EKİM NÖBETİ (MÜNAVEBE/ROTASYON) NEDİR?
Bu nedenle, organik tarımda bitkisel üretimde ekim nöbeti uygulamak bir zorunluluktur. Organik tarımda, bu sorunların önlendiği ekim nöbeti planlaması yapılırken, çapa bitkilerine ve yabancı otlarla rekabeti güçlü bitkilere yer verilerek yabancı otlar baskı altına alınmalıdır. Ekim nöbetine alınan bitkilerde aile işgücü dikkate alınmalı, yetiştirme teknikleri ve uygulamalar belli dönemlere toplanmadan işgücü dağılımı yapılmalıdır.
Organik Tarımda Ekim Nöbeti Neden Yapılır?
- Toprak verimliliğinin korunması ve yükseltilmesini,
- Topraktaki organik madde oranını korunması ve yükseltilmesini,
- Topraktaki besin maddelerinin korunması ve arttırılmasını,
- Hastalık ve zararlılarla mücadele edilmesini,
- Yabancı ot mücadelesinin yapılmasını,
- Yetiştirme döneminde iş gücünün uygun dağılımının sağlanmasını,
- Toprak erozyonunun azaltılmasını,
- Olumsuz çevre ve pazar koşulları şartlarında üretimde çıkabilecek risklerin azaltılmasını sağlamak için yapılır..
Ekim Nöbetinde Yer Alan Bitkilerin Yaprak Kütlelerine Göre Sınıflandırılması Nasıldır?
Sap Bitkileri : Yaprak miktarı az olanlar (Buğday, Arpa, Çavdar, Yulaf)
Yaprak Bitkileri: Yaprak miktarı fazla olanlar (Şeker Pancarı, Marul, Ispanak, Lahana, Karnabahar, Kereviz, Pırasa, tüm Yem Bitkileri)
Arka Arkaya Ekilmesi Sorun Olmayan Bitkiler Hangileridir?
Çavdar, Mısır, Bakla, Soya Fasulyesi, Darı, Kenevir, Tütün, Pamuk, Çeltik
Arka Arkaya Ekilmesi Sorun Olabilecek Bitkiler Hangileridir?
Fasulye, Acı bakla (Lüpen), Arpa, Buğday
Not: Karnabahar, Lahana, Şalgamın tahıllardan sonra getirilmelidir. Sebzelerle ekim nöbetinde baklagil ve yem bitkilerinin beraber kullanımı önerilir.
Ekim Nöbeti Uygulamaları Nasıl Yapılır?
Kurak &Yarı Kurak Bölgelerde:
- Korunga-Nadas-Buğday
- Buğday-Nadas-Mercimek,
- Buğday- Baklagil, Arpa-Baklagil
Sulama Olanağı Olmayan &Yağışların Yeterli Olduğu Bölgelerde:
- Buğday ve Arpa-Kolza, Ayçiçeği, Haşhaş, Kavun, Karpuz, Tütün, Aspir
Sulama Olanakları Olan Bölgelerde:
- Patates-Pancar, Patates-Bezelye
- Mısır-Pancar, Mısır-Bezelye
- Pancar-Haşhaş, Baklagil-Haşhaş
- Mısır-Fasulye, Pamuk-Baklagil
- Pamuk-Yonca
Bir Yılda İki Ürün Alma Şansı ve Sulama Olanağı Olan Bölgelerde:
- Buğday-Patates ile
- Mısır-Çeltik-Soya-Susam-Yer fıstığı
Ege-Akdeniz Bölgelerinde (Pamuğun ana ürün olması durumunda):
- Pamuk (Buğday+Mısır/Ayçiçeği),
- Pamuk-(Buğday+Yerfıstığı)
- Pamuk-(Buğday-(Patates)-Susam)
- Pamuk- (Patates-Yerfıstığı)
TOPRAK İŞLEME NEDİR?
Yetiştiricilikte toprak işleme, su ve bitki besin maddelerinin alımında ağaçlarla rekabete giren yabancı otları elimine etmek, yağmur suyunun toprağa filitrasyonunu arttırmak, organik materyalin ve gübrelerin toprağa karışmasını sağlamak, toprağı havalandırmak amacıyla yapılır.Ancak toprağın derin ve aşırı işlenmesi özellikle bitkinin aktif köklerin zararlanmasına neden olur.
Organik tarımda su ve bitki besin maddelerini alımında bitki ile rekabete giren yabancı otlara mücadele kesinlikle herbisit kullanılmamaktadır. Bunu yerine mekanik yöntemler, ekim nöbeti ve malç kullanılmalıdır. Mekanik yöntem olarak rekabete giren yabancı otların makine, çapa ya da el ile yok edilmesi uygundur.
SULAMA NASIL YAPILIR?
Sulama, tür ve çeşitlerinde verim artışını sağlar ve vegatatif gelişmeyi teşvik eder. Tomurcukların ayrım ve gelişmesinde etkilidir. Kaybını azaltır. Ancak çiçeklenme döneminde olumsuz etkide bulunur. Meyve iriliğinde artışa neden olur. Sulama teknikleri tür ve çeşide göre değiştiği gibi uygulanan toprak işleme yöntemlerine de farklılık gösterir.
Organik tarımda sulama suyun kök bölgesinde birikerek kök çürümelerine neden olmayacak doğru sulama ve dikim tekniklerinin ve sulama sıklığını uygulanması gerekmektedir.
Organik Üretiminde Sulamada Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar :
* Organik üretimi yapılan tarım alanlarında salma sulama teknikleri kullanılamaz.
* Bitkinin tüketeceği su miktarına göre su planı hazırlanır.
* Araziye su ölçüm cihazı yerleştirilir, plana göre sulama suyu ölçülerek kullanılır.
* Karık sulamaya zorunlu hallerde kontrol ve sertifikasyon firmasının denetiminde izin verilir.
* Drenajı bozuk, geçirgenlik hızı düşük, ağır killi topraklarda drenaj sistemi kullanılmalıdır.
GÜBRELEME
KOMPOST NEDİR?
Kısmen ayrışmış, ıslah edilmiş, besin değeri artırılmış bitki veya hayvansal kaynaklı maddedir.
Kompost yapımında kullanılan maddeler nelerdir?
- Dökülen yapraklar
- Kesilen çimler
- Hayvan gübreleri
- Sebze ve meyve kabukları
- Sap saman artıkları
Organik tarımda neden kompost kullanılmalıdır?
Ekolojik nedenler nelerdir?
- Organik maddeler biyolojik dönüşüme uygundur yani yenilenebilir.
- Üretim sonrası atıkların yeniden kullanılmasına olanak sağlar.
- Toprak üzerinde bırakılan atık miktarını azaltır.
- Bitkisel atıkların yakılması önlenmiş olur.
- Kompost işlemi sırasında N katı organik bileşiklere dönüştürülmüş olur. Bu da su kirliliğini önler.
- Turba kaynaklarının tüketimini önler.
- Toprağa besin maddesi kazandırır.
Ekonomik nedenler nelerdir?
- Toprak ıslahında ve bitki beslenmesi olarak ekonomik bir materyaldir.
- Kompost yapımı bitkisel atıkların elden çıkarılmasını kolaylaştırır.
- Kompost yapım şirketlerinin kurulması atık depolama alanlarının açılmasını sağlar.
- Kompost üretim-satış zincirinin kurulması yeni iş alanlarının açılmasını sağlar.
KOMPOST NASIL YAPILIR?
Kompost Hazırlama Yeri Nasıl Olmalıdır?
- Üstü örtülü
- Yanları duvarla çevrili
- Tavana yakın yerinde aydınlatma pencereleri olan bir yerdir.
- Kompost hazırlama yeri sıcak bölgelerde açık bir alan olabilir. Ancak çatısı kapalı olmalıdır.
Kompost Yapımında Ön Hazırlık ve Yığın Yapımı Nasıl Olmalıdır?
- Materyali parçala ve karıştırılır
- Islatılır (1 t materyale 200 l su)
- Nemin % 70'e çıkmasını sağlanır (Avuca alıp sıkıldığında su akmamalıdır)
- Yığın yapılır
- Yığının üzerini örtülür(PE örtü ile)
- 2 hafta sonra açılır
- Yığını havalandırılır
- Gerekliyse yeniden yığın yapılır
- Tekrar örtülür
- Gerekliyse yeniden aktarılır.
Organik Besin Maddeleri Kaynakları Nelerdir?
- Saman ağırlıklı ahır gübresi
- Kompost materyali ve gübreler
- Hasat sonrası bitki artıkları
- Mineral gübreler (İzinli)
- Baklagiller
- Torf
- Hümik asit ve türevleri (Humat)
- Hayvan atıkları (kan, kemik, tırnak, boynuz, balık, et unu v.b)
- Deniz yosunu ve ürünleri
- Kesinlikle organik işletmelerden alınmalı
- Saman ağırlıklı olmalı (Bitki sapları)
- İntensif yetiştiricilik yapılan işletmelerden alınmamalıdır (Ör: tavuk gübresi ).
İyi bir Kompost Nasıl Olmalıdır?
Materyal karışımı iyi olmalı, hafif nemli olmalı , parçalanabilir özellikte olmalıdır.
Kompost Yapım Süresi Ne Kadardır?
6 ay-24 aydır.
Kompost yapımında organik ve mineral bileşiklerin karşımı sağlanmalı ve kullanılmadan önce birkaç ay bekletilmelidir.
Kompostun kullanıma hazır olduğu devre kompost sıcaklığı hava sıcaklığı ile aynı düzeyde olduğu devredir.
Süre, materyalin cinsine, ortamın nemine, oksijen varlığına , sıcaklığına ve yığın büyüklüğüne göre değişmektedir.
Kompostun Kullanıma Hazırlanması Nasıl Yapılmalıdır?
- Kullanım kolaylığı açısından hazırlanan kompostun elenmesi gerekir.
- Kompost taze olarak kullanılacaksa bakteriyel parçalanmadan hemen sonra kaba olarak elenir. Parça büyüklüğü 40-50 mm arasındadır.
- Tamamen olgunlaştırılmış kompost ince olarak elenir. Parça büyüklüğü 15-20 mm arasındadır.
- Elek altı kısım atılır.
YEŞİL GÜBRELEME
Toprağa organik madde ve besin maddesi kazandırmak amacıyla toprağa karıştırılmak üzere yetiştirilen bitkilere yeşil gübre denir.
Yeşil gübrenin kullanılma nedenleri nelerdir?
- Toprağa organik madde ve besin maddesi sağlamak için,
- Besin maddelerini bünyesinde toplar ve toprağa karıştırıldığında bitkinin yararlanmasını sağlamak için,
- İz elementlerin dönüşümünü sağlamak ve diğer besin maddelerini yarayışlı hale getirmek için,
- Toprak yüzeyini kuvvetli yağışlardan korumak için,
- Farklı derinliklerde köklenerek toprak yapısını iyileştirmek için,
- Yabancı ot gelişimini engellemek için kullanılır.
Yeşil gübre olarak seçilecek bitkilerde aranan özellikler nelerdir?
- N fikse edebilecek özellikte olmalıdır,
- Kök çürüklüğüne dayanıklı olmalıdır,
- Kışa dayanıklı olmalıdır,
- Büyüme hızı önemlidir,
- Sonbahar veya ilkbahar ekimine uygun olmalıdır.
- Köklenme derinliği önemlidir.
*Lahana grubu bitkiler yetiştirilmeden önce lahana grubu bir bitki yeşil gübre olarak kullanılmamalıdır (Kök çürüklüğü).
Yeşil Gübreler: Kışlık Fiğ, Fasulye, Kışlık Şalgam, Hardal, Yemlik Turp, Çavdar
Ülkemizde kullanılabilecek yeşil gübre bitkileri : Çavdar, Yulaf (kışlık ve yazlık), Arpa (Kışlık ve yazlık), Darı, Karabuğday, Sudan otu, Hardal, Kolza
Yeşil gübre uygulaması nasıl olmalıdır?
- Ana ürün ekilmeden 6 hafta önce ekim yapılır (yazın 3-4 hafta önce)
- Çiçeklenmeden önce toprak yüzeyine yakın kısımdan kesilir, ya kompost yapımında kullanılr ya da toprak üzerinde bırakılır.
- Materyal birkaç kere toprağı işledikten sonra toprağa karıştırılır.
Bitkilerde gözlenen noksanlık belirtilerine göre bazı organik gübrelerin kullanımı
|
Toprakta görülen |
Bitkide görülen belirtiler |
Düzeltme yolları |
|
Toprak asitliği |
Toprak çok asitse, P, Ca, Mg alınabilirliği |
-Aragonit |
|
Bor |
Yavaş büyüme, zamklama, |
-Bor (%10) |
|
Kalsiyum |
Kırmızı-kahverengi yapraklar, yapraklarda kenar |
-jips (alkalin topraklar için) |
|
Bakır |
Yapraklar fincan gibi kuruma ve kıvrılma |
-Bakır sülfat |
|
Demir |
Damarlar arası kloroz |
-Demir şelat (%10)
|
|
Magnezyum |
Alt yapraklarda kloroz, kırmızıya dönme |
-Epsom tozu (alkalen topraklar için) |
|
Mangan |
Önce genç yapraklarda başlayan kloroz |
-Mangan sülfat |
|
Molibden |
Sararmış ve solgun yapraklar |
-Dolomotik kireç taşı(asitli topraklar için) |
|
Azot |
Açık yeşil veya sarımsı yeşil yapraklar |
-Kan unu |
|
Fosfat |
Yapraklar önce koyu yeşil |
-Ph?ın yükseltilmesi |
|
Potasyum |
Yaprak kenarlarında kurumalar |
-Deniz yosunu |
|
Çinko |
Küçük sarı yapraklar |
-Çinko sülfat |
Organik tarımda azot, rotasyonda yetiştirilen baklagiller ile karşılanır. Diğer elementler toprak minerallerinin ayrışmasıyla ve yağışla yenilenir. Ancak tüm bu girdilerle kaybolan besin elementlerinin tümünün karşılanması yeterli olamayacağından toprak iyileştiricilerinin kullanımına ihtiyaç vardır. Geleneksel yetiştiricilikte yetiştirilen ürünün ihtiyaç duyduğu toprak besin düzeylerine kısa dönemde suda eriyebilir gübre uygulamalarıyla ulaşılır. Organik tarım toprak verimliliğine uzun bir zaman perspektifinden baktığından yapılan uygulamalardaki besin elementleri yavaş eriyen formdadırlar. Ülkemiz şartlarında kullanılabilecek organik toprak iyileştiriciler olarak, ahır gübreleri, kompost, çeşitli tarımsal atıklar (kekler, ayçiçeği sapı, mısır koçanı, pirinç kavuzu, vb.) ile kesim hane atıkları (kantozu, kemik unu vb.) sayılabilir.
Toprakta gerekli organik maddeyi sağlamak, toprağa azot bağlamak, mikroorganizmaların aktivitesini arttırmak amacıyla yeşil gübreleme de yapılmaktadır. Yeşil gübreleme, yetiştirilen bitkilerin, gelişmelerinin belli bir devrelerinde ve henüz yeşil halde iken sürülecek toprak altına getirilmesidir. Yeşil gübre bitkisi olarak çok çeşitli bitkiler yetiştirilirse de baklagil bitkileri daima baklagil olmayan bitkilere tercih edilmekte ve bunlar en iyi yeşil gübre bitkileri olarak kabul edilmektedir.
Yeşil Gübrelemeyle, toprakta organik madde biriktirilir, baklagiller azot içeriğini arttırır, topraktan K, Ca ve Mg gibi katyonların yıkanması önlenir, yağmur sularının toprağa geçişi artırılır, toprak ve su erozyon önlenir, yabancı ot kontrolü sağlanır, toprakta biyolojik aktivite artar, ve toprakların fiziksel özellikleri iyileştirilir, agregat (küme) oluşumu teşvik edilir, zararlılar ve hastalıklarla mücadele kolaylaşır.
AHIR GÜBRESİ
Ahır Gübresi Nedir ve Kullanımı Nasıl Olmaldır?
Ahır hayvanlarının sıvı ve katı dışkıları ile yataklıklarının karışımında oluşan artıklar ahır gübresi olarak adlandırılır. Hayvanlar yedikleri yemlerdeki besin maddelerinin ancak % 45'inden yararlanabilirler, yemdeki bitki besin maddelerinin yarısından fazlası dışkı ile ahır gübresine geçer. Böylece ahır gübreleri içerdikleri besin maddelerinden dolayı bitkiler için zengin bir besin maddesi deposudur. Besin değeri hayvanın cinsine ve hazırlanış şekline göre değişmektedir. Ahır gübresinin ahır dışında muhafaza edilmesi önemlidir.
Ahır gübresinin ahır dışında muhafazası nasıl yapılır?
1 . Dağınık olgunlaştırma
2. Toplu olgunlaştırma
1. Dağınık olgunlaştırma:
Ahırdan alınıp, ahır dışındaki gübreliğe gelişi güzel yığılan gübrelerin bekletilmesi işlemidir. Böyle gelişi güzel ve dağınık olarak atılan gübrelerin olgunlaşması gübrenin her kısmında aynı olmaz. Bu tip gübre yığınlarının alt kısımlarının ıslak ve sulu olmasına rağmen üst kısımları gevşek ve kurudur. Böyle gelişigüzel yığılan gübre yığınlarının üst kısmında havalı ayrışma, alt taraflarında ise havasız ayrışma meydana gelecektir. Bu durumda gübre istenildiği gibi olgunlaşmayacağı gibi gübreden gaz halinde azotun kaybolması da söz konusudur.
2. Toplu olgunlaştırma:
a. Soğuk olgunlaştırma
Soğuk olgunlaştırmada; ahırdan çıkarılan ve gübreliğe getirilen ahır gübresi gübrelikte iyice sıkıştırılır. Eğer sıkıştıracağımız gübre kuru ise önce ıslatılmalı sonra sıkıştırılmalıdır.
Ahır gübresinin olgunlaşması havasız koşullarda oluştuğundan, bu gübre yığınının ısısı pek yükselmez. Sıkıştırma nedeniyle de gübre yığınının içerisine gübre içindeki besin maddelerinin yıkanmasına yol açabilecek suyun sızması önlenmiş olur.
b. Sıcak Olgunlaştırma
Sıcak olgunlaştırmada; Ahırdan çıkarılan ve gübreliğe getirilen gübre önce yaklaşık 60 cm'lik bir tabaka halinde sıkıştırılmadan bırakılır. Böylece gübrenin olgunlaşması havalı koşullarda oluşur. Yığının ısısı kısa sürede 70 °C' ye yükselir. Gübre yanmaya başlar. Daha sonra bu gübre yığını ıslatıp sıkıştırılır. Yanma tamamlanır.
Ahır gübresinin tarlaya verilmesi için en uygun mevsimler ilkbahar ve Sonbahardır. Kullanılacak ahır gübresi miktarı da genellikle dönüme 2- 4 tondur.
İçerisinde fazla sap bulunan olgunlaşmamış gübreler yazlık ekimlerden az önce toprağa atıldıkları takdirde fayda yerine zarar verirler. çünkü olgunlaşmamış gübre ve içinde saplar toprakta derhal çürümeye başlar, bu esnada çoğalan bakteri dediğimiz küçük canlılar topraktaki bitkiye yarayışlı besin maddelerini tüketirler. Ve gelişmekte olan bitkilerin faydalanmasına engel olur. Bu sakıncayı yok etmek için ahır gübrelerinin güz mevsiminde toprakla karıştırılmaları ve baharda ise çapa bitkilerinin ekilmesi en uygunudur.
orguder.org.tr
Facebookta paylaş
Twitter'da paylaş
Google+'da paylaş!
Pinterest'te paylaş!