İsmet BOZ KSÜ Ziraat Fakültesi Tarım Ekonomisi Bölümü ismetboz@ksu.edu.tr

Üniversiteler kuruldukları bölgelerin sosyo-ekonomik ve sosyo-kültürel kalkınmasına önemli katkılar sağlar. Yeni üniversite kurulan bir ilde, kısa bir zaman içerisinde gerek öğrenci gerekse akademik ve idari personelle tüketici sayısı bir anda artmaktadır. Bu durum illerde seyahat şirketlerinden pastanelere, giyim mağazalarından kırtasiyecilere, kısaca birçok mal ve hizmet üreten yeni işyerlerinin kurulmasına öncülük etmektedir. Üniversite kendi bünyesinde çalışan elemanlara direkt olarak, üniversite dışında kurulan iş yerlerinde çalışan elemanlara da dolaylı olarak istihdam olanağı sağlamaktadır.

Ülkemizde üniversitelerin birçok fonksiyonu olmakla beraber genellikle iki fonksiyon üzerinde ağırlıklı olarak durulmaktadır. Bunlardan birincisi üniversite çağına gelmiş genç nüfusa çağdaş eğitim olanakları sunarak onları hayata hazırlamak ve kamu ve özel sektörde gereksinim duyulan nitelikli personeli yetiştirmektir. İkinci önemli fonksiyon ise çeşitli araştırma faaliyetlerinde bulunarak modern teknolojiler geliştirmek ve bu teknolojileri halkın yararına sunmaktır.
Ziraat fakülteleri de üniversitelerin kuruluş amaçlarına paralel olarak hem eğitim hem de araştırma amacıyla kurulmaktadır. Türkiye'de halen eğitim ve araştırma faaliyetlerinde bulunan 19 ziraat fakültesi bulunmaktadır. Bunlar Adnan Menderes Üniversitesi, Akdeniz Üniversitesi, Ankara Üniversitesi, Atatürk Üniversitesi, Çukuruva Üniversitesi, Dicle Üniversitesi, Ege Üniversitesi, Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Harran Üniversitesi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Mustafa Kemal Üniversitesi, Süleyman Demirel Üniversitesi, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Trakya Üniversitesi, Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Osmangazi Üniversitesi ve Selçuk Üniversitesidir. Görüldüğü gibi ülkemizin dört bir yanına yayılmış olan ziraat fakülteleri, mevcut potansiyelin kullanımıyla ülkemizin tarımsal sorunlarına ve kırsal kalkınmasına önemli katkılar sağlayabilir. Ancak bu potansiyelin günümüz koşullarında kullanılmakta olduğu söylenemez. Bunun en önemli sebepleri aşağıdaki gibi sıralanabilir:
Öncelikle ziraat fakültelerinde sürdürülebilir tarımsal yayım faaliyetleri yoktur. Her ne kadar belirli tarımsal konularda oransal üstünlüğü olan bazı uygulamalar geliştirilmekte olsa da, bunlar hedef kitle olan çiftçilere ve kırsal alana ulaştırılamamaktadır. Birkaç yenilikçi veya fikir önderi çiftçi dışındaki çiftçiler bu uygulamalardan haberdar bile değildir. Hatta bir çok çiftçi bölgelerinde ziraat fakültesi varlığından ve böyle bir fakültenin işlevlerinden bile haberdar değildir. Böyle bir durumda ziraat fakültelerinde yapılan araştırmalar, akademik personelin aşama kaydetmesi dışında yarar sağlamamaktadır. Nitekim yapılan bir çok araştırma, modern tarım teknolojileri konularında çiftçilerin kullandıkları bilgi kaynakları sıralandığında ziraat fakültelerinin en son sıralarda yer aldığını göstermektedir. Örneğin, Kahramanmaraş'ta yürütülen bir araştırmada (Boz ve ark.,2004), çiftçilerin çeşitli tarımsal konularda modern bilgi kaynakları olarak nitelendirilebilen tarım il ve ilçe müdürlükleri, ziraat fakülteleri, girdi sağlayıcılar ve sulama birlikleri gibi kuruluşlardan yararlanma oranı %21 olarak bulunmuşken, ziraat fakültelerinin payı ise sadece %1.3 olmuştur. Çiftçilerin bilgi kaynağı olarak kendi aile bireyleri, komşu çiftçiler ve akrabalar gibi geleneksel bilgi kaynaklarını kullanmaları, kırsal alanda tarım teknolojilerinin yenilenmesini zorlaştırmaktadır.
Ziraat fakültelerinin tarımın gelişmesi ve kırsal kalkınma üzerine olan katkılarını artırabilmek için öncelikle sürdürülebilir tarımsal yayım sistemi kurulmalıdır. Böyle bir sistem kesinlikle sadece gönüllülük ilkesine bağlı olarak çalışmamalı, yayım çalışmaları öğretim elemanlarının yürütmekte oldukları işlerin bir parcası olmalıdır. Kırsal alana eğitim ve yayım faaliyeti götüren öğretim elemanları aldıkları ücretin bir kısmını bu faaliyetlerden dolayı almalıdır. Her ne kadar bir çok ziraat fakültesinde öğretim elemanlarının ders yükü fazla olduğundan yayım hizmetine ayıracak zaman olmasa da, bazı bölümlerde ders yükü az olan öğretim elemanları bulunmaktadır. İşte öncelikle bu elemanların tarımsal yayım faaliyetlerinde kullanılması olanaklıdır. Böyle bir uygulamayla hem öğretim elemanları arasında ek ders ücreti konusundaki eşitsizlikler giderilmiş olur hem de çiftçiye ve kırsal alana eğitim ve yayım hizmeti verilmiş olur.
Ziraat fakültelerinin sürdürülebilir tarımsal yayım hizmeti verebilmesi için öncelikle fakülteler bünyesinde Tarımsal Yayım Araştırma ve Uygulama Merkezleri kurulmalı ve aktif duruma getirilmelidir. Böyle bir kuruluşun bir bütçesi olmalı ve çalışacak kişiler yaptıkları işin karşılığını almalıdır. Zira ödül olmadan başarı söz konusu olamaz. Gönüllü olarak yayım hizmeti sunabilecek öğretim elemanı sayısı sınırlıdır ve böyle bir sistemle sürdürülebilir yayım hizmeti sağlamak neredeyse olanaksızdır. Kurumun araç gereç gereksinimi de sağlanan bütçeyle karşılanmalıdır.
Tarımsal Yayım Araştırma ve Uygulama Merkezi kurulduktan sonra, ilgili kilşiler ziraat fakültesinin bulunduğu bölgede "problem tanımlama" amacıyla kırsal alanda ev ve işletme ziyaretlerinde bulunmalı, ilgili kamu kurum ve kuruluşları ve sivil toplu örgütleriyle iş birliği yapmalı ve bölgenin tarımsal sorunlarını belirlemelidir. Tarımsal sorunlar belirlendikten sonra, yıl içerisinde sunulacak tarımsal yayım faaliyetleri için bir takvim oluşturulmalıdır. Bu takvime göre her tarımsal sorunun çözümü için verilecek eğitim ve yayım faaliyetleri belirlenmelidir. Faaliyetler birimde çalışan ve konunun uzmanı olan öğretim elemanlarınca yürütülmelidir. Örneğin, yem bitkileri konusunda eğitim ve yayım faaliyetinde bulunulacaksa tarla bitkileri bölümünden, sulama konusunda bir faaliyet düzenlenecekse tarımsal yapılar ve sulama bölümünden uzmanlara görev verilmelidir.
Kırsal alana sunulan eğitim ve yayım faaliyetlerinde başarının anahtarlarından biri de sunulan faaliyetlerin belirli aralıklarla izlenmesi ve değerlendirilmesidir. Bu yolla programların aksak yönlerinin saptanması, çiftçilerin isteklerinin dikkate alınması ve yeni programlar geliştirirken yapılan hata ve yanlışların yinelenmemesi önlenmiş olur. Obkjektif ölçütlere göre yapılacak bir program değerlendirmeyle ziraat fakültesince yürütülebilecek sürdürülebilir yayım faaliyetlerinin bilimsel bir yaklaşımla değerlendirilmesi, programların toplumsal etki ve katkılarının belirlenmesi sağlanmış olur.

kaynak:http://ciftci.ksu.edu.tr

Facebookta paylaş
Twitter'da paylaş
Google+'da paylaş!
Pinterest'te paylaş!