Brucella grubu bakterilerin oluşturduğu çift tırnaklı hayvanlarda yavru atmaya neden olan, hayvanlardan insanlara da bulaşabilen bir hastalıktır. Hayvanlarda neden olduğu yavru kaybı, süt verimi ve damızlık değer kaybı ayrıca kısırlık gibi zararları nedeni ile hayvanların en önemli hastalıklarından kabul edilir. Hastalığın çabuk yayılması kontrol ve mücadelesinin güçlüğü, tedavisinin uzun zaman alması ve masraflı olması nedeni ile en iyi mücadele yöntemi koruyucu aşılamadır.

Brucellozis ülkemizde hem hayvanlarda hem de insanlarda ihbarı mecburi bir hastalıktır. Hastalık gelişmekte olan ülkelerde ( sütlere ısıtma işleminin uygulanmadığı, kötü temizlik şartları, çiğ süt kullanımının olduğu yerlerde ) insanlarda çok yaygın olarak görülmektedir.

            Hastalığın koyunlarda görülen tipi Bruıcella Melitensis adını alıp üç alt tipi vardır. Sığırlarda ise hastalık Brucalla Abortus Bang adını alır. Brucella grubu mikroorganizmalar direk güneş ışığı, dezenfektanlar, pastörizasyon ve kuru şartlara karşı dayanıksızdır. Ancak dondurulmuş dokularda birkaç yıl, 4-8 derecelik çeşme suyunda birkaç ay, 0 derecede 2,5 yıl ve %40 nemli ortamda 144 gün canlı kalabilirler.

            Brucellosis hastalığa duyarlı hayvanlara genellikle doğrudan temas yolu ile enfekte hayvanların akıntıları ile bulaşık meradan geçer. Atık yavrular, yavru zarları ve sıvıları, yavru atmış veya doğum yapmış hastalıklı hayvanın vaginal akıntılarının hepsi çok sayıda Brucella mikrobu içerir. Hayvanlar bu atıklarla bulaşık ot, yem, su gibi gıdaları yiyerek hastalık etkenlerini alırlar. Ayrıca hastalıklı annelerden yavrularına bulaşma anne karnında olduğu gibi, ağız sütü vasıtası ile de olmaktadır. Kedi, köpek, kuş vb. yabani hayvanlarda yavru atıklarını yiyerek hastalığı yayılmasında rol oynamaktadırlar.

            Sığırlarda hastalığın belirtisi başlıca yavru atmadır. Genellikle gebeliğin 5-7 aylarında görülür. Bazen doğum gerçekleşir ama yavru kısa zaman içinde ölür. Yavru zarlarının atılamaması ve rahim iltihaplanması nedeni ile kalıcı kısırlık oluşabilir. Süt verimi azalır. Bulaşık sürülerde yavru atma oranı %30-80 arası olabilir. Hastalıklı inekler genelde bir kez veya iki yılda bir yavru atarlar. Hastalıklı ineklerin danaları sağlıklı görünseler de mikrobu devamlı taşıyarak hastalığın yayılmasına sebep olurlar. Bu nedenle hastalıklı inekten doğan danalar aşılansalar dahi gizli hastalık devam edebileceğinden damızlıkta kullanılmamalıdırlar. İneklerde hastalık meme ve meme lenf yumrularında kalıcı olduğundan ömürleri boyunca sütle zaman zaman mikrobu bulaştırır ve insanlar için de hastalık riski oluştururlar.

            Koyun ve keçilerde hastalığın başlıca belirtisi yavru atmadır. Genellikle yavru atma gebeliğin son iki ayında görülür. Canlı fakat zayıf kuzu doğumu da görülür. Bir defa atık yapan koyunlar nadiren ikinci kez yavru atarlar. Bakım ve beslenme şartları da atık sayısın etkiler. Koyun ve keçilerde süt veriminde azalış sığırlara göre daha fazla olmaktadır.

            Brucella hastalığının teşhisi ancak laboratuvar testleri ile mümkündür. Bu amaçla laboratuvara hastalığın tespiti amacıyla atık yavru, yavru zarları, vaginal sıvılar, süt örnekleri uygun şartlarda gönderilmelidir. Hayvanlarda Brucellanın tedavisi çok başarılı olmamakla beraber ekonomik değildir. Ancak aşılama tedbirleri ile hastalıklar ile mücadele edilebilir.

            Brucella hastalığı bir sürüye girdikten sonra sürüyü hastalıktan ari hale getirebilmek oldukça güç, zaman alıcı ve çok masraflıdır. Hastalığın kontrolü genel olarak temizlik tedbirlerinin alınması, karantina, hasta hayvanların kesim yolu ile sürüden çıkarılması ve aşılama yöntemleri ile olmaktadır. Hasta hayvanların atığı ile temas eden yem ve altlıklar yakılmalı, ağıl ve ahırlar dezenfekte edilmelidir. Sürüye yeni giren hayvan sığırlarda S 19, koyunlarda Rew 1 aşısı ile yetkilisi tarafından aşılanmalıdır. Bunlar diğer hayvanlardan ayrı tutularak 30-60 gün sonra tekrar test yapılarak sürüye alınmalıdır. Hayvana satın alınıldığı zaman hastalıksız sürüler tercih edilmelidir. Brucella hastalığı tespit edile hayvanlar satılmamalıdır. Bütün atık vakalarında zaman geçirilmeden Bakanlık İl ve İlçe Müdürlüklerine veya en yakın Veteriner Hekime müracaat edilmeli, hayvanlar Brucellosise karşı aşılatılmalıdır.

            Brucellosis mücadelesinde sığırlarda S 19 aşısı kullanılmakta olup genç ve ergin olmak üzere iki çeşittir. Genç tipi 4-8 aylık dişi danalara, ergin tipi 8 aylıktan büyük dişi sığırlara tatbik edilir. Koyunlarda da aşı genç ve ergin olmak üzere iki çeşittir. Geç tipi 3-8 aylık dişi ve erkek kuzu ve oğlaklara, ergin tipi ise 8 aylıktan büyük ergin koyun ve keçilere yapılır. Erkek hayvanlara yapılmaz.

            İlimiz dahilinde Veteriner Kontrol ve Araştırma Enstitüsü Müdürlüğünde hastalığın teşhisi yapılmaktadır.

            Brucella mikroorganizmaları insanlara çeşitli yollarla bulaşır. En yaygını bulaşık çiğ süt ve süt ürünlerinin tüketilmesidir. Özellikle yöremizde genellikle koyun ve keçi sütünden yapılan peynirler hiçbir ısıtma işlemi uygulanmadan yapılmakta ve insanlar için risk taşımaktadır. Ayrıca hasta hayvanlar atık yavru ve yavru zarları ile direk temasla da bulaşma olmaktadır. Doğrudan temasta sindirim sistemi ile bulaşma ön planda olmakta ayrıca hasarlı deriden ve solunum yolu ile de bulaşma söz konusudur. Hayvan yetiştirenler, Veteriner Hekimler, Veteriner Sağlık Teknisyenleri, mezbaha ve laboratuvar çalışanları brucellosisin bulaşması açısından risk taşımaktadır. Et çok nadir bulaşma kaynağıdır. İlimizde Brucella hastalığına karşı özelikle yaz aylarında aşılama kampanyası yürütülmektedir.

http://www.erzurum-tarim.gov.tr/teknik/brusella.htm

Facebookta paylaş
Twitter'da paylaş
Google+'da paylaş!
Pinterest'te paylaş!