İstanbul, Emberger Biyoklimatik sınıflandırma yöntemine göre yazların sıcak ve kurak, kışların ılık ve yağışlı geçtiği Akdeniz makro iklim tipi ile genel olarak ılık ve yağışlı bir rejim gösteren Oseanik makro iklim tipinin kesiştiği bir coğrafik bölgede yer almaktadır. Kuzey kesimleri oransal olarak daha serin ve nemli, güney kesimleri ise daha kurak ve sıcak iklimsel etkiler altındadır. Bu durum, özellikle ılıman kuşakta doğal olarak yayılış gösteren ağaç türleri başta olmak üzere kısmen subtropik, kısmen de boreal kuşakta yayılış gösteren birçok ağaç türünün İstanbul'da yetiştirilmesini mümkün kılmaktadır. Dolayısıyla genel klimatik özellikler bakımından İstanbul'da kent içi yol ağaçlandırmalarında kullanılmaya uygun tür çeşitliliği oldukça zengindir. Tablo II'de bu türler bazı özellikleri ile birlikte topluca verilmiştir.
Tür seçiminde, genel iklim değerlendirmeleri yanında, türlerin değişik yetişme ortamı koşulları ve özellikle kentsel ekosistemlere uyum yeteneklerini ortaya koyan fizyolojik özelliklerini de dikkate almak gerekir. Bu konuda ilgili literatür bilgileri yanında, İstanbul'da önceden yapılmış dikimlerde kullanılmış türlerin başarı düzeyleri ile İstanbul'a benzer yetişme ortamı koşullarına sahip yurt içi ve dışındaki diğer kentlerdeki dikimlerin başarı düzeyleri iyi bir referans kabul edilebilir.
Ekolojik açıdan bazı subtropik türlerle, vatanı İstanbul'a göre daha güney enlemlerde yer alan yerli veya yabancı türlere, sıcaklık istekleri dikkate alınarak İstanbul'un güneyinde yer alan sahil kesimlerinde yer verilmelidir. Kuzey kesimleri, nemli iklim rejimine sahip olması nedeniyle oransal olarak nem isteği fazla olan türlere daha uygundur. İstanbul'un batı kesimleri Trakya'dan gelen karasal iklim rejiminin etkilerine açıktır. Bu kesimde yapılacak ağaçlandırmalarda da don, soğuk ve rüzgar etkilerine karşı daha dayanıklı olan türlere ağırlık verilmelidir.
Tür seçiminde dikkate alınması gereken diğer bir konu da, İstanbul'un kentsel yapılanma özellikleridir. Geçmişin şehircilik mirasını taşıyan semtlerde İstanbul'un tarihi ile bütünleşmiş yerli ve yabancı türlere ağırlık verilmesi daha anlamlı olur (Resim 8). Nihayet, İstanbul koşullarında şehir içi yol ağaçlandırmalarında ekolojik, dendrolojik ve estetik özellikleri bakımdan kullanılmaya elverişli olan söz konusu türleri, planlama ve uygulama aşamalarında yol genişlikleri, caddelerin ışıklanma durumları, türlerin ışık istekleri ve olgun yaştaki tepe tacı genişliklerine uygun olarak seçmek gerekir.
Tablo II: İstanbul-Kent İçi Yol Ağaçlandırmalarında Kullanılması Uygun Türler ve Özellikleri
|
ÇİZELGEDE TAÇ GENİŞLİĞİ, BOYU W KULLANILAN SICAKLIĞA DAYANIKLI ☼ KARAKTERİSTİKLER KURAKLIĞA DAYANIKLI ~ HAVA KİRLİLİĞİNE DAYANIKLI φİSTANBUL'DA DENENMİŞ I
|
|||||||
|
AĞAÇ TÜRÜ
|
Büyük boylu 20 m<
|
Orta boylu 10 - 20 m
|
Küçük boylu < 10 m
|
KENT YOLLARI İÇİN UYGUNLUĞU |
AÇIKLAMA |
||
|
W Taç Genişliği m.
|
W Taç Genişliği m.
|
W Taç Genişliği m.
|
|||||
|
>10 |
< 10 |
>10 |
< 10 |
< 10 |
|||
|
ACER (AKÇAAĞAÇLAR) |
|
|
|
|
|
|
|
Acer pseudoplatanusDağ Akçaağacı |
W |
Uygun |
Derin nemli toprak ister,Gölge veya yarı gölge ağacıdır. |
||||
Acer platanoidesÇınar yapraklı Akçaağaç |
Φ ☼~ I |
Uygun |
Böcek saldırılarına ve yol kaplamalarına duyarlı, erken çiçek açarlar. |
||||
Acer palmatumJapon Akçaağacı |
W |
Uygun |
Derin nemli toprak ister, Gölge veya yarı gölge ağacıdır. |
||||
Acer trautvetteriKayın gövdeli Akçaağaç |
W |
Uygun |
Derin nemli toprak ister, Gölge veya yarı gölge ağacıdır. |
||||
Acer campestreOva akçaağacı |
|
φ
|
|
|
Uygun |
Büyüme yavaş toprak isteği az. Trakya, Marmara ve Kuzey Anadolu'da yetişir. |
|
Acer cappadicumBeşparmak Akçaağacı |
|
W |
|
|
Uygun |
Derin nemli toprak ister, Gölge veya yarı gölge ağacıdır. |
|
Acer negundoDişbudak yapraklı Akçaağaç |
|
|
☼ ~ φ I
|
|
|
Uygun |
Sıcak kurak iklimde erken yaprak dökümü görülmektedir. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
AESCULUS (ATKESTANELERİ) |
|
|
|
|
|
|
|
Aesculus paviaKırmızı çiçekli Atkestanesi |
|
|
W |
|
|
Koşullu uygun |
Yol kaplamalarına, toprak sıkışmasına, diri örtüye duyarlı. |
|
Aesculus hippocastanum Beyaz çiçekli Atkestanesi |
W I |
|
|
|
|
Koşullu uygun |
Sıcağa ve kurağa duyarlı, bol ve büyük meyva dökümü, |
Aesculus carnea
|
φ |
|
|
|
|
Koşullu uygun |
Yol kaplamalarına, toprak sıkışmasına, diri örtüye duyarlı. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ALBIZZIA (GÜLİBRİŞİM) |
|
|
|
|
|
|
|
|
Albizzia julibrissin |
|
|
|
|
☼ ~ φ I |
Koşullu uygun |
Düzgün gövde önemli, dağınık taç nedeniyle sınırlı kullanım |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ALNUS (KIZILAĞAÇ) |
|
|
|
|
|
|
|
|
Alnus cordata |
|
|
|
φ ~ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
BETULA (HUŞLAR) |
|
|
|
|
|
|
|
Betula pendulaSalkım huş |
|
|
|
φ |
|
Koşullu uygun |
Sıcağa, yol kaplamalarına duyarlı, ışık isteği çok, sığ köklü, kısa ömürlü, dikim topraklı fidanla yapılmalı. Büyüme 5 yaşından sonra hızlanır. |
|
Betula fontianalis |
|
|
|
W |
|
Koşullu uygun |
Sıcağa, yol kaplamalarına duyarlı, ışık isteği çok, sığ köklü, kısa ömürlü, dikim topraklı fidanla yapılmalı. |
|
Betula papyrifera |
|
|
|
W |
|
Koşullu uygun |
Sıcağa, yol kaplamalarına duyarlı, ışık isteği çok, sığ köklü, kısa ömürlü, dikim topraklı fidanla yapılmalı. |
|
Betula pubescens |
|
|
|
W |
|
Koşullu uygun |
Sulak nemli yerleri sever. B. pendula ile aynı. |
|
Betula lutea |
|
|
|
W |
|
Koşullu uygun |
Sıcağa, yol kaplamalarına duyarlı, ışık isteği çok, sığ köklü, kısa ömürlü, dikim topraklı fidanla yapılmalı. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
CATALPA (KATALPA) |
|
|
|
|
|
|
|
Catalpa bignonoides |
|
|
|
☼ ~ φ I |
|
Koşullu uygun |
Düzgün gövde, dağınık taçlı, sahil kentlerinde başarılı. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
CELTIS (ÇİTLENBİK) |
|
|
|
|
|
|
|
Celtis australis |
|
☼ ~ φ I |
Koşullu uygun |
Dona karşı duyarlı, düzgün gövde önemli, dikim topraklı fidanla |
|||
|
|
|
|
|
||||
Facebookta paylaş
Twitter'da paylaş
Google+'da paylaş!
Pinterest'te paylaş!