Gri su, banyolar, duşlar, çamaşır makineleri ve lavabolarca oluşturulan atık su olarak tanımlanabilir. Tuvaletler, mutfak lavabosu, bulaşık makineleri tarafından üretilen atık suya ise siyah su adı verilmektedir.

Sulama için gri su kullanımı, yapıda ayrı siyah ve gri su tesisatlarının bulunmasını gerektirmektedir. Bu sistem yeni bir yapı için sorun çıkartmamakta fakat eski yapılar için problem olmaktadır.

Yeraltı dağıtım sistemleri, çim alanlar için yerüstü sprey sistemler kadar iyi sonuç vermemekle birlikte, kök bölgesi sulaması için etkili ve çok tasarrufludur. Kök bölgesi sulaması, ağaçlar, bitki yatakları ve otlar için kullanılabilir.

Gri su sulaması için en iyi uygulama yerleri, az su gereksinimi olan çevre düzenlemeleri (Xeriscape) ile ortak kullanımdır.

Teknoloji

Gri su sistemleri dünyada uzun bir süredir kullanılmaktadır. Septik sistem teknolojisine yapılan değişikliklerdir ve septik sistemlere uygun standartlardaki parçalar kullanırlar. Ana değişiklik, drenaj noktasının bitki köklerinden alt hizalarda yapılmasıdır. Böylece daha etkili sulama sağlanır.

Gri su sisteminin önemli bir özelliği siyah suyun ayrı bir sistem olarak izole edilmesidir. Böylece gri su tekrar kullanılabilir  ki bu genellikle sulamadır. Bazı firmalar tarafından gri suyun sulama yanında daha farklı kullanımlar için de değerlendirilmesine imkan verecek araştırmalar yapılmaktadır.

Maliyet

Bir ev için düşünüldüğünde, yer altı gri su sulama sisteminin maliyeti ufak bir septik sistemin maliyetine eş değerdedir. Gri su sulama sistemleri, konvansiyonel spreyleme sulama sistemlerine oranla daha pahalıdır. Bunun sebebi sistem dahilinde bulunan depolama tankıdır. Özel dağıtıcılar ve filtreler, damlamalı bir gri su sulama sistemi için düşünülmelidir. Yapıda bir kanalizasyon bağlantısı varsa, gri su sisteminin getirdiği artı maliyet daha fazla göze batmaktadır.

GRİ SUYUN EVDE KULLANIMI

Gri su bir anlamda çıkmazda olan su kıtlığının bir çözümüdür. Gri su genellikle çamaşır makineleri, duşlar, banyolar ve mutfak lavabolarından gelen suları kapsar. İçerisinde saç, sabun, ölü deri, deterjan, yağ, yiyecek partikülleri, kozmetikler ve diğer ev kimyasalları bulunur. Evin her kesitindeki pis su değişik kirliliktedir. Mutfak lavabosu en kirli suyu içerir. Duş ve banyo lavabosu (Saç ve sabun ile Deterjan , yağ yiyecek partikülü) en az kirliliktedir.

Siyah su tuvaletten gelen sudur. Bu suyun lağımda veya septik tankta ekolojik çözümlerle biyolojik işlemlerden geçirilmesi gerekir.

Gri suyun dayandığı kaynak çeşitlerini tanımak önemlidir. Uygun bir biçimde yapılan düzenleme, besin dönüşümü, atık su arıtma sistemleri suyun doğada kazanılmasının çeşitli yollarıdır.

Kurak bölgelerdeki ev bahçelerinin sulama ihtiyacı sadece evdeki gri su dönüşümünü kullanarak sağlanabilir. İçeride kullanılan suyun %65'i gri sudur. Her gün yaklaşık 194 galondur. Ancak bu bölgeden bölgeye değişir; bir insan bir günde 31 galon gri su üretiyor, bu 4 kişilik bir aile için yılda yaklaşık 44 000 galon eder. Bir kişi günde 59 galon gri su üretir. Bu 4 kişilik bir aile için haftada 1652 galon, yılda 85 904 galon eder.

GRİ SUYUN DOĞADA KULLANIMI

Gri su tarım ve doğa için dış sulama sistemiyle birleştirilebilir. Eğer gri su doğada kullanılacaksa; sodyum, yada klor içeren deterjan ve temizleyiciler kullanılmamalıdır. Çünkü bu tür elementler sağlığa ve çevreye zarar verebilirler.

Bazı asitli bitkiler gri suyun başarılı bir şekilde kullanılmasıyla toprağa daha çok alkalin sağlayana dek zarara uğratılabilirler. Yağmurlar ve taze su toprağın fazla

minerale sahip olmasına yardımcı olurlar.

Gri suyun tarımsal alanda kullanımı uzun dönemde sulamadan, filtrelemeden ve bahçe toprağının dağıtımından kar sağlar.

Toksit temizleme maddelerinin kullanımının bitirilerek hijyen ürünlerinin kullanımı tavsiye edilir. Klorlu ürünleri temizlemek için amonyak tercih edilir. Sabunlar ve deterjanlar sodyum tuzları içerirler ve topraktaki PH durumunu belirleyen alkalinin doğmasına neden olurlar. Yumuşatıcılar, parfümler, renklendiriciler, lanolin ve evde kullanılan diğer ürünlerin yok edilmesi yada azaltılması gerekir. Çünkü bunlar geri kazanılmış gri suyla toprak sulanırken bitkiler tarafından alınırlar.

Gri su geri dönüşüm sistemlerinde sodyum içeren su yumuşatıcılarının kullanılması tavsiye edilmez. Burada göz önüne alınacak en önemli husus çamaşır suyu, deterjan ve baron içeren maddelerin kullanımını minimuma indirmektir.

Gri suyun büyük ölçüde evde sulamada kullanılması ihtiyacı azaltır.

Sulama suyu süs bitkilerinde kullanıldığı gibi meyve ağaçlarının sulamasında da kullanılır. Bu nedenle gri suyun toplanıp yeniden kullanılmasıyla kurak bölgelerdeki taze suyun tüketimi azaltılmış olur.

Suyun bu yolla kullanımı belediyenin ev tüketimi için sağladığı suya da etki eder ve su taşınmasındaki yatırım ve enerji tüketimini azaltır.

GRİ SUYUN SAGLIĞA ETKİSİ

Gri su kullanımının sağlığa en önemli etkisi içindeki mikrop miktarıdır.

Gri suyun fiziksel ve kimyasal bileşenleri mikroorganizmaların gelişmesine etki eder. Fosfat, amonyak ve çamurun bir araya getirilmesinin artırılması besinlerin kullanılabilir olmasına işaret eder.

Kıyaslama yapılırsa gri su daha kullanışlı besinler içerir çünkü zararlı biyolojik ürünler barındırmaz ancak siyah su bileşenleri zararlı mikroplar ve enzimler barındırır ki bunlar insanların sindirim sistemlerinin bozulmasından kaynaklanan mikroplardır.

Tuvaletten sonra evde en fazla su kullanılan yer duş veya banyodur ki bunlar en fazla mikroorganizmaya sebep olur. Zararlı organizmalar çamaşır suyundan çok banyo veya duş sularında daha fazladır. (Rose 1991) Gri su içindeki mikrop popülasyonu 48 saatlik bir periyot içinde artar ve takip eden 12 gün içinde kalıcı hale gelir.(Rose 1991)

• Sağlık kuruluşları gri su ve risk arasındaki ilişkiyi kurmak için çok kısıtlı bir bilgiye sahipler. Gri su yönetmelikleri son zamanlara kadar Arizona hariç mevcut değildi. California'daki bazı ilçeler bu yönetmeliklere sahipler yada şimdi hazırlıyorlar. Gri su kullanımı yol gösterildiği takdirde sağlıkla ilgili riskleri azaltır. Mikrobik pislilik aile karakteristiğine göre değişir mesela ailedeki çocukların yaşı ve sayısı, hijyenik yaşam koşulları ve aktiviteleri gibi gri su kullanımından önce pislenmenin içindekilerinin miktarını saptayabilmek için bir sıralama yapılabilir.

-İndikatör mikroorganizmalar,

-Toplam bakteri populasyonu, saptanmalıdır.

Yapılan çalışmalara göre genç çocuklu ailelerdeki gri sular içinde fecal ve total bakterilerin daha çok olduğu saptanmıştır. Gri suyun fiziksel ve kimyasal karakteristiği gün geçtikce değişmektedir. Amonyak ve fosfat miktarın da artma gözlenmektedir. Bunların çamurda %100 oranında artması mikroorganizmalar için yeni bir besin kaynağı oluşturuyor; ki bunlar gri suyun stoklanması sayesinde gelişiyorlar.

Dizayn faktörlerinin filtrelemeyi, biyolojik davranışları ve en önemlisi ekolojik dezenfektelerin bir kısım formlarını içerir. Bunlar gri suyun güvenilir ve tutarlı olmasını sağlayan kritik bileşenlerdir. Amacı, sağlık tehlikelerini ve gri su kullanım sistemlerinin pratik uygulama alanları için estetiğin ve yönetimin etkilerini yok etmektir

Sağlık riskleri insanlar veya hayvanlarla patojenik organizmaların ilişkisine göre değişim gösterir. Bu riskler bazı yöntemler uygulanarak önemli ölçüde azaltılabilir. Gri suyu güvenilir bir şekilde kullanabilmek için patojenlerin sayısını indirmek gerekir. Gri su yüzey sulama sistemlerinde yada küçük tarlalarda çalı ve ağaçlar için besin sağlamada kullanılır ki bu meyve ağaçlarını kapsar.

Gri su pis bebek bezlerinde yada hastalıklı bir insanın elbise ve vücut durulama sularından kaynaklanan bazı temel sorunlar taşır. Bu tür suların geri dönüşümde kullanılmaması gerekir. Gri su kullanımında en önemli unsur gri suyun kapalı bir yerde toplanması ve alttan tarlalara verilmesidir. Sağlık risklerini azaltmak için geri kazanılmış gri su sebze bahçeleri ve bitkiler gibi hayvan ve insanlarla direk teması olan ürünlerde kullanılmamalıdır.

Gri su meyve ağaçlarına verilirse dört sulama aracı ile bir haftada küçük bir meyve bahçesi geliştirilebilir. Yetişkin bir meyve ağacının yetmiş beş galon suya ihtiyacı varken, gölgelik ağaçların elli galona ve büyük çalıların haftada on galona ihtiyacı vardır. Suyun geri dönüşümü ve yeniden kullanımı çevresel üstünlük ve kurak mevsim için ekonomik uygulamaları mümkün kılar.

Bunu şehir geri dönüşüm sistemlerinde kullanılır 'başarılı bir çalışmadır ve büyüme nispeten yenidir ve geniş çapta bilinmemektedir. Bir çok, bölge su geri dönüşümü ile ilgili tecrübeden ve belirgin ölçütlerden yoksundur, ve yönetmelikler bu sistemin gelişmesini sınırlamaktadır.

GRİ SUYUN YASALLAŞMA YÖNTEMLERİ

Son zamanlarda konut alanlarındaki su tesisatlarını idare etmek ve atık suyu elde etmek için, ev sahiplerinin geleneksel su tesisatçılığı yaptırmalarına izin verilmiyor. Bazı yargılarda gri suyun kesin kullanımı illegal olarak değerlendiriliyor, çamaşır makinesi durulama suyu gibi özel bir izin gerektirmiyor.

Kaliforniya bunun legal kullanımına bir örnektir. Los Angelas'taki su geri'dönüşüm kurumu, "The Desidential Water Conservation Tax Credıt Government Lod Sectionıla göre gri suyun yüzey sulamasında kullanılmasını teşvik etmek için yasa çıkarılmalıdır. Teşvik 1983'de sona erdi .Bunun sebebi gri su kullanımında biyolojik sorunlardan çok politik engellerdir.

Yönetimler için tutarlı yol gösterme yolu kurallardan geçer; Bu yönetimlere göre ~gri ve siyah su kullanımı sağlıkla ilgili risk taşıyor. Bu risk dramatik sonuçlar doğurabilir ve atık su geri dönüşüm metotlarıyla suyun stoklanması da risk yaratabilir. ABD'deki birçok resmi kuruluş gri suyun sağlıklı bir şekilde dağıtılmasına izin veriyor ve onu atık su olarak değerlendiriyor bu atık su tuvalet atıkları, enfeksiyonlu pislikler ve sağlıksız vücut atıkları içermiyor.

Mart 1991'de Kaliforniya valiliği gri suyun güvenli bir şekilde kullanılması için "Ev Sahiplerinin Rehberi" adlı bir bildiri yayınladı. Bu bildiri Governor Wilson, Kemethe Kizer ve Health servisinin direktörü tarafından imzalandı. Sonunda kuraklık boyunca bu anons, diğer kentlerinde bu konuda bildiri yayınlamasına yol açtı. Lokal yargılar görünüşüne göre gri su kullanımını yasaklamak için bazı sebepler ileri sürüyor. Şu anda gri su kullanımı hakkında açık olan tek şey kuralların sürekli değişim halinde olmasıdır. Sağlık otoriteleri geçmişte sıfır risk için dayatıyorlardı. Ortaya küçük riskler koyduğu düşüncesiyle yaygın uygulamaları önemsemiyorlardı.

Kaynak: ERYILDIZ,  S., 2004. Ekopeyzaj. İstanbul. Bahçeşehir Üni. Yayınları.