GİRİŞ
İncire ülkemizin birçok yöresinde, tüm kıyı bölgelerinde, Büyük ve Küçük Menderes Havzalarında, Güneydoğu Anadolu`da ve İç Anadolu`nun korumalı vadilerinde rastlanmaktadır. Ancak ticari olarak yetiştiriciliğinin yoğun olduğu yerler Aydın ve İzmir il sınırları içinde kalan Büyük ve Küçük Menderes orta havzası ile Bursa ve çevresidir. Ancak son yıllarda özellikle sofralık incir Salihli (Manisa), Mut (İçel) ve Gaziantep`te de giderek önem kazanmaktadır
Ülkemiz dünya kuru incir üretiminin yaklaşık % 50 sini, ticaretinin ise % 70`ini sağlamaktadır. Dolayısı ile kalite üstünlüğü yanında üretim kapasitesi ile de ilk sırada yer almaktadır. Kuru incir üretimi, ticareti ve ağaç sayısı yıllara göre incelendiğinde ağaç sayısının arttığını ancak üretim ve ticaret değerlerinin eskiye oranla daha da düştüğü izlenmektedir. İncir bahçelerinin daha verimsiz yamaç alanlara kayması, ağaçların daha sık dikilmesine karşılık ağaç başına hatta dekardan alınan verimin azalmasına neden olmuştur. Oysa ülkemizde üretimin artması halinde, ürün kalitesi korunabildiği takdirde, tümünün iç ve dış pazarlarda satımı kolaylıkla mümkün olacaktır.
Ekolojik koşulların kuru incir kalitesi üzerinde etkili olduğu göz önüne alındığında üretim alanlarının yaygınlaştırılması özellikle sofralık kuru incir üretimi için uygun değildir. O halde üretim artışı, alanın yeni üretim bölgelerine doğru genişletilmesi yerine birim alandan alınan verimin arttırılması ve kalitesiz (özürlü-hurda) incir oranını azaltmayı hedeflemelidir. Verim ve kalitenin arttırılması, bahçe yerinin seçiminden başlayarak üretim döneminde, hasatta ve sonrasında yapılacak tüm uygulamalara gerekli özenin gösterilmesi ile sağlanabilir.
HASAT ÖNCESİ İŞLEMLER
Budama
Kaliteli kuru incir elde etmede ilk koşul, bahçenin sağlıklı üretim materyali ile kurulmasıdır. Çelikleri kolayca köklenebildiği için üretimi çelikle yapılır. Uyanma başlamadan önce kış aylarında yapılan dikimlerde fidanın budanması ileri ki yıllarda ortaya çıkabilecek bazı sorunları önlemesi bakımından önemlidir. Kurutmalık incirlerde hasat, yere düşen meyvelerin yerden toplanması şeklinde uygulandığından ağaç boyu o denli önemli görülmemektedir. Ancak incir ağacının gövde ve dalları güneş yanıklığına oldukça duyarlıdır. Gövdesi güneş yanıklığından zarar görmüş ağaçlarda yeşil aksamın yeterince gelişememesi sonucu besin maddelerini oluşturacak yaprak alanı azalarak verim ve kaliteyi olumsuz yönde etkiler. Bu nedenle gövdenin istenenden uzun olmaması için dikim sırasında fidan boyunun 75-100 cm den kesilmesi önerilmektedir. Böylece ilk dallanma 60-70 cm den başlayacak ve meydana gelecek yeşil aksam gövde ve dalları güneş yanıklığından koruyacaktır.
Dikimi takip eden ilk yıl farklı yönde ve aralıklı gelişen 3-4 dal bırakılarak diğer sürgünler uzaklaştırılır. Sonraki birkaç yıl, her yıl bir önceki yılın sürgünde dışa doğru gelişen 2-3 gözün sürmesine izin verilerek diğerleri uzaklaştırılır. Ancak ana çatı oluşturulduktan sonraki yıllarda budama sadece sarkan, aşırı veya yukarı kaçan, kırılan veya üst üste binen dallar kesilerek hafif bir budama uygulanır (Şekil 1 a,b,c).
Sarılop incir çeşidinin dalları sarkma eğilimdedir. Eğer ilk yıllarda biraz sertçe budanarak dik gelişen bir ana çatı oluşturulamazsa özellikle meyvelerin irileşmeye başladığı dönemde dallar sarkarak yere değer. Normal koşullarda yaprağın koltuğunda korunan incir meyveleri, sarkan dallarda yaprağın açılması sonucu güneşin şiddetli etkisinden korunamaz ve güneş yanıklığı ortaya çıkar. Kaliteyi belirleyen standartlarda yüzeyinin 1/3`ünden fazlası güneş yanıklığından etkilenip derimsi bir hal almış meyveler özürlü olarak nitelendirilmekte ve hurdaya ayrılmaktadır.
Hastalık ve Zararlılar
Kuru incir yetiştiriciliğinde önemli zararlara neden olan hastalıklar arasında kök uyuzu, çelik marazı ile sürme (siyah küf) ve iç çürüklüğü sayılabilir. Kök uyuzunun kesin çözümü olmamakla birlikte yayılmasını önleme amacı ile bazı kültürel önlemler alınabilir. Bahçenin sürümü sırasında bulaşık alanların sona bırakılması veya kök boğazının aşırı nemli tutulmaması önerilmektedir. Çelik marazı çoğunlukla yüksek bölgelerde ortaya çıkar, geniş budama yüzeylerinin macunla kapatılması veya sorun olan alanlarda kış aylarında Bordo bulamacı uygulanması etkili olmaktadır. Meyve iç çürüklüklerine yol açan Aspergillus niger (siyah küf, sürme) ve iç çürüklüğüne (olgunlaşma döneminde meyve içinin yumuşayıp pembeleşmesi ve ağızdan pembe renkli sıvının akması ile ortaya çıkar) neden olan Fusarium spp. çoğunlukla erkek incirlerden geçer. Bu etmenler erkek incirlerde geliştiğinden ilek meyveleri asılırken çürümüş ve içi kahverengileşmiş olanların ayrılması ve bunların ağaç altında bırakılmayıp uzak bir yerde imha edilmesi zararını azaltmaktadır.
Bahçe dönemindeki incir zararlıları arasında en önemlileri kanlı balsıra, akarlar, ekşilik böcekleri ve sirke sinekleri olarak sayılabilir. Bu konuda yapılacak ilaçlı mücadele için İl veya İlçe Tarım Müdürlükleri ile TARİŞ yayım servisinden yararlanılabilir. Ekşilik böcekleri ve sirke sineklerinin bahçe içindeki populasyonlarının azaltılmasında erken dönemlerde asılacak çekici nem tuzakları etkili olmaktadır. Ayrıca bu zararlılara konukçuluk edebilecek diğer meyve ağaçlarının da bahçeden uzaklaştırılması uygun olacaktır. Meyve olgunlaşma zamanında ortaya çıkmaları nedeni ile ilaçlı mücadele önerilmemektedir.
Diğer meyve türlerine oranla incirde daha az hastalık ve zararlının etkili olması ayrıca zararlıların bazılarının da olgunlaşma döneminde ortaya çıkması nedeni ile ilaçlı mücadeleleri mümkün olmamaktadır. Bu doğal yetiştiricilik nedeni ile ülkemizde ekolojik (sentetik zirai ilaç ve işlem görmüş sentetik gübre kullanmaksızın yapılan üretim şekli) olarak yetiştirilen ilk ürünlerdendir ve halen ekolojik ürün dış satımında önemli bir yer tutmaktadır.
HASADA HAZIRLIK VE HASAT
İncir meyveleri ağaç üzerinde olgunlaşır, koparılmazsa suyunu kısmen kaybederek buruklaşır ve bir süre sonra kendiliğinden yere düşer. Kuru incir hasadı yere düşen incirler elle toplanarak yapılır. Ancak yere düştüğünde meyvedeki su oranı oldukça fazladır bu nedenle kolayca zedelenebilir. Hasat öncesi iyi bir toprak işlemesi ile sathın düzeltilmesi zararlanmaları azaltacak ve bazı mantari etmenleri toprak altına karıştıracaktır. Ancak sürüm sırasında ortaya çıkabilecek aşırı toz, hastalıklar ve akarlar açısından olumsuz etki yaratabilir.
İncir meyveleri o yıl ki sürgün üzerinde yaprak koltuklarında oluşur. Her meyvenin doğuşu ile bir sonraki arasında hem doğuşta hem de olgunlaşmada fark vardır. Bu nedenle kuruyan incir meyveleri belirli aralarla yere düşer. İncirin uzun süre toprakta ağaç altında kalması kaliteyi düşürür. Böylece hem incir kurtlarının hem de bazı mantari hastalık etmenlerinin bulaşmaları artar. Toprak ve diğer yabancı maddelerin oranının yükselmesine neden olur. Buruklaşıp yere düşen incirlerin mümkün olan en sık aralıklarla toplanması ve kerevetlere serilmesi bu sorunları en aza indirecektir (Şekil 2). Toplama sıklığı mevcut işgücüne bağlı olmakla birlikte her gün toplama önerilmektedir. Toplama kaplarının ürünü zedelemeyecek yapıda olması gerekir. Toplama sırasında insan gıdası olarak değerlendirilemeyecek hurda incirlerin ayrı kaplarda toplanması ve kurutma işleminin ayrı yapılması bulaşmaların azaltılması açısından önemlidir.
Kurutma döneminde kaliteyi etkileyen en önemli faktörlerden biri de incir kurtlarıdır. Esas olarak depo zararlısı olan incir kurtları ile olan bulaşmalar, bahçede ve üretici depolarında başlamaktadır. Sık hasadın yanısıra alınacak bazı önlemler sorunu aşmada etkili olmaktadır. İncir kurtları, gece kelebekleri olmaları nedeni ile ışığa doğru çekilirler bu nedenle gerek kurutma gerekse üretici deposunda ışık yakılmaması ve hurdanın ayrılması, sınıflama gibi bazı işlemlerin geceye bırakılmaması gerekir.
Toplamada olduğu gibi toprak kaynaklı kirliliğin en aza indirgenebilmesi için incirlerde kurutma işlemi mutlaka kerevetlerde yapılmalıdır. Örnek bir kerevet Şekil 2 de gösterilmektedir. Ayaklı kerevetler, hem yağmura karşı hem de incir kurtlarının bulaşmasını önlemek üzere üst üste konup üzerleri örtülebildiğinden avantajlıdır. Kerevetlerden kurunun alınması sıcaklığın çok yüksek olmadığı saatlerde yapılırsa nemi yüksek henüz tam kurumamış incirlerin alınması önlenmiş olur. Kuruyan incirlerin üreticiden mümkün olan en kısa sürede çıkarak metil bromür fümigasyon işletmelere gönderilmesi incir kurtlarının kontrolü için gereklidir. Anlaşmalı olarak ekolojik üretilen incirlerde zararlı kontrolü için metil bromür fümigasyonu yerine halen düşük sıcaklıklarda derin dondurma uygulaması yapılmaktadır.
Kuru incir, nemi oldukça düşük dayanıklı bir ürün görünümünde olmasına karşın geçirdiği aşamalarda çok fazla hırpalanması kalitesinin düşmesine neden olur. Üretici bahçesinden işletmeye taşınması ve işleninceye dek depolanması sırasında kasalarda saklanması kalite açısından önemlidir. Çuvallarda ürün yükü nedeni ile ezilme ve parçalanmalar ortaya çıkmaktadır. Ayrıca bez torbalarda havalanmanın yetersizliği nedeni ile ekşimeler, jüt çuvallarda ise liflerin meyveye yapışma riski büyüktür.
SONUÇ
Kuru incir üretiminde budama, hastalık ve zararlı kontrolu, hasat ve depolama işlemlerinin özenle yapılması verim ve kalitenin artmasında ilk adım olarak kabul edilmelidir. Aslında çok fazla bakım gerektirmeyen kuru incir yetiştiriciliğinde gerekli özenin gösterilmesi yanında bölge bazında politikaların oluşturulması incir yetiştiriciliğini canlandırmada etkili olacaktır.
http://images.google.com.tr/imgres?imgurl=http://www.agr.ege.edu.tr/~tuam/dergi/dergititle.jpg&imgrefurl=http://www.agr.ege.edu.tr/~tuam/dergi/dergi1/sayi1icindeki.htm&h=150&w=450&sz=9&hl=tr&start=124&um=1&tbnid=yO_NinxLll3scM:&tbnh=42&tbnw=127&prev=/images%3Fq%3Dseza%26start%3D108%26ndsp%3D18%26svnum%3D10%26um%3D1%26hl%3Dtr%26sa%3DN
Facebookta paylaş
Twitter'da paylaş
Google+'da paylaş!
Pinterest'te paylaş!