
Erkek hayvanların doğal aşımla yaptığı işin, yani tohumun (spermanın) dişinin dölerme yollarının en uygun yerine özel aletlerle bırakılması işine (suni tohumlama) denilmektedir.
TÜRKİYE'DE SUNİ TOHUMLAMA
Suni tohumlamanın ülkemizdeki evcil hayvanlarda uygulanması oldukça eskidir, 1926 yılına kadar giden bir geçmişi vardır. Bu yıllarda haralarımızda kısrak, inek ve keçilere uygulanmıştır. Fakat asıl halk hayvanlarında uygulanmasına koyunlarda 1935, kısraklarda 1939 ve ineklerde 1949'da başlanmıştır.
DAMIZLIK HAYVAN NE DEMEKTİR?
Yetiştirildiği ülkede veya yörede ırkına veya tipine özgü özellikleri gösteren yüksek verimli, hastalıklardan ari, damızlık veya saf ırk belgesi bulunan hayvan demektir.
SPERMA ALMAK NE ANLAMA GELİR?
Sperma almak ile o boğanın yavrularına aktaracağı genetik özelliklerini satın almış oluruz. Yani boğanın ana ve babasına ait özelliklerini taşıyan genlerini satın almış oluruz. Bu özellikler vücut yapısı gelişme özellikleri, hastalıklara karşı dayanıklılığı, meme yapısı, süt verimi gibi özelliklerini yavrusuna aktarmasını sağlamış oluruz. O yüzden tohumlamada kullanılacak boğanın seçimi çok önemlidir. Çünkü bu özellikleri spermanın içinde saklıdır ve yavrularına aktarır.
DOĞUMDAN SONRA İNEKLERİMİ NE ZAMAN TOHUMLATMALIYIM?
Doğumdan sonra inekleri en erken 45 gün sonra tohumlatmak gerekir. Ancak ineğin çarasının mutlaka temiz olması gerekir. Eğer çara yumurta akı gibi veya cam gibi temiz değilse ya ineğin rahmi hastadır tedavi edilmesi gerekir ya da kendi kendini tedavi etmesini sağlamak için biraz daha beklenip daha sonraki kızgınlıklarında tohumlatılması gerekir.
TOHUMLAMA SONUCUNDA İNEĞİMİN GEBE KALMA ŞANSI KAÇTIR?
İneklerin her tohumlamada gebe kalma şansı % 60' dır.
Ancak bu oran sağlıklı inekler için geçerlidir.
*Birinci toh.100 inek % 60 = 60*
İkinci toh. 40 inek % 60 = 24*
Üçüncü toh. 16 inek % 60 = 10
Gebe kalan inek % 94
Yani toplam 100 inek tohumlandığında üç tohumlama sonucunda bunlardan 94 tanesi gebe kalır, altı tanesi gebe kalmaz ve dördüncü tohumlamayı gerektirir. Geriye kalan bu ineklerden bir kısmı hiç gebe kalmaz . bu oranda % 5 kadardır. Yani sürünün devamlılığı için döl tutmama problemi nedeniyle sürüye en az 5 tane yeni düve katılmalıdır. Diğer hastalıklar ( topallık, mastitis, ölüm vs) nedeniyle bu oran % 20 kadardır. Toplam 100 ineklik bir sürüyü sabit tutabilmek için sürüye 20 tane yeni düve katılmalıdır.
İNEKLER KIZGINLILARINI GÜNÜN HANGİ SAATLERİNDE DAHA ÇOK BELLİ EDER?
100 ineklik bir sürüde ineklerin
Saat 06.00- 12.00 % 22
Saat 12.00- 18.00 % 10
Saat 18.00- 24.00 % 25
Saat 24.00- 06.00 % 43
Yukarıdaki tablodan anlaşılacağı gibi ineklerin yarısına yakını kızgınlıklarını gece 12 ile sabah 6 arasında göstermektedirler. Bu yüzden gece yatmadan önce mutlaka inekler kızgınlık yönünden mutlaka kontrol edilmelidir.
İNEKLERİN KIZGINLIKLARI KAÇ GÜNDE GÖRÜLÜR?
İneklerin kızgınlıkları 16-24 gün (ortalama 21 gün) arasında bir görülür. Hasta ve gebe olmayan inekler bu sürelerde bir kızgınlık gösterip boğa isterler. Günümüz şartlarında boğa bulunmadığı için bu takibi yetiştiricinin yapması gerekmektedir. Yani ineğin özelliklerinin bilinmesi gerekmektedir. Bunun mutlaka kayıt altına alınması gerekmektedir. Yetiştirici ineklerinin kızgınlıklarını tohumlama yaptırmasa bile kayıt etmelidir. Tohumlamalardan yüksek gebelik oranının elde edilmesi ineklerin kızgınlarının bilinmesine bağlıdır.
HAYVANCILIĞIN DESTEKLENMESİ İLE İLGİLİ YASALAR VAR MIDIR? |
Evet, karar sayısı : 2000 / 467 olan '' Hayvancılığın desteklenmesi hakkında karar''ın yürürlüğe konması; Tarım ve Köyişleri Bakanlığı'nın 28 / 2 / 2000 tarihli ve 566 sayılı yazısı üzerine, Bakanlar kurulunca 23 / 3 / 2000 tarihinde kararlaştırılmıştır. |
TÜRKİYEDEKİ İNEK SAYISI NE KADARDIR? |
|
Devlet istatistik enstitüsünün verilerine göre Türkiye'deki inek sayısı aşağıdaki tabloda verilmiştir. 1998 yılı sonuçlarına göre |
|
SIĞIR TOPLAM |
11.031.000 |
Sığır kültür |
1.109.528 |
Sığır melez |
3.001.633 |
Sığır yerli |
3.051.208 |
Dana kültür |
623.472 |
Dana melez |
1.693.367 |
Dana yerli |
1.551.792 |
TÜRKİYEDEKİ SAĞILAN İNEK SAYISI NE KADARDIR NE KADAR SÜT ÜRETİLMEKTEDİR? |
|||
Türkiye'de 1987 - 1994 döneminde sağılan inek sayısı süt verimi aşağıda verilmiştir. |
|||
Yıllar |
Sağılan inek sayısı (bin baş) |
Süt üretimi (bin ton) |
Ortalama süt verimi |
1987 |
6.247 |
8.110 |
1.298 |
1988 |
6.269 |
8.156 |
1.301 |
1989 |
6.154 |
7.973 |
1.296 |
1990 |
5.893 |
7.961 |
1.351 |
1991 |
6.119 |
8.617 |
1.408 |
1992 |
6.070 |
8.715 |
1.436 |
1993 |
6.032 |
8.904 |
1.476 |
DÜNYADAKİ İNEK SAYISI NE KADARDIR? |
Dünyada toplam inek sayısının 1milyar 300 milyon baş olduğu tahmin edilmektedir. Dünyanın % 70'ni kapsayan gelişmekte olan ülkelerde 4.7 kişiye bir sığır düşerken, dünyanın % 30'nu kapsayan gelişmiş ülkelerde bu oran 3.3 kişiye bir inek düşmektedir. Tabii bu arada ineklerin verim düzeyi farklılıkları da göz ardı edilmemelidir. Gelişmiş ülkelerdeki ineklerin verim düzeylerinin daha yüksek olduğu diğer bölümlerdeki tablolarda verilmiştir. Dünyada 70 milyon baş siyah-alaca (holştayn) inek olduğu tahmin edilmektedir. |
DOĞUMDAN SONRA İNEKLERİN ÜREME ORGANLARINDA NE GİBİ DEĞİŞİKLİKLER OLMAKTADIR? |
Uterus ( rahim = yavruluk) doğumdan hemen sonra doğum öncesi büyüklüğünün yarısına ulaşır. (6-12 saat içinde 10 kg) İlk beş günde 5 kg , 20-25 günde 1 kg, 50 gün sonra 0.7 kg Doğumdan 10 gün sonra uterus sınırları belirlenebilir, 14-15 gün sonra uterus el altında toplanabilir. Uterusun histolojik ınvolüsyonu (küçülmesi) 40.güne kadar sürer. Yavru zarları 6-12 saatte atılır. Lochial akıntı 2-3 günde miktar olarak azalır. 9. günde çikolata rengine döner miktarı azalır yoğunluğu artar. 12-14. günlerde sarımtırak renkte ve içinde parçacıklar bulunur. Doğumdan sonra 60 gün geçmeden yapılan tohumlamalardan iyi sonuç alınamamaktadır. İdeal tohumlama sonuçları ''biyolojik dinlenme zamanının '' sonunda 9-12 haftalık sürede alınmaktadır. |
İNEKLER KIZGINLIĞIN HANGİ DÖNEMİNDE TOHUMLANIRSA GEBEBELİK ŞANSI NE OLUR? |
|
TOHUMLAMA ZAMANI |
GEBE KALMA ORANI (%) |
Kızgınlığın başlangıcında |
% 44.0 |
Kızgınlığın ortasında |
% 82.5 |
Kızgınlığın sonunda |
% 75 |
Kızgınlık bitiminden 6 saat sonra |
% 62.5 |
Kızgınlık bitiminden 12 saat sonra |
% 32.0 |
Kızgınlık bitiminden 18 saat sonra |
% 28 |
Kızgınlık bitiminden 24 saat sonra |
% 12 |
BUZAĞILAMADAN SONRA FARKLI ARALIKLARLA TOHUMLAMANIN YETİŞTİRMEYE ETKİSİ |
||
Doğumdan sonra ilk tohumlama aralığı |
İnek sayısı |
İlk tohumlamada gebe kalma oranı (%) |
0-30 gün |
290 |
% 48.3 |
60 gün |
2012 |
% 62.5 |
90 gün |
4431 |
% 73.1 |
120 gün |
3068 |
% 71.5 |
150 gün |
1265 |
% 73.4 |
180 gün |
619 |
% 69.7 |
İNEKLERDE KIZGINLIK BELİRTİLERİ NELERDİR?
|
**östrusun başlaması ile birlikte inekte geçici bir iştahsızlık görülebilir **o günkü süt veriminde azalma dikkati çekebilir **kızgınlıktan hemen önce diğer ineklerin üzerine atlama isteği artar **çevreye karşı aşırı ilgi, temas kurma, diğer inekleri yalama ve bazı hallerde bakıcısına normalin dışında gösterdiği ilgi **bel bölgesine masaj yapıldığında belini çökertmesi ve kuyruğunu kaldırarak biraz yana yönlendirmesi **genel huzursuzluk bağırma ve arayan bir yüz ifadesi **yukarıda sayılan bulguların yanında önemli dış semptomlardan biri de, kısmen kızgınlığın hemen öncesinde, özellikle artan ölçülerde kızgınlıkta görülen kızgınlık sonrası dönemde azalan müköz kızgınlık akıntısı, halk arasındaki deyimle ''ÇARA'' dır. Bu akıntı renksiz, ipliksel karakterdedir. Vulva dudağından tarsal ekleme kadar kopmadan uzayabileceği gibi kuyruk hareketleri ile etrafına da bulaşabilir. **sağrı bölgesinde özellikle sakrum üzerindeki kılların, diğer hayvanların atlamasına bağlı olarak deriden ayrılması (serbest tip ahırlarda ve merada bulunan hayvanlarda) görülebilir. **vulvada ödem ve vulva mukozasında hiperemi dikkati çeker. **bütün bu semptomların yanında ineğin kızgınlığın başında, ortasında ve sonunda KENDİ ÜZERİNE DİĞER HAYVANLARIN ATLAMASINA İZİN VERMESİ ÇİFTLEŞMEYE HAZIR OLUP OLMADIĞININ EN ÖNEMLİ DELİLİDİR. Kızgınlıktaki ineklerin bu sabır refleksini gösterebilmeleri için ya serbest tip ahırlarda veya merada barındırılmaları gerekir. 1-kızgın inek başka ineklere sokulur, onları koklar, 2-başka ineklerin kendisine atlamasına izin verir, 3-kendisi de başka ineklere atlar, 4-sürüde boğa veyahut başka erkek hayvan varsa onun peşinde dolanır, 5-ağzı salyalanır, 6-heyecanlı, sinirlidir, 7-yemden, sütten kesilir, 8-sık sık böğürür, 9dölerme organı şişkin, nemli, kırmızımtıraktır. 10-yumurta akına benzer bir akıntı gelir, bu akıntı bazen yere kadar uzanır, kızgınlığın sonlarına doğru koyulaşır. İnek sahiplerine düşen iş, sabah akşam sağımlarında yahut merada dikkat ederek veya çobanlara dikkat ettirerek belirtileri gösteren inekleri ayırtıp tohumlamaya götürmektir.
|
İNEKLERDE YUMURTLAMA NE ZAMAN OLUR? |
Üzerine atlamasına izin veren bir hayvanda yaklaşık 18 saat kadar devam eden kızgınlık başlamış demektir. Yumurtlamada genellikle kızgınlık belirtilerinin sona ermesinden 6 ile 8 saat sonra kendiliğinden meydana gelmektedir. |
(PARASİKLİK ÖSTRUS) KIZGINLIK SÜRELERİ ORTASINDA GÖRÜLEN KIZGINLIK NEDİR? |
İneğini tohumlatan yetiştiriciler, tohumlama tarihinden yaklaşık 8-10 gün sonra, veteriner hekimi arayıp tohumlattığı ineğin tekrar kızgınlık gösterdiğini bildirerek aynı ineğin tekrar tohumlanmasını isteyebilir. Zira inek gerçekten kızgınlık belirtileri göstermiştir ve bu durum muayene edilerek anlaşılabilir. Böyle bir durumda ineğin tohumlanmasına gerek yoktur. |
KIZGINLIK SONRASI GÖRÜLEN KANAMALAR NEDİR? |
Sığırların kızgınlık gösterdiklerinin bir |
Facebookta paylaş
Twitter'da paylaş
Google+'da paylaş!
Pinterest'te paylaş!