişir.

Boy ve Çap: 30-40m boy, geniş tepe (10m) ve düzgün gövde yapar. 300 yıl kadar yaşar.

Genel Özellikleri: Yaprakları 6-12cm uzun, 4-6cm geniş, sivri uçlu, ters oval biçimli ve bariz damarlıdır. Taze yaprakları açık yeşil renkli,kenarları düz, alt yüzü ince tüylü, sapı 5-15mm uzundur. İyi bir park ağacıdır, ancak yavaş büyür. Direkt güneş ışığı altında gövde kabuğu yanabilir. Gruplamalarda, ailelerde ya da soliter olarak kullanılır.

İklim ve Toprak İstekleri: Deniz iklimli yerlerde; taze, derin, serin balçık toprakları üzerinde iyi yetişir. Güneş, sıcak ve nem sever. Gölgeye de çok dayanır; ancak uzun süre siper altında kalırsa tepesi yayılır.

Budama Durumu: Budamaya gerek yoktur. Sürgün verir. Üretim tekniği: Üretimi tohumla yapılır.

II.FAGUS SİLVATİCA - AVRUPA KAYINI

Yetişme Yeri: Avrupa'dan Kafkaslara kadar yayılan bu tür, Balkanlarda da yetişir. Istrancalardan Ülkemize de biraz sokulur.

Boy ve Çap: 30-40m boy ve yuvarlak tepe (10-25m) yapar. 300 yıl kadar yaşar.

Genel Özellikleri: Yaprak, çiçek ve meyve yapısı F. orientalis'i andırır. Yaz yeşili yaprakları 5-1 Ocm uzun, eliptik; üst yüzü canlı yeşil parlak, alt yüzü açık yeşildir. Sonbahar renklenmesi sarı-kırmızı-kahve renklerdedir. Park ve bahçelerde aile ve grup ağacı olarak ya da soliter kullanılır.

İklim ve Toprak İstekleri: Güneşli ve gölge yerlerde , kuru, taze topraklarda yetişir. Güçlü kök yapısıyla rüzgara ve fırtınaya karşı dayanıklıdır. Deniz iklimini ve yüksek hava nemini sever. Serin yerlerde kireçli topraklan yeğler. Gölgeye dayanıklı; geç donlara, su baskınlarına ve kuraklığa karşı duyarlıdır.

Budama Durumu: Budamaya gerek yoktur. Sürgün verir.

 

Üretim tekniği: Üretimi tohumla yapılır.                                                                       .

Kültivarlan:

F.s. ev. 'Atropurpurea' - Kırmızı Kayın: Çok boylu ağaçlardır. Yaprakları koyu morumtrak-kırmızı renklidir ve büyüktür.

F.s. ev. 'Aurea Pendula' - Dallar gövdeye paralel gelecek şekilde aşağıya sarkıktır; Yaprakları altın sarısı rengindedir.

F.s. ev. 'Cristata' - Horoz ibiği yapraklı kayın: Yavaş büyüyen boylu ağaçlardır. Yaprakları derin parçalıdır.

F.s. ev. 'Heterophylla' - Eğrelti yapraklı kayın: Boylu park ağaçları arasında en ilginç yapraklı olanıdır. Yapraklar dar ve derin parçalanmıştır.

F.s. ev. 'Macrophylla' - Büyük yapraklı kayın: Yapraklar 15cm boyunda, 10cm genişliğindedir.

F.s. ev. 'Pendula' - Sarkık dallı kayın: Kalın ve ince dalları aşağıya doğru sarkmış, dev cüsseli, gösterişli bir kültivardır.

F.s. ev. 'Roseomarginata' - Kırmızı yaprakların kenarları açık pembe şeritlidir.

F.s. ev. Tortuosa' - Tiribişon kayını: Sürgün ve dallar, arap saçı gibi dönük ve kıvrıktır. Fazla boylanmaz.

Facebookta paylaş
Twitter'da paylaş
Google+'da paylaş!
Pinterest'te paylaş!