TANIMLAR, KISALTMALAR
Kısaltmalar
a) Bakanlık : Çevre ve Orman Bakanlığını,
b) Genel Müdürlük : Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğünü,
c) DaireBaşkanlığı : Mesire Yerleri Dairesi Başkanlığını,
d) İl Müdürlüğü : İl Çevre ve Orman Müdürlüğünü,
e) Şube Müdürlüğü : Doğa Koruma ve Milli Parklar Şube Müdürlüğünü,
f) Mühendislik : Doğa Koruma ve Milli Parklar Mühendisliğini,
g) Döner Sermaye : Çevre ve Orman Bakanlığı Döner Sermayesini,
h) Saymanlık : Çevre ve Orman Bakanlığı Döner Sermaye Saymanlığını
I) OGM : Orman Genel Müdürlüğü'nü
ifade eder.
Tanımlar
a) Mesire Yeri : Rekreasyonel ve estetik kaynak değerlerine sahip alanlarda halkın günübirlik ve/veya geceleme ihtiyaçlarını karşılayan ve arazi kullanma özelliklerine göre gerekli yapı, tesis ve donatılarla kullanıma açılan veya açılmak üzere Genel Müdürlükçe ayrılan orman ve orman rejimine tabi sahalar ile Orman Genel Müdürlüğü'nün özel mülkiyetinde olup, işletilmesi Genel Müdürlüğe verilmiş sahaları,
b) A Tipi Mesire Yeri: Yüksek ziyaretçi potansiyeline sahip, çadır, karavan, motor-karavan ve bungalov tipi tesislerle sadece geceleme ve/veya gecelemenin yanında günübirlik kullanım imkanı da sağlayan sahaları,
B Tipi Mesire Yeri: Yerleşim merkezlerinin yakın çevresinde veya rekreasyonel kaynak değerlerine ve ziyaretçi potansiyeline sahip, sadece günübirlik kullanım imkanı sağlayan sahaları,
c) Rekreasyon : İnsanın eğlenme, dinlenme ve kendini yenileme fonksiyonunu,
d) Rekreasyonel Kaynak : Tabii ve kültürel çevrenin, özellikle açık hava rekreasyonu yönünden doğal özelliklerini, potansiyelini ve sosyo-kültürel çevreyi,
e) Taşıma Kapasitesi: Doğal, kültürel, estetik ve rekreasyonel kaynak değerlerinin özellik ve niteliklerinde hissedilebilir bir bozulma olmaksızın, sahanın kullanıma açılabileceği günlük en fazla ziyaretçi sayısını,
f) Gelişme Planı: Mesire yerlerinin koruma-kullanma dengesi içerisinde rekreasyonel kaynak değerlerinin sürdürülebilir kullanımını yönlendiren, diğer kaynak değerlerinin korunmasını şekillendiren, yönetim ve ziyaretçi kullanım tesislerini belirleyen, alt ve üst yapı tesislerinin uygulamalarına yön veren Daire Başkanlığınca onaylanmış, 1/500 veya 1/1000 ölçekli halihazır haritalara işlenmiş, tercihen ağaç rölüveli fiziksel planları,
g) Alan Kullanım Planı : Mesire yerlerinin koruma-kullanma dengesi içerisinde, hangi alanların ne şekilde ve hangi amaçla kullanılacağını veya korunacağını belirleyen 1/5000 veya daha küçük ölçekli haritalar üzerinde sadece leke şeklinde belirleyen ve gelişme planına altlık oluşturan veya yönlendiren planları,
h) Rehabilitasyon Planı: Mevcut mesire yerlerinde meydana gelen, sahanın kaynak değerlerinin bozulmasına veya yok olmasına karşı, kaynak değerlerini koruyucu ve geliştirici her türlü müdahalelerin nasıl ve ne şekilde yapılacağını içeren planları,
ı) Mesire Yeri Teklif Raporu: Bir sahanın mesire yeri olarak ayrılabilmesi için; o saha ile ilgili ne tür bilgilerin istendiğini ve ne gibi işlemlerin yapılacağını gösteren raporu,
j) Yıllık İş Programı: İlgili mühendis ve şube müdürü tarafından hazırlanan; yılı içerisinde her bir mesire yerinde hangi faaliyetlerin, hangi bütçeden ve ne kadar ödenekle yapılacağını belirten ve Genel Müdürlükçe onaylandıktan sonra uygulamaya aktarılan cetvelleri,
k) Orman Amenajman Planı : Bir orman işletmesini ve onun alt işletme ünitelerinin alanını, servetini, bu sahalarda gelecekte neler yapılması gerektiğini, mevcut kullanımlarını ve işletmede meydana gelen değişmeleri gösteren planları,
İKİNCİ BÖLÜM
MESİRE YERLERİ AYRILMA, TİP DEĞİŞİKLİĞİ VE SINIR DEĞİŞİKLİĞİ
AYRILMA
Mesire Yerleri ayrılma kriterlerine uygun olan sahalar için Genel Müdürlük tarafından hazırlanmış olan Mesire Yerleri Teklif Raporu; 5 takım halinde, ilgili Mühendislikçe eksiksiz olarak doldurulup, Şube Müdürü ve İl Müdürünce imzalandıktan sonra, incelenmek ve onaylanmak üzere Genel Müdürlüğe gönderilir. Genel Müdürlükçe uygun görülen bu raporlar, 6831 Sayılı Orman Kanunu kapsamındaki ve OGM mülkiyetindeki sahalar için Orman Genel Müdürlüğü'nün görüşüne sunulur. Uygun görüş gelen sahanın Teklif Raporu (Ek-1) , Genel Müdürlükçe onaylandıktan sonra; bir takım Orman Genel Müdürlüğü'ne, iki takım İl Müdürlüğü'ne gönderilir. Diğer alanlarda ilgili kurumdan tahsisi istenir. Tahsisinin yapılmasının ardından sahanın teklif raporu onaylanarak iki takım İl Müdürlüğüne gönderilir.
TİP DEĞİŞİKLİĞİ
B tipi Mesire Yeri olarak ayrılmış sahalar, halkın ihtiyaçlarının ve rekreasyon taleplerinin çeşitlenerek artması, mevcut tesislerin yetersiz kalması durumunda; alanın kaynak değerleri ve kullanım potansiyeli göz önüne alınarak, geceleme olanaklarına sahip olması amacıyla il müdürlüğü bünyesinde kurulacak komisyonun uygun görüşü ve Genel Müdürlük Makamının onayı ile tip değişikliğine gidilerek, alan A tipi Mesire Yeri statüsüne alınır.
Tip değişikliğine gidilen sahanın Tip Değişikliği Teklif Raporu (Ek-2) 3 takım halinde, ilgili il müdürlüğünce eksiksiz hazırlanıp, imzalandıktan sonra incelenmek ve onaylanmak üzere Genel Müdürlüğe gönderilir.
Özel sektör eliyle işletilen B Tipi sahalarda, Tip Değişikliği yapılması halinde yapılacak olan gelir getirici ilave tesisler için, tesis maliyeti üzerinden şartname ve sözleşmelerde belirlenmiş oran dahilinde hesaplanan ek kira bedeli, yıllık kira bedeline ilave olarak her yıl için alınır.
SINIR DEĞİŞİKLİĞİ
Mesire Yeri alanında, günün ihtiyaçlarına cevap vermek üzere, daraltma ve genişletme yapılabilir. Sınır Değişikliği (İlave / daraltma) Teklif Raporu (Ek-3) 5 takım halinde, ilgili Mühendislikçe eksiksiz olarak doldurulup, Şube Müdürü ve İl Müdürünce imzalandıktan sonra, incelenmek ve onaylanmak üzere Genel Müdürlüğe gönderilir. Genel Müdürlükçe uygun görülen bu raporlar, Orman Genel Müdürlüğü veya ilgili kurumun görüşüne sunulur. Uygun görüş gelen sahanın Sınır Değişikliği Teklif Raporu, Genel Müdürlükçe onaylandıktan sonra, bir takım Orman Genel Müdürlüğüne, iki takım İl Müdürlüğü'ne gönderilir.
2. Bölüm Ekleri için lütfen linkleri Tıklayınız : EK 1 , EK 2 , EK 3
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
GELİŞME PLANI YAPIM ESASLARI
BÜRO ÇALIŞMASI
Arazi çalışmalarına başlamadan önce saha hakkında bir takım bilgilerin elde edilmesi için aşağıdaki hususlar tespit edilir;
Önceden Alınmış Kararlar
Planlama sahası sınırları içinde ve yakın çevresinde kamu kurum ve kuruluşları ile özel ve tüzel kişilerin, çeşitli planlar veya yasal yollarla planlama sahasının tamamını veya bir kısmını etkileyebilecek ve önceden alınarak kesinleşmiş kararlarının olup olmadığı incelenecektir:
a) 1/25.000 ölçekli Çevre Düzeni Planı, 1/5.000 veya 1/1.000 ölçekli Nazım ve Uygulama İmar Planları ile bu planların plan hükümleri,
b) 1/25.000 veya daha büyük ölçekli Turizm Planları, Turizm Alan ve Merkezleri,
c) Özel Çevre Koruma Bölgesi sınırları ve plan kararları,
d) Doğal veya Arkeolojik SİT kararları ve sınırları,
e) Milli Savunma Bakanlığınca tespit edilmiş askeri bölge ve yasak saha sınırları,
f) Enerji, sulama veya içme suyu amaçlı baraj veya gölet kararları veya mevcutların koruma bantlarına dair kararlar,
g) Yapılmakta olan veya tasarı; karayolları, demiryolları, enerji nakil hatları, telsiz veya telefon röle istasyonları, TV yansıtıcı istasyonları, içme suyu şebekeleri, doğal gaz boru hatları, NATO akaryakıt hatları,
h) Tasarı havaalanları, limanlar, serbest bölgeler, organize sanayi bölgeleri,
ı) Maden ve petrol kanunları gereğince verilmiş arama ve işletme ruhsatları,
j) Merî mevzuat çerçevesinde getirilen yasaklama ve kısıtlama hükümleri,
k) Orman kadastro çalışmalarına göre saha mülkiyetinin ve mülkiyet sınırlarının belirlenmesi, izin, intifa ve irtifak hakları,
l) 2873 Sayılı Milli Parklar Kanunu ve 4915 Sayılı Kara Avcılığı Kanunu ile korunan sahalar (örnek; avlaklar), Ramsar alanları,
m) Benzeri şekillerde önceden alınmış ve kesinleşmiş diğer hüküm, karar ve yasaklamalar.
İklim
Meteoroloji Genel Müdürlüğü veya ilgili biriminden temin edilen Meteoroloji Bültenlerinden planlama sahasına en yakın meteoroloji verileri kullanılarak aşağıdaki konular incelenecektir;.
-Rüzgar; hakim rüzgar yönü, şiddeti, yıllık esme sayıları, tali yön ve şiddeti, kullanım periyodu rüzgar gülü,
-Sıcaklık; ortalama yıllık sıcaklık, en yüksek ve en düşük sıcaklıklar, kullanım periyodu ortalama aylık sıcaklıkları,
-Nispi nem; Ortalama, en düşük ve en yüksek nispi nem oranları ve kullanım periyodundaki durumlar,
-Yağış; aylık yağış miktarları, karlı günler sayısı, kar kalınlığı, kırağılı günler ve kullanım periyodundaki durumlar,
-Güneşlenme; aylık ve yıllık güneşli gün sayıları, bulutluluk oranları ve kullanım periyodundaki durumlar.
Diğer Dokümanlar
Planlama sahası ve çevresinin genel olarak tanınması, mülkiyet durumunun belirlenmesi ve planın yapılabilmesi için şu harita ve dokümanlar temin edilecektir;
a) 1/1000 ölçekli hali hazır harita,
b) Orman kadastro haritası,
c) 1/25000 ölçekli orman amenajman haritası,
Eğim Analizi
Mesire yerlerinin planlanmasında 1/1.000 ölçekli halihazır haritalar veya bu haritaların ölçü değerlerine göre çizilmiş 1/500 ölçekli haritalar kullanılır. Gelişme planları, Halihazır Harita Yapım Yönetmeliğine göre, harita mühendislerince yapılmış, nirengi, röper kanavası ve ölçü karneleriyle birlikte İller Bankası veya yetkili Valilik ve Belediye Başkanlığınca kontrol ve tasdik edilmiş halihazır haritalar üzerine yapılacaktır.
Büroda, doğrudan harita üzerinde veya şeffaf kağıtlarda eş yükselti eğrileri arasındaki mesafeler ölçülerek eğim analizi paftaları oluşturulur. Bu eğim analizi paftalarına; % 0 - % 20 eğimler arasındaki sahalar rekreasyonel etkinliklere elverişli sahalar olarak, % 20 den daha büyük eğimlere sahip sahalar ise ekonomik olarak rekreasyonel kullanımlara uygun olmayan alanlar olarak işaretlenir.
ARAZİ ÇALIŞMASI
Büro çalışmaları bitirildikten sonra, elde edilen bilgilerle birlikte planlamayı yönlendirecek, kullanım kararlarını belirleyecek, yer seçimlerini tespit edebilecek planlamaya yönelik etüt-envanter çalışmaları yürütülecektir. Etüt-envanter çalışmalarını, alan içi veriler ve alan dışı veriler olarak iki ana başlık altında toplayabiliriz.
Alan İçi Veriler
Planlama sahası sınırları içerisindeki kaynakların etüt ve envanteridir. Burada tespit edilecek hususlar şunlardır:
a) Sahanın tabii bitki örtüsü;
a.1. Yapraklı bitki türleri, karışımları, yayıldıkları alanlar, kapalılıkları, boylan-ma ve gölgeleme imkanları, anıt ağaçlar, korunacak türler, endemik türler,
a.2. İbreli bitki türleri, karışımları, yayıldıkları alanlar, kapalılıkları, boylanma ve gölgeleme imkanları, anıt ağaçlar, korunacak türler, endemik türler,
a.3. Orman içi açıklıklar, çimle kaplı alanlar ve bu alanların toprağı örtme şekli, sınırları,
a.4. Zararlı ve tehlikeli (batıcı, zehirleyici, vb..) bitki türleri ve yerleri,
b) Yaban hayatı;
b.1. Memelilerin türleri, populasyonları, yayılma alanları, yaşama ortamları,
b.2. Kuşların türleri, populasyonları, yayılma alanları, yaşama ortamları,
b.3. Balıkların türleri, populasyonları, yayılma alanları, yaşama ortamları,
b.4. Sürüngenler türleri, populasyonları, yayılma alanları, yaşama ortamları,
c) Jeolojik yapı; ana kaya, fay hattı, heyelan bölgeleri,
d) Jeomorfolojik özellikler; Kanyon, düden, falez, mağara, obruk, plaj, dom, alçak ve yüksek yerler, meyiller,
e) Hidrojeolojik özellikler; deniz, göl, akarsu, sel deresi, yeraltı su kaynağı, taban suyu seviyesi, bataklık, su kaynağının yeri ve debisi, su analizleri (içme ve kullanma suyu için), termal kaynaklar,
f) Toprak; türü, derinliği, geçirgenliği, erozyon nispeti, kimyasal özellikleri,
g) Estetik kaynaklar; tabii peyzajlar, kültürel peyzajlar, renk, harmoni, doku, alan içi ve dışı manzaralar, manzara noktaları,
h) Tarihi, arkeolojik, etnoğrafik ve mitolojik özellikler,
ı) İnsan yapısı elemanlar; yollar, patikalar, su ishale hatları, su depoları, enerji nakil hatları, kanalizasyon sistemleri, telefon hatları, bina ve tesisler, göletler, bentler, kanaletler, vb..
j) Rekreasyonel aktiviteyi arttırabilecek diğer faktörler (bot, kano, rüzgar sörfü, sportif balık avcılığı, vb. aktivitelere uygun sahalar),
k) Koku ve gürültü kaynakları, yönleri, şiddetleri, çeşitleri,
Alan Dışı Veriler
Alan dışı verileri şöyle özetleyebiliriz:
a) Planlama alanının yerleşim merkezlerine uzaklığı (zaman ve mesafe olarak),
b) Yerleşim merkezleri ile saha arasındaki ulaşım imkanları (mevcut yollar ve bu yolların standartları, kitle ulaşım araçlarının olup olmadığı, adetleri ve cinsleri),
c) Bölgedeki ana ulaşım merkezleri (hava alanı, liman, istasyon, ana karayolları vb..),
d)Yakın çevredeki arazi kullanımı (orman, tarım, endüstri, rekreasyon, turizm, yerleşim, vb.)
e) Bölgenin turizm potansiyeli ve ana çekim merkezleri ile turizm etkinliğini arttıran ve arttırabilecek kaynaklar (arkeolojik, tarihi ve kültürel kaynaklar, doğal anıtlar ve objeler, etnoğrafik değerler vb..)
f) Yakın çevredeki bina ve yapılarda kullanılan mahalli malzeme ve geleneksel mimari yapı tarzı,
g) Yakın çevredeki yerleşim merkezlerinde yaşayan halkın sosyo-ekonomik yapısı (fert ve aile gelirleri, meslekleri, ekonomik uğraşı çeşitleri, oturdukları yapıların özellikleri, kasaba ve şehir nüfusları, demografik yapı, yaş ve cinsiyet durumları, çalışanların yıllık izin günleri sayısı, tahsil durumları, vb..),
h) Yakın çevrenin çevre kirliliği durumu (koku ve gürültü kaynakları, çeşitleri ve şiddetleri, hava-su-toprak kirliliğine sebep olan faktörler ve bunların planlama sahasına etkileri, vb.)
BİLGİLERİN ANALİZ VE SENTEZİ
Alan içi verilerin analizleri ile önceden alınmış kararlara ait bilgiler ve eğim analizi, belli anlatım şekline göre aynı ölçekteki haritalara aktarılarak veya tek bir altlık harita üzerine konan şeffaf (aydınger, eskiz aydıngeri, eskiz kağıdı, vb..) kağıtlara çizilerek analiz paftaları elde edilir. Bu paftalar üst üste çakıştırıldığında, planlama sahasında korunması gereken yerler, kullanılamayacak alanlar ve kullanıma müsait sahalar belirginleşmeye başlayacaktır.
Örneğin; Bitki örtüsü paftasında; pikniğe ve çadırlı kamp alanına uygun yerler, oyun sahası veya spor tesislerinin kurulabileceği açıklıklar, korunması gereken türlerin bulunduğu alanlar, zehirli veya batıcı türlerin yayıldığı alanlar, rüzgar, ses veya toz perdesi olarak muhafaza edilmesi veya desteklenmesi gereken bölgeler, bitkisel restorasyon çalışması yapılması gerekli olan sahalar, vb.. ayrı ayrı renkler ve çizgilerle belirtilerek işaretlenir.
Arazi ve büro çalışmaları sonucunda elde edilen analiz paftaları, arazi özelliklerine göre; sahanın korunacak, kullanılacak, restore edilecek ve kullanılamayacak alanlarını belirler. Bu safhada, genel politikalar, stratejiler ve planlama esasları doğrultusunda bölgeleme ( Zonlama ) çalışmasına girilir. Her ne kadar, arazi özelliklerine ve planlama amacına göre farklı sayıda bölge (zon) kullanılabilirse de, genellikle üç ana bölge (zon) kullanılmaktadır.
1- Kullanma bölgesi (kullanıma açık araziler bölgesi):
- Günübirlik kullanım alt bölgesi,
- Organize kamp alt bölgesi,
- Dinlenme evleri (bungalovlar) alt bölgesi,
- Hizmet ve idari tesisler alt bölgesi,
- Diğer Rekreasyon tesisleri Alt Bölgesi.
2- Koruma bölgesi (her türlü kullanıma kapalı bölge):
- Doğal kaynakları koruma alt bölgesi,
- Kültürel kaynakları koruma alt bölgesi,
3- Tampon bölge (geçiş bölgesi)
Kullanma bölgesi: Rekreasyonel aktivitelere ve kullanımlara açık arazileri kapsayan bu bölge, ziyaretçilerin günübirlik ve konaklama ihtiyaçlarını karşılayacak yapı ve tesislerle, bu sahaların idaresinde, bakım ve onarımında kullanılacak tesislerin yer aldığı veya alacağı arazileri ihtiva eder. Yukarıda gösterilen alt zonlar ise, planlama amacına ve arazi özelliklerine göre aynı sahada ve bir arada bulunmayabilir veya ihtiyaçlar paralelinde daha fazla alt bölge (plaj kullanımı alt bölgesi, rüzgar sörfü kullanım alanı alt bölgesi, kanoculuk alt bölgesi, foto safari alt bölgesi vb..) tesis edilebilir.
Koruma bölgesi: Her türlü kullanıma kapalı olan bu bölge rekreasyon alanı içerisindeki kaynakların veya tek tek objelerin salt koruma gayesiyle ayrıldığı arazi parçalarını ihtiva eder. Bu kaynaklar, bitkiler, yabanıl hayvanlar, jeomorfolojik şekiller, hidrojeolojik özellikler, gibi doğal özellikli olabildiği gibi, tarihi, arkeolojik, etnoğrafik, mitolojik vb.. kültürel özellikli de olabilir.
Tampon bölge: Koruma bölgesinden kullanma bölgesine veya rekreasyonel kullanım dışı faaliyet ve tesirlere geçiş bölgesidir. Tampon bölge, koruma bölgesindeki tabii ve kültürel kaynakların, kullanımdan kaynaklanan tesir ve etkilere karşı korunması amacıyla tesis edilebilir. Aynı şekilde rekreasyonel kaynakların ve ziyaretçilerin, saha dışından olumsuz yönde etkilenmelerini önlemek amacıyla da (ses, toz, gürültü, kirlilik vb..) tesis edilebilir.
Mesire yerlerinin tamamında, yukarıda bahsedilen bölge veya alt bölgelerin hepsinin bir arada bulunması şartı yoktur. Arazi özellikleri ve planlama gayesine göre bölgeler seçilir. Koruma bölgesi olmayan
Facebookta paylaş
Twitter'da paylaş
Google+'da paylaş!
Pinterest'te paylaş!