Yaşlı ağaçlarda çökmenin başladığı bu evrede (9.evre) yapılacak budamalar, ağaçların yaşamalarını kabul edilebilir güvenlik koşulları altında bir süre daha uzatabilmek amacıyla taç azaltmalarını öngörür. Bu amaç için uygulanması gereken müdahaleler;
- kurumuş, tamamen çökmüş kısımları uzaklaştırmak,
- mekanik direnci azalmış olan dalların yükünü hafifletmek,
- mevcut sürgün gelişimlerini selekte etmek ve ferahlandırmak,
- ağacı düzenli olarak gözlem altında tutmak
şeklinde başlıca 4 işlemden oluşmaktadır.
Ağaçların yaşamını bu evreye kadar devam ettirmek birçok durumda gereksizdir. Bir başka anlatımla çoğu türlerde çökme aşamasına gelen ağaçlar kesilerek yenileme dikimlerine geçilir. Bu evrede yapılacak budamalarla:
- ölmüş ve kısa vadede ölmeye mahkum olan kısımlar uzaklaştırılmalı,
- - ağacın mekanik direncini artırmak amacıyla selektif bir hafifletme işlemi uygulanarak
- - dalların ağırlıkları azaltılmalı,
- - yıllık büyümeyi artırmak üzere, proleptik yenilenmeler[1] üzerinde seleksiyonlar yapılmalıdır.
Bu prensiplere göre kurumuş dallar tamamen kesilir, diğerlerinde ise kuvvetli proleptik yenilenmelerin oluştuğu yerlerden itibaren kısaltmalara gidilir. Ayrıca belirli sayıdaki genç, uygun konumlu ve kuvvetli gelişme gösteren yenilenmeleri (proleptik) belirgin hale getirebilmek için, oluşan sürgünlerin çoğu uzaklaştırılır.
Yaşlı Ağaçlarda Yeniden Yapılandırma Budamaları
İkinci hayat olarak da tanımlanabilen son gelişme evresine belirli türlerin ancak bazı bireyleri ulaşabilmektedir. 10. gelişim evresinde uygulanacak budamaların amacı, ağacın henüz canlı olan kısımlarının gelişmesini elverişli hale getirerek yaşamın devamını sağlamaktır. Uygulanacak müdahaleler ise;
- ölmüş ve zayıflamış kısımları uzaklaştırmak,
- sürgünleri selekte etmek ve ferahlandırmaktan ibarettir.
Ağaç bu evrenin başında taç çevresinde toplanmış zayıf gelişimli dallanmalar ve alt bölümde gelişmiş ve kök sistemiyle daha özel bağlantıları olan güçlü merkezi proleptik yenilenmeler olmak üzere başlıca 2 kısımdan oluşur (Şekil 7). Yapılacak müdahaleler tamamen selektiftir. Bu müdahaleler uygun konumdaki ve iyi gelişimli bazı merkezi proleptik yenilenmeleri daha elverişli koşullara kavuşturacaktır. Miktarı dikkate alınmadan yapılacak kesimlerin, koşullara göre çok yüksek oranlara varması da mümkün olabilir.
Yaprağını döken türlerde ana budama mevsimi kış sonudur. Ancak;
- - büyüme döneminde çiçek açan türlerde (Prunus sp, Malus sp., Robinia pseudoacacia, Cytisus laburnum, Cercis siliquastrum, Eleagnus angustifolia,Fraxinus ornus vb.) çiçeklenmenin geçtiği dönemlerin (geç ilkbahar),
- - kanama özelliği taşıyan türlerde de (Acer sp., Juglans sp., Ulmus sp., Betula sp. vb.) öz suyu basıncının daha düşük olduğu sonbahar dönemlerinin
tercih edilmesi uygundur. Budamalardan sonra çapı 3 cm den kalın olan dalların kesim yüzeyleri enfeksiyon riskine karşı yara macunları ile kapatılmalıdır (Dirik, 1995).
Kaynak:Prof.Dr.Hüseyin DİRİK, İ.Ü. Orman Fakültesi Ögretim Üyesi
[1] Proleptik yenilenme: Bir dalın, uyuyan bir tomurcuktan ya da belirgin olmayan kısa bir sürgünden gelişmesidir. Proleptik yenilenmeler duruma göre zamanla ana aksa dönüşebilir
Facebookta paylaş
Twitter'da paylaş
Google+'da paylaş!
Pinterest'te paylaş!