İstanbul'da kent düzeyinde yeşil alan envanterine bakıldığı zaman; 1975'te 2,3 m2/kişi (kişi başına düşen metrekare) olan yeşil alan miktarının 1980'de 2,2 m2/kişi, 1985'te 1,1 m2/kişi, 1990'de 1,2 m2/kişi, 1995'te 1,5 m2/kişi, 2000'de ise 1,9 m2/kişi olduğu görülür........
2000 yılında, aktif kullanılan yeşil alan miktarı 17.207.275 m2‘e, aktif kullanılmayan yeşil alan 29.106.125 m2'e yükselirken toplam yeşil alan 46.313.400m2 olmuştur. 2000 yılı durumuna göre aktif kullanılan yeşil alan miktarı artarak toplam alanın %37'sini oluşturmaktadır.
2000 yılında nüfus 9246565 kişi olmuştur. 10 m2/kişi norm değerinin 2000 nüfusuna çarpımı olan 92.465.650 m2'lik alan İstanbul kentinin 2000 yılında sahip olduğu nüfus artışının gerektirdiği aktif kullanılan yeşil alan olarak ortaya çıkmaktadır. Oysaki İstanbul kentinin 2000 yılı aktif kullanılan yeşil alan miktarı 17.207.275 m2'dir. Bu değer yapılması gereken alanın %19'unu oluşturmaktadır.
Sonuç olarak; nüfus artış hızı, yeşil alan yapımındaki artış hızından daha fazla olmaktadır. Ayrıca son dönemlerde Yerel Yönetimlerin çevreci yaklaşımlara ve çevreye vermiş oldukları önemin artması sonucu yeşil alan yapımındaki artış hızının giderek arttığını görmekteyiz.Mevcut aktif ve pasif yeşil alanların kişi başına düşen miktarları, belirtilen yeşil alan standartlarına uymamakta, hatta bu orana erişememektedir.Buradan da görüldüğü üzere aktif yeşil alanların işlevsel açıdan dağılımlarında yaş gruplarının rekreasyonel ihtiyaçlarını karşılaması açısından standartlara uygun değildir.İstanbul Kentinde yeşil alanların dağılımı etki alanları itibariyle homojen bir dağılım göstermemektedir.
İstanbul Kentinde mevcut yeşil alan kullanımlarını bir kenara bıraktığımızda, ilk etapta aktif yeşil alanlarının mahalle ölçeğinde ele alınarak, minimum yeşil alan standartları doğrultusunda yeniden gözden geçirilmesi gerekmektedir. Ardından da alınan kararların uygulanması mevcut yeşil alanlara yansıtılarak aktif yeşil alanların iyileştirilmesi zorunluluk kazanmaktadır. Planlanan ve mevcut yeşil alan durumu arasındaki farkları ortadan kaldırabilecek bilgilerin en hızlı ve doğru yöntemle (Uzaktan algılama veya coğrafi bilgi sistemi oluşturularak) hazırlanması gerekmektedir.
İstanbul Kenti için Metropol ölçekde tematik parkların yaratılarak İstanbul toplumunun çevredeki parklara yönelmesi sağlanmalıdır.
İstanbul çevresindeki ormanların kent ormanı kapsamı içerisinde İstanbul halkına hizmet veren bir alan olarak tasarlanması gerekmektedir.
a-İhtiyaçlar, gerçekler
Bakanlığın önerdiği 10 m2 aktif yeşil alan miktarının yeşil alan tiplerine dağılımları sonucu; kişi başına 1,5 m2 çocuk oyun alanı standardından hareketle İstanbul'da 13 milyon 869 bin 845 m2 çocuk oyun alanı olması gerekmektedir. Buna göre İstanbul'da 1,48 m2/kişi standart eksiği ve 13 milyon 684 bin 915 m2'lik çocuk oyun alanı açığı ortaya çıkar.
İstanbul'da 3 m2/kişilik standarttan 27 milyon 739 bin 695 m2 spor alanı olması gerekirken 180 bin 55 m2 olan 50 adet açık spor alanı ve 364 bin 950 m2 olan 10 adet semt stadı bulunmaktadır.
Buna göre 2,95 m2/ kişi standart eksiği ve 27 milyon 277 bin 365 m2 spor alanı açığı ortaya çıkmaktadır.
İstanbul'da mahalle parkları toplamı 1282 adet olup 9 milyon 965 m2 alana sahiptirler.
2 m2/kişi standardından hareketle 18 milyon 493 bin 130 m2 mahalle parkı alanı olması gerekmektedir. Buna göre İstanbul'da 9 milyon 246 bin 565 m2'lik mahalle parkı alanı açığı vardır. İstanbul'da altı adet şehir parkı 4 milyon 891 bin m2 alanı kaplamaktadır.
imar ve ıskân Bakanlığı standartlarına göre kişi başına 3,5 m2 hesabıyla 32 milyon 362 bin 975 m2'lik şehir parkı alanı gerekmektedir.
İstanbul kentinde rekreasyon amaçlı aktif olarak kullanılan yeşil alan grubundaki koru, orman, çayır, fidanlık ve mesire alanları toplam 2 milyon 506 bin 500 m2 alanı kaplamaktadır. Buna göre İstanbul kentinde 2,7 m2/kişi standart ve 24 milyon 965 bin 475 m2 şehir parkı ve aktif kullanılan koru, orman ve çayır alanı açığı ortaya çıkmaktadır.
imar ve ıskân bakanlığı normlarına göre İstanbul kentinde 75 milyon 174 bin 320 m2 yeşil alan açığı ortaya çıkmıştır. Bu alan açığı da mevcut yeşil alanın 4 katı kadardır.
b-ABD ve Avrupa kentleri
Bakanlığın yeşil alan normlarını Amerika ve Avrupa kentleri normlarıyla karşılaştırdığımız zaman, Türkiye'de 10 m2/kişi olan yeşil alan normunun ABD'de 77-84, Amsterdam'da 45,5, Stockholm'de 87,5, Roma'da 45,3, İngiltere'de 78, Fransa'da 35,7 m2/ kişi olduğu görülür. Bu değerlere bakıldığı zaman İmar Bakanlığı normunun yabancı normlardan daha dar kapsamda ele alındığı görülmektedir.
Amerika ve Avrupa yeşil alan normları oluşturulurken; bütün kent yapısı, bir düşünce bütünlüğü ile ele alınmıştır. Kentsel doku içerisinde; çocuk oyun alanı, spor alanı ve park işlevini gören yeşil alanlar; kentsel dokunun dışında yer alan 'yeşil kuşak zonları' ele alınmıştır. Nüfus büyüklüğüne göre değişen yeşil alan norm sistemi uygulanmıştır. Türkiye'de ise nüfus büyüklüğüne göre değişen yeşil alan norm sistemi uygulanmamaktadır.
Kaynak:Yrd.Doç.Dr.YILDIZ AKSOY(Bahçeşehir Üniversitesi Mimarlık Fakültesi)
Facebookta paylaş
Twitter'da paylaş
Google+'da paylaş!
Pinterest'te paylaş!