Yrd.Doç.Dr. Adem EROL E-Mail: aerol@ksu.edu.tr  Tel:0344 223 76 66 / 318 KSÜ Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Bölümü, KAHRAMANMARAŞ

1.GİRİŞ Ülkemizde nüfus artışı dünya uluslarının bir çoğundan daha fazla olması , ülkelerin bir çoğunda olduğu gibi yurdumuzda da yeterli ve dengeli beslenme sorununu ortaya çıkarmaktadır. Ülkemiz insanlarının ana besin kaynağını bitkisel kökenli gıdalar oluşturmakta, hayvansal ürünlerin tüketimi çağdaş ülkelerle kıyaslanamayacak bir düzeyde bulunmaktadır. Hayvansal gıdaları yeterli olarak alabilmenin yolu, hayvansal ürünleri artırmaktan, hayvansal ürünleri artırmanın yolu ise, bol ve kaliteli kaba yemle hayvanları beslemek ve yerli hayvan ırklarını ıslah etmekten geçmektedir.

Hayvanlarımızın kaba ve yoğun yem gereksinimlerinin önemli bir kaynak olan tarla yem kültürü, bazı teknik ve kültürel yetersizlikler sonucu, ülke tarımında istenilen yere ulaştırılamamıştır. Ülke genelinde tarla üretim sistemleri içerisinde yem bitkileri 962208 ha bir ekim alanına sahip olup, bitkisel üretim içerisinde yaklaşık % 3 oranında yer almaktadır.

Tarla bitkileri üretim sistemleri içerisinde teknik olarak yem bitkileri üretimi için ayrılan alan en az % 25 seviyelerinde olmalıdır. Tarım ve teknolojik olarak gelişmiş ülkelerin genelinde bu ekim oranının üzerine çıkılmıştır. Ülkemizin en önemli bitkisel üretim kaynağı olan tarım alanlarımızı tekniğine uygun olarak sürdürülebilir üretim modellerini uygulamamızdan geçmektedir. Sürdürülebilir tarımsal üretimin ana belirleyici unsuru yem bitkileri yetiştiriciliğidir.
Yem bitkilerini yetiştirmeyi cazip kılan diğer birkaç özelliği de yüksek oranlarda ham protein (çiçeklenme dönemlerinde % 20-30) içermeleri , bol ve kaliteli toprak üstü aksamı ve ortalama 1-3 m arasında kök oluşturmaları bu bitkilerin yetiştiriciliğini avantajlı kılan özellikleridir.
Kahramanmaraş, ekolojik olarak yem kültürüne müsaittir. İl genelinde yonca, fiğ, Özellikle sulu alanlarında yonca, kıraç alanlarında fiğ ve korunga tarımı yapılmaktadır. Kıraç alanlarında korunga, bazı fiğ türleri başarılı bir şekilde yetiştirilmektedir.
Yem kültürünün tarla tarımı içerisinde ekim nöbetinde yüksek oranlarda yer almasıyla; tarım toprakların organik içeriğinin artmasına paralel olarak toprağın besleme gücünün yükselmesine, erozyonla toprak kaybı, gübre kullanım girdisinin düşürülmesine, işleteme de işgücünün ekonomik kullanımına, pulluk tabanı (taban taşı oluşumuna engel olması), hastalık ve zarlı yoğunluğunun düşürülmesine ve hayvancılığımızın ihtiyacı olan kaliteli yemi çok ucuz bir şekilde karşılamada  önemli katkılar sağlanacaktır.

2.İLÇELERE GÖRE FİĞ TARIMI VE ÜRETİM DUMU
İl genelinde, toplam 11.192 ha alanda yem bitkileri yetiştirilmektedir.Tarımı yapılan yem bitkileri yonca, fiğ ve korungadır. Fiğ ekim alanı 4660 ha olup, bu ekim alanından 393 ton tane, 6718 ton kuru ot elde edilmektedir. En fazla ekim alanı 2650 ha ile Elbistan'da yapılmakta, pazarcık ve Çağlayancerit'te hiç ekim yapılmamaktadır.

İlçelere Göre Fiğ Ekim Alanı ve Üretim Durumu

İlçeler	Ekilen Alan (ha)		Verim Dane (Kg/ha)	Kaldırılan Ürün Miktarı (ton)
	Dane	Ot		Dane	Yaş ot	Kuru ot
Merkez	50	800	1000	50	----	2.400
Afşin	--	500	--	--	250	--
Andırın	---	385	--	--	--	3850
Ekinözü	170	50	900	153	25	50
Elbistan	--	2650	--	--	--	265
Göksun	190	--	1000	190	---	---
Nurhak Pazarcık	--	108	--	--	--	45
Türkoğlu	--	27	--	--	--	108
Çağlayancerit	--	--	--	--	--	--
Pazarcık	--	--	--	--	--	--
İlçeler Toplamı	410	4250	958	393	275	6718
Toplam	4660		958	393	275	6718

2004. Tarım İl Müdürlüğü Proje  ve İstatistik Şube Müdürlüğü

3. FİĞ TARIMI
Fiğ'i tarımda kullanmayı gerektiren bir çok neden bulunmaktadır. Bunları şu şekilde sıralayabiliriz.
Yetiştiriciliğinin kolay olması
Tohumlarının ucuz olması
İyi bir hayvan yemi olması ( Yeşil olarak hayvanlara verilmesinde sakınca olmaması)
Ana ve Ara ürün tarımına uygun olması
Muhafazasının kolay olması
Karışım şeklinde yetiştirile bilmesi
Toprak ıslahına yardımcı olması
Gübre girdisini azaltması
İyi bir ekim nöbeti bitkisi olması

3.1. FİĞ TARIMI
3.2. ANA ÜRÜN FİĞ TARIMI
Fiğ türleri ana ürün olarak tane ve kuru ot üretimi amacıyla yetiştirilmektedir.  Taban ve kıraç alanlarda başarılı bir şekilde yetiştirilir. Yazlık ve kışlık olarak ekilebilir. Ilıman iklim bölgelerinde sonbaharda, kışları sert geçen bölgelerde ilkbaharda ekilir. Toprak hazırlığının çok hassas olarak yapılmasına gerek yoktur.
Tahıl için yapılan toprak hazırlığı fiğ ekimi içinde geçerlidir. Yazlık ekimlerde toprak hazırlığında derin sürümden kaçınılmalıdır.  İlkbahar ekimi olabildiğince erken yapılmalıdır. Ekimde dekara 8-10 kg tohum yeterli olmaktadır.

3.3. ARA ÜRÜN FİĞ TARIMI
Ara ürün tarımı, ılıman iklime sahip bölgelerde, pamuk-pamuk tarımı yapılan yerlerde iki pamuk dönemi arasında boş kalan yaklaşık 5-6 aylık sürede yapılan yetiştiriciliği kapsamaktadır.
Ülkemizde pamuk tarımı Ege, Akdeniz ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde yapılmaktadır.  İlimizde Akdeniz ikliminin Etkisinde kalan kesiminde Pamuk-Pamuk tarımı yaygın olarak yapılamaktadır.
Pamuk hasadından sonra tekrar pamuk ekilinceye kadar işlenerek boş bırakılan alaların değerlendirilmesi kısa vejetasyon dönemine sahip yem bitkilerinden fiğ türlerinin yetiştiriciliği kolaylıkla yapılabilir .

Tohum üretimi için 30-40 cm sıra aralığı, ot üretimi için 15-20 cm sıra aralığı yeterli olmaktadır.Tohum 3-4 cm derinliğe düşürülmeli ve 4 kg N/da, 7-8 kg P2O5 kg/da  gübre kullanılmalıdır. Çıkışlardan sonra yabancı otlarla mücadele yapılmalı ve tohum dökme sorunu olmayan çeşitlerde tam olum döneminde hasat yapılmalıdır.

Ara ürün tarımında dikkat edilmesi gereken en önemli husus ana ürün bitkilerinin ekiminin geciktirilmemesidir. Bunun için ara ürün tarımında kullanacağımız yem bitkilerinin erkenci çeşitler olması önemli olmaktadır.  Bu amaçla ekimi yapılacak fiğ türleri için özenli bir tohum yatağı hazırlığına gerek yoktur. Kışlık tahıl ekimi için hazırlanan tohum yatağı fiğ tarımı içinde uygun olmaktadır. Tohum yatağı daha önce hazırlanmış yere kasım ayı içerisinde toprak tava geldiğinde dekara 10 kg tohum düşecek şekilde ekim yapılır.  Sonbaharda kasım ayı içerisinde ekilen ara ürün tarımı için ekimi yapılan  fiğ çeşitleri mart sonu veya nisan başında çiçeklenme başlangıcında biçildiğinde normal koşullar altında yaklaşık 2ton /da yeşil ot alınabilir. Ara ürün fiğ yetiştirmeyle de toprağa doğal olarak 10 kg N/da azot kazandırmış oluruz.

3.4. FİĞ TÜRLERİNİ KARIŞIM OLARAK YETİŞTİRİME
Fiğ türleri sürünücü habitusa sahip olduğu için, dik gelişemezler bu yüzden toprak yoğun toprak üstü aksamlarının toprakla temas eden kısımları zamanla çürümekte ve yem kalitesi düşürmektedir. Aynı zamanda hasat işlemleri de zor olmakta ve kayıplar daha fazla olmaktadır.

Tohum ve ottaki  kayıpları azaltmak için bir destek bitkisi ile yetiştiriciliği yapılabilir. En çok kullanılan destek bitkisi tahıllardır. Tahıllardan arpa, yulaf, tritikale ve çavdar dır. Ekim oranları üzerine çok sayıda araştırmalar yapılmıştır.
            Yöre için en uygun ekim oranı, % 60 fiğ türü+% 40 tahıl türü  ve %75 fiğ türü+ %25 tahıl türüdür. Ekim işlemleri ana üründe olduğu gibidir. Fiğ türlerinin, tahıl türleriyle birlikte yetiştiriciliğinin yapılmasıyla; kaliteli  kuru ot, yeşil ot, silaj yapılacağı gibi aynı zamanda karışımı tamamen olgunlaştığı dönede biçer döver veya diğer hasat ve harman makinaları kullanılarak bol ve kaliteli dane üretimi de yapılabilir.

4.SONUÇ
Ana ürün olarak fiğ türleri yazlık ve kışlık olarak ekilebilir. Ilıman iklim bölgelerinde sonbaharda, kışları sert geçen bölgelerde ilkbahar ekim yapılması önerilmektedir. Ülkemizde tarımda kullanılan fiğ türleri ,adi fiğ, Macar fiğ ve tüylü fiğlerden geliştirilen çeşit ve hatlar kullanılmaktadır. Yem bitkilerini yetiştirmedeki amacımız ne ise ona göre ona göre çeşitleri seçmemiz gereklidir. Ara ürün tarımında erkenci çeşitler seçilmelidir. Yörede ara ürün tarımına en uygun çeşit adi fiğin Kubilay-82 çeşitidir.  Karışım şeklinde yetiştiricilikte fiğ türlerinin oranı yüksek tutulmalıdır. Fiğ ekilen alanlar bitki besin maddelerince zenginleşmektedir. Fiğ tarımı nadas alanlarının daraltılmasında ve tamamen kaldırılması için kullanılabilir. Saf Fiğ ekilen alanlardan ortalama dekara 200 kg tohum, ortalama 2000 yeşil ot alına bilmektedir. Karışım şeklindeki yetiştiricilikte dekara ortalama 3000 ton ot alınabilir.Pamuktan sonra fiğ yetiştiriciliği konusunda üreticiler bilinçlendirilmeli.

 

kaynak:http://ciftci.ksu.edu.tr

Facebookta paylaş
Twitter'da paylaş
Google+'da paylaş!
Pinterest'te paylaş!