S. Aynur YAŞLI
Ziraat Yük. Müh.
            
             Tanımı ve Yaşayışı: Etmen, topraklarda uzun süre yaşamakta ve işlenen topraklarda da virulensini koruyabilmektedir. Steril bir toprakta 1 yıldan fazla yaşayabilir. Toprak uygun bir neme sahip ise kamçıları yardımıyla günde 1 cm ilerleyebilmektedir. İşlenen topraklarda en az 4-5 yıl konukçu olmaksızın da yaşamını sürdürebilir. Alkalli topraklarda, hafif asit karakterde olanlara oranla daha çok yayıldığı saptanmıştır.
            
             Hastalık etmeni bir yara parazitidir. Bitkiye köklerdeki lentisellerden herhangi bir nedenle açılmış yara yerleri (don, dolu, böcekler, nematodlar, mekanik zararlanma), aşı noktaları ve topraküstü organlardaki yara yerlerinden giren bakteri kendi plasmidini bitki hücresine aktararak ur (tümör) oluşturmaktadır. Başlangıçta küçük, yumuşak, krem rengi düzgün yüzeyli urlar oluşturur. Ancak urlar büyüdükçe dış yüzeyi kurur, esmerleşir, pürüzlü bir görünüm alır. Yaşlı urlar parçalanarak dökülür ve toprağa karışırlar. Ölü olduklarından içlerinde bakteri yoktur. Etmen, diğer konukçulardaki köklerindeki belirti dışında asmada topraküstü organlarında urlar oluşturmaktadır. Genç dönemde enfeksiyon olursa gövdede önce güç farkedilen kabartılar oluşur. Kabartılar çatlar, giderek yara halini alırlar. Asmanın gövde, kol ve çubuklarında yaranın oluşumuna göre meydana gelen urlarfarklı görünüm arz ederler. Don çatlakları boyunca oluşan bu ur yaraları halk arasında "sıraca" yada "uyuz" adını alır.
Fidanlıklarda ise, köklü asma çubuklarının kök boğazında ve köklerinde (fındık ve ceviz büyüklüğünde) urlar görülür. Urlar başlangıçta krem renkli olup, sonra esmerleşirler ve kısa zamanda kururlar. Yaşlı omcalar ise az ve kalitesiz ürün verirler. Bulaşık fidan, budama aletleri, topraklarla vs. yayılmaktadır.
            
             Konukçuları: Asma, şeftali, erik, kestane, ceviz, vişne, kiraz, elma, armut, muşmula, zerdali, ayva, kavak, dut, söğüt, kurtbağrı, gül, pamuk, tütün, domates, patates, pancar, sardunya ve yabancı otlardır.
            
             Mücadelesi:
            
             Kültürel Önlemler: 1) Fidanlık, bağ ve meyve bahçesi plantasyonları tesis edilirken ağır ve nemli topraklardan kaçınmalı, eğer tesis kurulmuşsa drenaj kanalları açılmalıdır.
            
             2) Fidanlık, bağ ve meyve bahçesi plantasyonları bakteri ile bulaşık olmayan topraklarda tesis edilmelidir. Bağ-bahçe ve fidanlıklar kurulurken önce toprağın bu bakteri ile bulaşık olup, olmadığı kontrol edilmelidir. Bunun için; ilkbaharda iyi işlenmiş toprağa 1-2 yaşında kökleri tıraş edilmiş ve temiz şeftali çöğürleri 1-3 m aralıklarla dikilir. Sonbaharda çöğürler sökülerek köklerde ur olup olmadığı kontrol edilir. Çöğürler bulaşık çıkarsa fidancılık yapılmamalıdır.
            
             3) Toprağa fazla çiftlik gübresi yerine kompoze gübre verilmelidir.
            
             4) Aşıda anaç-kalem uyumuna dikkat edilmeli, yara yerinden bakteri girişini engellemek için aşı yerleri aşı macunu ile kapatılmalıdır.
            
             5) Toprakaltı zararlıları ile mücadele edilmelidir.
            
             6) Tümörlü fidanlar yokedilmelidir.
            
             7) Tümörlü asmalar sökülmeli, asmanın söküldüğü yerin taç izdüşümüne 30-40 cm derinlikte tecrit çukuru açılarak içeri sönmemiş kireç ile doldurulmalıdır.
            
             Kimyasal Mücadele: Meyve ağaçlarında ve bağlarda kök uruna karşı ilk küçük urların görüldüğü erken dönemde; yazın ağustos- eylül aylarında yapılabilir.
            
             Bağlarda kök uruna karşı budama işlerinde kullanılacak aletler dezenfektana (%3 lizol veya %10 sodyum hypoklorit) batırılmalıdır. Hasattan sonra gövde ve dallardaki tümörler steril bıçakla iyice temizlendikten sonra yerlerine 2-3 cm eninde boya fırçası ile %5 oranında göztaşı eriyiği ve kuruduktan sonra da nebati katran sürülmelidir.
Facebookta paylaş
Twitter'da paylaş
Google+'da paylaş!
Pinterest'te paylaş!