Yaprakbitleri

Elma yeşil yaprakbiti (Aphis pomi DeG.) (Hom.:Aphididae)
Elma gri yaprakbiti (Disaphis plantaginea (Pass.) (Hom.:Aphididae)
Elma kırmızı gal yaprakbiti (Disaphis devecta (Walk.) (Hom.:Aphididae)

Tanımı, yaşayışı ve zarar şekli

Yaprakbitleri genel olarak 1.5-3 mm boyunda, armut biçiminde küçük böceklerdir. Ağız parçaları sokucu emici yapıdadır. Anten adı verilen duygu organları ip şeklinde kısa veya çok uzundur. Vucutlarının arka kısmında bir çift tüp şeklinde uzantılar bulunur. Meyve ağaçlarının yaprak ve sürgünlerinde gruplar halinde bulunurlar. Yumurtaları parlak siyah renkte, uzunca oval biçimde 0.5 mm uzunluğundadır.

Elma yeşil yaprakbitinin kanatsız dişi bireyleri 1.5-2 mm boyunda, tombulca ve yeşil renklidir. Anten ve bacakları siyahtır.

Elma gri yaprak biti 1.5-2 mm boyunda, tombul, koyu zeytin yeşilinden griye kadar değişen renklerdedir. Vucutlarının üzeri beyazımsı, toz gibi bir tabaka ile örtülüdür. Kanatlı bireyleri siyah renklidir.

Elma kırmızı gal yaprakbiti dış görünüşü bakımından elma gri yaprakbitine çok benzer, vucutları tombul, gri menekşe renginde, antenler uzun ve siyahtır.

Elma yeşil yaprakbiti, elma ağaçlarında en yaygın ve zararı en çok görülen türlerden birisidir. Seyrek olarak armut ve ayva ağaçlarında da zarar yapmaktadır. Taze sürgünlerde, genç yapraklar ve yaprak sapları üzerinde gruplar halinde beslenmeleri sonucunda, sürgünlerde kısalma ve yapraklarda kıvrılma görülür. Yoğunluğunun yüksek olması halinde, meyvelerin küçük kalmasına ve şeklinin bozulmasına neden olmaktadır. Fidanlıklarda sorun olmaktadır.

Elma gri yaprakbiti ve Elma kırmızı gal yaprakbiti, elma ağaçlarında beslendikleri yaprakların kuvvetlice kıvrılmasına neden olmaktadırlar. Elma kırmızı gal yaprakbiti, yapraklarda oluşturdukları kırmızı lekeler ile kolayca tanınmaktadır. Her iki tür de yoğun olması halinde, meyvelerin şeklinin bozulmasına ve küçük kalmasına neden olurlar.

Yaprakbitleri gruplar (koloni) halinde yaşarlar. Eşeyli ve eşeysiz olarak çoğalırlar. Kışı meyve ağaçlarının dal ve sürgünleri üzerine bırakmış oldukları yumurta döneminde geçirirler. Elma yeşil yaprakbiti, yumurtalarını sonbaharda elma ağaçlarının bir yıllık sürgünleri üzerine bırakır. Bu yumurtalar ertesi yıl tomurcukların uyanmasıyla birlikte açılmaya başlar. Çıkan larvalar genç yapraklar çiçek tomurcukları ve çiçek çanak yapraklarında beslenirler. Bunlar sıcaklığa bağlı olarak yaklaşık 10 gün içinde ergin olur ve yavru vermeye başlarlar. Bu çoğalma süresince kanatlı ve kanatsız bireyler görülmektedir. Kanatlı bireyler diğer elma ağaçlarına uçarak bulaşmayı yaygınlaştırırlar. Ekim, kasım aylarında meydana gelen dişiler ve erkek bireyler çiftleştikten sonra, dişiler kışı geçirecek olan yumurtaları bırakırlar.

Elma gri yaprakbiti kışı 2-3 yıllık dallar üzerine, daha çok tomurcukların yakınına; Elma kırmızı gal yaprakbiti ise yaşlı dallar ve gövde kabukları altına bırakmış oldukları yumurta döneminde geçirirler. Tomurcukların patladığı dönemde yumurtadan çıkan larvalar, genç yaprakların alt yüzlerinde koloni oluştururlar. Elma gri yaprakbiti mayıs, haziran aylarında otsu bitkilere göç eder. Yaz sonunda tekrar elma ağaçlarına dönerler ve kışı geçirecek olan yumurtalarını bırakırlar.

Doğal düşmanları

Ülkemizde yaprakbitlerinin çok sayıda doğal düşmanı vardır. Yaygın olarak görülenlerden başlıcaları Coccinellidae (Coleoptera) familyasından Coccinella septempunctata L., Chilocorus bipustulatus L., Exochomus quadripustulatus L., E. flavipes , Scymnus sp., Chrysopidae (Neuroptera) familyasından Chrysoperla carnea Stephans, hemerobid' ler (Neuroptera:Hemerobiidae), anthocorid ve mirid'ler; syrphid'ler (Diptera:Syrphidae) özellikle Episyrphus balteatus DeG. ve Metasyrphus corollae (Fabr.), ichneumonid, Aphidiidae, aphelinid ve braconid'ler (Hymenoptera) yaprakbitleri üzerinde etkilidir.

Mücadelesi

Kültürel önlemler

Yaprakbitlerinin yaşayış özellikleri ve çoğalma koşulları gözönüne alınarak; çoğalmalarını engelleyici etkenlerin geliştirilmesi gerekir. Bu amaçla bahçe içerisindeki yabancı bitkiler imha edilmeli , toprak sürümüne özen gösterilmeli , meyve bahçeleri ve yakınında yaprakbitlerine hassas bitkiler yetiştirilmemelidir. Bunlar özellikle ikincil konukçulara göç eden türler için etkilidir.

Tek konukçulu türlerden Elma yeşil yaprakbiti, kışı bir yıllık sürgünlerin genellikle uca yakın kısımlarında geçirdiğinden; geç sonbahar, kış ve erken ilkbaharda ağaçlar kontrol edilmeli, yumurta görüldüğü taktirde yapılacak budama ile populasyon düşürülmelidir.

Biyolojik mücadele

Yaprakbitlerinin doğal düşmanlarından özellikle coccinellid, syrphid, anthocorid ve chrysopid' ler ile Aphidiidae'lerden biyolojik mücadelede yararlanılmalıdır. Bu faydalıların üretilerek salınmasından çok, bulaştırma şeklinde ve en önemlisi de ilaçları ve ilaçlama zamanını iyi ayarlamak suretiyle faydalıları koruma ve etkinliklerini arttırmaya yönelik biyolojik mücadeleyi uygulamak daha uygundur.

Kimyasal mücadele

Elma ağaçlarında yaprakbiti kolonileri incelenerek, predatör yoğunluğu ve parazitlenmiş bireylerin (mumya) yoğunluğu yüksek ise mümkün olduğunca ilaçlama yapılmayarak parazitoit ve predatörlerin etkisine bırakılmalıdır.

Ancak özellikle fidanlıklarda olmak üzere, yaprakbiti yoğunluğunun ekonomik zarar eşiğini aşması durumunda bir ilaçlama yapılabilir.Elma yeşil yaprakbitine karşı en uygun ilaçlama zamanı, ağaçların yapraklı olduğu devrede, 100 sürgünde 15 bulaşık sürgün görüldüğü zamandır.

Elma gri yaprakbiti ve Elma kırmızı gal yaprakbitine karşı en uygun ilaçlama zamanı, pembe tomurcuk veya çiçek taç yapraklarının döküldüğü dönemde; Elma gri yaprakbiti için 100 sürgünde 1 koloni, Elma kırmızı gal yaprakbiti için 100 sürgünde 5 koloni görüldüğü zamandır.

Kullanılacak preparatlar Çizelge 3'de yer almaktadır.

Yaprakbitleri

Etkili madde adı ve oranı(%)	Form. tipi	Doz (Preparat/100 l su)
Güvenli olarak kullanılabilir ilaçlar
Pirimicarb, 50	W.P.	50 g (A.pomi için 30g)
Kontrollu olarak kullanılabilir ilaçlar
Bromophos, 360 g/l	E.C.	125 ml
Chlorpyrifos-methyl, 235g/l	E.C.	400 ml
Malathion, 190 g/l	E.C.	400ml
Malathion, 650 g/l	E.C.	125 ml
Malathion, 25	W.P.	300 g
Formathion, 336 g/l	E.C.	125 ml
Phosalone,350 g/l	E.C.	200 ml
Phosalone, 30	W.P.	200 g
İmidacloprid, 350 g/l	S.C.	20 ml(A.pomi)
Thau-fluvalinate	E.C.	10 ml
Diazinon, 185 g/l	E.C.	200 ml
Diazinon, 630 g/l	E.C.	75 ml
Beta cyfluthrin, 25g/l	E.C.	30 ml(A.pomi)

Facebookta paylaş
Twitter'da paylaş
Google+'da paylaş!
Pinterest'te paylaş!