Kent dokusu içindeki açık ve yeşil alanlar kentin fonksiyonel ve estetik açıdan en göze çarpan unsurlardır. Üstü bitki ile kaplı tüm açık alanlar yeşil alan olarak tarif edilmektedir. Yeşil alanlar içinde kitleleri birbirine bağlayan elemenetler ise kent içi yol ağaçlarıdır. Yol ağaçları bulundukları ortam koşulları açısından çevresel olumsuzluklardan büyük ölçüde etkilenmekte ve koruma - bakım çalışmaları bakımından daha fazla ilgiyi gerekli kılmaktadır.
Yol ağaçlandırmaları estetik ve işlevsel açıdan taşıdıkları önem nedeniyle eski bir geçmişe ve köklü uygulama geleneğine sahiptir. İlk örnekleri 15. yüzyıl Rönesans bahçelerinde sergilenmiştir. 17. yüzyılda özellikle Fransa, İngiltere ve İtalya gibi ülkelerde asaletin bir simgesi olarak değerlendirilmiştir. Ancak, söz konusu dönemlerde ağaçlandırma tekniği ve büyük ağaçların nakli konularında belirgin ilerlemeler gözlenmemiş ve yol ağaçlarının gerçek rolleri yeterli ölçüde algılanamamıştır. Yol ağaçlarının günümüz düşüncesine uygun düzeye gelmesi ise, 19. yüzyılın ikinci yarısında Rönesans Avrupası'nda olmuştur.Ülkemizdeki yol ağaçlandırmalarının ilk örnekleri İstanbul'da gerçekleştirilmiştir. 1856 yılında Dolmabahçe sarayını Beşiktaş'a bağlayan yolda, 1870 li yıllarda Beykoz ilçesi ve Abrahampaşa Korusu önünde ve 1873 yılında Büyükdere ile Belgrad Ormanı arasındandaki yolda gerçekleştirilen ağaçlandırmalar, hem İstanbul, hem de Türkiye'nin ilk ve tipik örneklerini oluşturmaktadır. Bunlardan Büyükdere ile Belgrad Ormanı arasındandaki yol, Sultan Abdülaziz döneminde fidan materyali İtalya'dan getirilen Londra Çınarı (Platanus x acerifolia) türü ile ağaçlandırılmıştır.
Ülkemizde yol ağaçlandırmaları ile ilgili bilinçli ve sistemli çalışmalar Türkiye Cumhuriyeti Devleti'nin kuruluşu ile başlamıştır. Günümüz Türkiyesi'nin modern kentlerinde yol akslarına üçüncü boyut kazandıran kent içi yol ağaçlandırmaları, git gide yoğunlaşan ve kentin prestiji olarak algılanan uygulamalara dönüşmüş durumdadır.
Yol ağaçlarının estetik ve işlevsel açıdan sağladığı sayısız yararları bulunmaktadır. Bu yararları estetik açıdan;
- - kent ortamına doğallık kazandırma,
- - monotonluğu kırma,
- - yapılara fon oluşturma,
- - yola görsel değer ve derinlik kazandırma,
- - çirkin görüntüleri maskeleme,
işlevsel açıdan da;
- - yaya ve araç bandını gölgeleme,
- - gürültüyü azaltma,
- - tozları tutma,
- - sürücüleri yola yönlendirme, sinyal etkisi yapma,
- - kentin ekolojik koşullarına katkı sağlama (O2 üretimi, bağıl nemi yükseltme, sıcaklığı dengeleme),
- - kent halkının psikolojisi üzerinde pozitif etkiler yapma,
- - caddelerdeki hava hareketlerinin gücünü azaltma,
- - trafiği düzenleme, yaya ve araç trafiğini ayırarak güvenliği artırma,
şeklinde özetlemek mümkündür. Söz konusu yararlar, yol ağaçlarını kentler için vazgeçilmez bir unsur haline getirmektedir.
Kaynak: Prof. Dr. Hüseyin DİRİK, Araş. Gör. Servet ÇALIŞKAN, Araş. Gör. Beyza SAT, "KENT İÇİ YOL AĞAÇLANDIRMALARININ KÜLTÜREL KOŞULLARI VE DOLMABAHÇE ÇINARLARI ÖRNEĞİNDE BUDAMA VE KORUMA ESASLARI"Seminer notu, 2006
Facebookta paylaş
Twitter'da paylaş
Google+'da paylaş!
Pinterest'te paylaş!