Papaya (Carica papaya L.); yapraklarını dökmeyen, tropikal bölgelerde yetişen büyük  bir çalı veya küçük bir ağaçtır. Meyveleri kavuna benzediği için ona kavun ağacı da denir.Anavatanı Güneydoğu Asya, Avustralya veya Güney Amerika olduğu tahmin edilmektedir. XVII inci asırda Hindistan'a getirilmiştir.Güney Afrika, Latin Amerika, Avustralya ve Havaii de üretilmektedir.

Botanik özellikler:

Papaya kısa ömürlü, hızlı gelişen, 3-10m boy yapabilen dikotil(çift çenekli), bitkilerdir. Açık yeşil veya koyu pembe gövde düzgün silindirik yapıdadır. 20 yıldan fazla süre meyve verebilen bitkilerdir. Ağacın gövdesi odunsu değildir, gövdesinin içi boştur ve gövde iç yapısı fileli ve liflidir. Bu nedenle rüzgarlı yerlerde bir cam gibi kırılır. Bu zayıflığını önlemek amacıyla, papayalar daima diğer ağaçların koruması altında ve ya evlerin çevresinde yetiştirilir. Kültüre edildiğinde genellikle tek gövdeli, yaşlandığında bir çok dal geliştirir.

Kökünün derinliği 20-25 cm dir. Kökleri yüzeysel dağılır.

Yaprakları yıldızvari ve geniş, kenarları ise dişlidir. Yapraklar gövdenin üst kısımlarından sarmal yada horizontal olarak çıkar.Yapraklar 5-9 lobludur. Yaprak eni 30-60 cm yi bulur ve damarlar sarımsı renktedir. Bu yapraklar koparıldıkları vakit saplarından incir gibi bir süt akar.Yapraklar ağaç üzerinde 4-6 ay kalır. Ağacın taç kısmındaki gövdesinde daima, dökülen yaprakların uzun sapları kalır.

5 petalli çiçekler etli, mumsu ve oldukça güzel kokuludur. Kimi papayalar kısa saplı dişi ve erdişi çiçekler oluştururken kimileri sadece erkek çiçekler oluşturur. Çiçek kurulları 1,5 m uzunluğa erişir.

Havai ve Meksika olmak üzere uzun ve yuvarlak yapılı meyveleri veren yaygın iki çeşidi vardır. Uzun çeşidi daha tatlıdır. Bir ağaçtan yıllık 150-200 kg meyve alınabilir. Meyveleri olgunlaşmadan önce koyu yeşil renkte, olgunlaşmaya başlarken sarı, tam olgunluğa erişince turuncu renk almaktadır. Meyve içinin rengi açık portakal rengindedir. Meyvelerin ağırlığı yuvarlak cinslerde 600-800 gr, uzun cinslerde 1000-1600 gr arası gelmektedir Papaya tıpkı uzunca bir kavuna benzer ve kavun gibi dilimlere kesilerek çiğ olarak yenir. Ama tadı tatlı ise de kavun gibi sulu ve kokulu değildir.Bu tad daha çok tatlı bir bal kabağını andırır.

Meyvenin içinde ufak ufak siyah çekirdekleri vardır. Çekirdekler meyvenin ortasında kümelenmiştir.

Papayalar poligam(çok cinsli) türlerdir. 3 cinsel tip vardır.

1) Erkek
2) Dişi
3) Erdişi

Bununla birlikte bazı bitkiler üzerinde hem dişi,hem erkek,hem de erdişi çiçekler bulunabilir. Aynı zamanda bazı bitkiler üzerinde erkek ve dişi çiçeklerin miktarı farklı sayıda olabilir. Cinsel yapıdaki bu değişim kuraklık ve değişken sıcaklık gibi klimatik faktörlerden kaynaklanır.Çiçeklenme anındaki yüksek sıcaklıklarda ağaç erkek çiçekler üretir. Bu yüzden erkek ağaçlar meyvesizdir. Tepe budaması yapıldığında erkek ağaçlar dişi yada erdişi bireylere dönüşür. Erdişi bitkiler meyve üretimi açısından tercih edilir. Aynı zamanda meyvelerin elde edildiği çiçeklerin açık tozlaşma ürünü olması beklenir. Bundan dolayı yetiştirici çiçek tiplerine göre yetiştirme desenini seçmek zorundadır. Bu, dişi veya erdişi çiçeklerin her ikisinde çiçeklerini açmadan üzerlerini örterek kontrollü tozlaşma yapmasıyla sağlanır.

Polenizasyon(Tozlaşma)

Dişi ağaçların, erkek ağaçlara ait çiçekler tarafından tozlaşmasıyla oluşan meyve içersinde eşit sayıda dişi ve erkek bireyler verecek tohumlar olması beklenir.

Dişi ağaçlar erdişi ağaçlardan alınan polenlerle tozlaştırıldığında oluşan meyve içersinde dişi ve erdişi bireyler verecek tohumlar eşit sayıda bulunabilir.

Aynı ağaç yada başka ağaçların erdişi çiçeklerinin kendi kendini yada birbirini tozlaması yoluyla oluşan meyve içersinde ½ (dişi /erdişi ) oranında dişi ve erdişi tohumlar meydana gelir.

Erdişi ağaçlar, erkek ağaçlar tarafından tozlaşırsa oluşan meyvede eşit sayıda dişi, erkek ve erdişi çiçekler verecek tohumlar meydana gelir.

İklim İstekleri:

Bitki bol sıcak ve sürekli nem ister. Papaya ılıman, bol yağışlı yada sulanabilir yetişme ortamlarında iyi bir gelişim yapar.Kuvvetli rüzgarlar, su baskını, don olan ortamlarda gelişimi yavaşlar. Dayanabileceği minimum sıcaklık 0^{oC civarıdır.}

^{Toprak İstekleri:}

 

^{Güneşli, sıcak, humuslu ve bol sulu topraklarda yetişir. İyi drenaja sahip, kumlu, derin, besin elementleri bakımından yeterli topraklarda iyi gelişir.}

^{Yetiştirilmesi}

<sup>Dikimler en az 2,4 X 3,0 m aralık mesafede olmalıdır. Fidanlar 15-20 cm boya geldiğinde dikime uygundur. Çiçeklenme dikimden 5 ay sonra olur. Dişi ve erdişi ağaçlar seçilerek erkek ağaçlar 10 dişiye 1erkek ağaç kalacak şekilde çıkarılır. Şubat-Mart aylarında dikim yapıldığında aynı yılın Ekim-Kasım Aylarında meyve alınır. Daha serin yörelerde plantasyon Haziran-temmuz aylarında yapılırsa hasat gelecek yılın nisan-mayıs aylarında olacaktır.

Başarılı bir plantasyon ve yetiştirme için dikkat edilmesi gereken unsurlar:
Kontrollü tozlaşma ürünü, (dişi x erdişi yada erdişi x erdişi) üstün tohumlarla dişi ve erdişi ağaçlarla aynı zamanda meyve büyüklüğü yönünden üstün ağaçlarla plantasyon yapılmalıdır.

Toprak iyi bir drenaja sahip olmalıdır. Papaya su baskınlarına karşı duyarlıdır. Ölmese bile yavaş gelişir.
Sulama kurak dönemlerde uygulanmalıdır. Aşırı sulama büyümede geri kalma çiçek dökme ve taze meyvelerin dökülmesine neden olur.

Papaya hızlı gelişen bir türdür. Yeterli besin elementine ihtiyaç gösterir. Fakir topraklarda düzenli gübreleme ile bol miktarda ürün alınabilir. Bitki ve meyve gelişimi için azot ve fosfor önemlidir. Genellikle her sulamada bitki başına 250 gr (1/2 lb) NPK (10-10-10) (%30N) kompoze gübresi plantasyon sırasında yada hemen dikim sonrası uygulanmalıdır. Bu miktar gübrelemeye 7-8 aylık oluncaya kadar iki haftada bir doz azar azar artırılmak suretiyle devam edilir.

Hastalık ve Zararlıları
Florida’da 3 böcek türü zararlı olmaktadır.
Papaya meyve sineği (Toxotrypana curvicauda) larvaları tohumlarla ve taze meyve dokuları ile beslenirler.
Papaya ağ örücüsü ( Homolopalpia dalera) meyve ve gövde etrafında ağ örer ve ağ altında kalan bitki kısımları ile beslenir. Papaya beyaz sineği (Trialeuroides variabilis) taze yaprakların alt yüzlerinde beslenir.
Mantar olarak özellikle Antraknoz (Colletotrichum gleosporiodes) hastalığı gövde ve meyvede, diğer kök mantarları yağışlı ve nemli havalarda zarlı olur. Nematot ve virüs gibi zararlılar etkili olabilir.</sup>

Facebookta paylaş
Twitter'da paylaş
Google+'da paylaş!
Pinterest'te paylaş!