1. Bölüm - Tarımsal Yatırım Projesi Planlamak
Tarım (ben tarım derken bitkisel üretim yanında hayvancılık ve su ürünlerinden de bahsediyorum) her dönem popüler bir yatırım alanı olmuştur.

Mesela benim büyük dedem bile, polislikten emekli olup İstanbul' da bir bahçe almış. İncir ağaçları dikmiş ve bir iki süt ineği almış. Zamanla inekleri satmak zorunda kalmış ancak incir bahçesinden çok iyi kazanmış.

Açıkçası özellikle bizim toplumumuzda bir çok kişi, hayatı boyunca bir çiftlik, kırsalda yaşam özlemi çeker. Ancak böyle bir şeye kalkıştığı zaman aslında işin ne kadar zor olduğunu görür.

Günümüzde firmalar da yatırım amaçlı tarım sektörüne girmek istiyor. Ancak daha ilk araştırmalardan sonra bir çoğu maalesef vazgeçiyor ya da beklediğini bulamıyor hatta zarar edip ayrılıyor.

İşte bu yazımızda tarımsal yatırımı mantıklı şekilde planlamak, ön kararları alıp kafamızdaki fikri yapılandırarak sağlam bir yatırım yapmak için neler yapmamız gerektiği konusunda öneriler vermeye; sürdürülebilir bir tarımsal yatırım planı modellemeye ve yapılan işten tüm paydaşların mutlu olmasını sağlamaya çalışacağız.

Belirtmek isteriz ki özellikle bu aşamada yaptığınız tüm çalışmaları sektörü iyi bilen uzmanlara sormak ve ilerleyen aşamalarda mutlaka bir uzmanın en azından yılda bir günlük danışmanlık hizmetinden faydalanmak mutlak surette faydalı olacaktır.


Tarımsal Yatırımcı İçin Bugün ve Gelecekte Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar

İnsan nüfusu bu hızla artmaya ve tarım alanları bu hızla azalmaya devam ettikçe tarımsal yatırım sürekli daha fazla önem kazanmaya başlayacak; tıp bilimi gelişip insanların ortalama ömür beklentisi arttıkça üretilen gıdaların insan sağlığına zarar vermeyecek yapıda olması önem kazanacaktır.

Aynı zamanda çevre bilinci gelişecek ve tarımsal üretim sırasında gıda güvenliğini en iyi şekilde sağlamak temel amaç olmakla birlikte çevre ve doğaya duyarlı, ayrıca üretimde çalışan kişilerin bu üretimden dolayı mağdur olmadığı yapılar kurulacaktır.

Yani "İlacı istediğim gibi kullanırım. Hormonu basarım. Atıklarımı yandaki dereye boşaltırım. Yanımda çalışana da üç kuruş versem yeter" devri bitmiştir.

Bitecektir.

Artık, örneğin bir süt sığırcılığı işletmesi kuran yatırımcının bu işe sadece bir mali proje gibi bakması dönemi geçmiştir. Ahırlar artık bir misafirhane, buzağı bölmeleri ise anaokulu gibi olmalıdır.

Açıkçası ben çiftlik ziyaretlerimde ağlayan buzağılar görmekten artık bıktım.

1- Amaçlar ve Hedefler

Diğer tüm yatırım alanlarında olduğu gibi bu yatırımın da bir amacı olmalı ve hedef belirlenmelidir. Genelde hedef para kazanmaktır. Ancak özellikle tarımsal yatırım projelerinde amaç sadece para kazanmak asla değildir. Kimi zaman şöyle amaçlar vardır:

• Köyde bir ayağım bulunsun
• Memlekete yatırım yapayım
• Baba mesleği devam etsin
• Doğayı seviyorum
• Şu büro ortamından kurtulayım
• Tarım kötü gidiyor diyorlar, dur bir de beni görsünler gibi...

Bence bir işe başlarken en önemli konu o işle ilgili amaçlarınızı ortaya koymaktır. Bundan sonra da şu işlemleri uygularsanız işin zaten yarısı bitmiş sayılır:

     1- Hedeflerinizi belirlemek.

     2- Belirlediğiniz hedefleri, objektifleştirmek. (Yani hedefleri sayısal değerler ile netleştirmek. Böylece hedeflerinizi dönem dönem kontrol ederken başarılı olup olmadığınızı denetleyebilir; devam ya da tamam kararı alabilirsiniz.)

     3- Bu hedeflere ne kadar zamanda ulaşacağınızı tahmin etmek, fizibilitelerimizi oluşturmak. (Hangi yıl ne kadarına)

2- Projenin İçeriği

Hedefleri ve amaçları belirledikten sonra projeyi tanımlamamız gerekiyor. Böylece kafamızda hayal meyal uçuşan fikirler denetlenebilir, düzeltilebilir gerçeklere dönüşecektir. Bu tanımı bir uzmana gösterdiğiniz zaman bu tanımla ilgili yapacağı birkaç öneri bile proje için önemli olacaktır.

Örneğin: Bu projede xxx şehri xxx ilçesinde xxx dekar alanda bir xxx kurup xxx üretilecek ve ürünler xxx aracılığı ile xxx lara satılacaktır.

İşte yukarıdaki xxx leri doldurmak ile projemiz tanımlanabilecektir. Daha güzel ve detaylı tanımlamalar yapmak elinizdedir. Proje içeriğini tanımlarken olabildiğince objektif veriler kullanmak (sayı, yer, kişi adı) amaçlanmalıdır.

3- Yer ve Zaman

Aslında yukarıdaki iki maddede yer ve zamanı belirtmiş de olabilirsiniz. Ancak asıl "yer ve zaman" kısmını netleştirme işini burada yapmamız gerekiyor.

Tarımsal yatırım amacında olan kişilerin kafasında genel olarak bir yer vardır. Eğer yok ise araştırma yaptıkları dönemde yapacakları üretimle beraber üretimin yapılacağı yeri de belirlemek şarttır.

Zaman konusunda ise aşağıdaki gibi bir zaman planlaması yapmak birçok işi kolaylaştıracak ve sistemli olmasını sağlayacaktır:

Tablo 1- Zaman Planlaması

(Yukarıdaki planlama basit ve hiçbir üretim yöntemine özel değildir ve örnek olsun diye hazırlanmıştır.)

4- Uygulama

Bu aşamada uygulama konusunda 5N 1K' sını cevaplamak ve yazmak gerekir. Yukarıda bunları kısmen yazmış olsak da burada her sorunun karşısına olabildiğince kısa bir cevap vermek gerekir.

Buna göre:

1- Neden:          Neden böyle bir şey yapıyoruz?
2- Ne:                Biz ne yapıyoruz, yapacağız?
3- Nerede:        Bu işi nerede yapacağız?
4- Ne zaman:    Bu işi ne zaman yapacağız?
5- Kim:              Bu işi kimlerle yapıyoruz?
6- Nasıl:             Bu işi nasıl yapacağız?

Soruları yanıtlanmalıdır.

5- Finansman

Yukarıda cevaplanan soruların özellikle nasıl kısmını detaylandırarak projemizi gerçekleştirmek için olası finansman kaynaklarını planlamak önemlidir.

Bir proje planlarken benim en sevdiğim kısımlardan birisi burasıdır. Özellikle hiç paranız olmadan bir hayal kuruyorsanız bu kısmı iyi doldurmak ve düşünmek, projeyi gerçekleştirmek için en önemli adımlardan biridir.

Mesela olası finans kaynakları (daha doğrusu fikirleri):

• Eş, dosttan borç istemek
• Devlet hibe ve desteklerinden faydalanmak
• Bankadan kredi almak
• Kiralama ile maliyet düşürme
• Ortak olma
• Hisse satma
• Para biriktirme vb. gibi olabilir.

6- Ortaklar

İşte bu madde de yukarıda "kim" sorusuna verdiğimiz yanıtın detaylı cevaplanması ile oluşacak.

İyi bir iş, iyi bir proje faydalı, akıllı, dürüst ortaklar ve iş arkadaşları ile yürütülebilir. Ayrıca tek başına yapılan işlerde verimlilik düşük olacağı gibi sık hata yapma riski yüksektir.

Bu sebeple projeyi paylaşmalı, ortaklar bulmalı, ikna etmeli ve doğru görev paylaşımı ile verimli projeler yürütmeliyiz.

7- Eylem Yolları

Yukarıda uygulamamızı nasıl yapacağımızı yapmış olsak da burada daha detaylı olarak tüm projenin gerçekleşmesi için olası eylem yollarını yazmalıyız.

Yani burada A planı, B planı, C planı gibi planlarımızı oluşturacağız.

Yukarıdaki çalışmalara dayanarak bu planları yaparken bizim için en önemli husus, A planı başarısız olduğu veya eksik kaldığında işleyişin herhangi bir aşamasında B planına geçebilmemiz gerekmektedir.

İkinci önemli husus ise olası planları A,B,C diye sıralayabilmek için planların faydalarını iyi değerlendirmek gerekir. Bu amaçla planları objektif değerler ile (sayı, zaman, para) ölçüp karar vermek faydalı olacaktır.

8- İletişim

Önemli gibi görünmese de projenin içinde, yanında, çalışanı olan ve hatta rakibi olan tüm kişi ve kurumlar ile nasıl ve hangi durumlarda, ne zaman iletişim kurulacağını önceden planlamak; iletişim yolları ve durumlarını planladıktan sonra bu kişi ve kurumların tek tek iletişim bilgilerini araştırıp bunları kolayca ulaşılabilir şekilde arşivlemek önemlidir.

Planın bu maddesinde iletişimde bulunulacak kişi ve kurumlar yazılır. İletişim yöntemleri belirlenir ve iletişim bilgileri eklenir.


9- Değerlendirme ve İzleme

İşte tüm proje planlamalarında en zor ve en çok atlanan ve maalesef en çok hata yapılan kısmı.

Çünkü genelde proje planlarımızı aklımızdan yapıyoruz.

Bu sebeple değerlendirmek ve izlemek mümkün olmuyor.

Ya da birilerinin projemize "olmamış, şurada şöyle yapmak lazımdı" demesi hoşumuza gitmiyor.

Ancak değerlendirme ve izleme en az planlamanın kendisi kadar önemli.

Bence, yukarıdaki çalışmayı uygun şekilde yaptıktan sonra değerlendirme ve izleme kolay olacaktır.

Bu maddede, projeye ve uygulama dair ölçme, izleme, değerlendirme metotları ve tarihlerini belirlememiz gerekir.

Ne kadar zamanda bir kimlerle toplantı yapılacak? Toplantıda neler incelenip tartışılacak?

Açıkçası toplantı veya değerlendirme, tek kişi ile de olabilir.

Ancak bir toplantı veya değerlendirme, üzerinde karar verilecek değerler yok ise olamaz.

Bir toplantıda uygun kararlar alabilmek için üzerinde karar alınacak konu ile ilgili toplu veriler olması gerekir. Aksi halde toplantı bir kahve sohbetinden öteye geçmez. Sürekli toplantılar yapılır ancak bir arpa boyu yol alınmadığı gibi vakit ve nakit kaybının da önüne geçilemez. Ayrıca faydasız toplantı sayısı arttıkça proje çalışanları/ortakları bir süre sonra projeden yılmaya ve bıkmaya başlarlar. Projeyi terk ederler.

Bu sebeple toplantı ve değerlendirmeler yaparken elimizde objektif veriler olmalı; toplantının amacı bu veriler sonucu kararlar almak ve uygulamak olmalıdır.

Bu amaçla toplantı tarihleri ve yerleri önceden belirlenmelidir.

Örneğin bir çiftlikte 6 ayda bir toplantı yapıldığını farz edelim.

Karar alacak kişilerin (yatırımcıların) elinde madde madde takip ettikleri bir gündem var.

Alınacak kararları tüm sektör bazında değerlendirip değerli fikirler verecek bir danışman çağırılmış.

Üretimden sorumlu uzman çiftlikte yapılan süt üretim miktarları, et üretim miktarları, yavrulama oranları, yem tüketimi gibi verileri özet grafikler halinde sunuyor. Ayrıca gördüğü sorunlara uygun çözüm veya gelişmeye yönelik önerilerini açıklıyor.

Daha sonra satıştan sorumlu kişi ürünlerin satışı; alımdan sorumlu kişi alımla ilgili grafiklerle özetlenmiş bir sunum yapıyor. Ve gelişme ve çözüm önerilerini açıklıyor.

Diğer konular var ise onlar da sunumlarını yapıyor ve çözümler öneriyor.

Böyle bir toplantıda gündem maddeleri tek tek görüşülüp faydalı kararlar alınabilir.

Böyle bir yapı ile proje verimli şekilde yürütülüp başarıya ulaştırılabilir.

Umarım verdiğim bilgi ve öneriler faydalı olmuştur ve umarım en azından bir kaç kişi/kurum yukarıda önerdiğim yöneylemi uygular.

Eğer bu olursa, bir çok tarımsal yatırım projesinin verimli şekilde hayata geçebileceğini, bu yatırımlar sırasında dünyanın ve insanların söz konusu yatırım projesi dolayısı ile mağdur olmayacağını umabilirim.

Yine aynı amaçla bundan sonraki yazılarımda nerelerde ne tür bitkisel, hayvansal, su ürünleri üretimi yatırımları yapmanın mantıklı olabileceği; bu yatırımların nasıl yapılması gerektiği konusunda yazacağım.

Görüşmek dileği ile

Saygı ve sevgilerimle


Hakan Ozan Erzincanlı
Ziraat Yüksek Mühendisi
http://www.tarimsal.com/

Facebookta paylaş
Twitter'da paylaş
Google+'da paylaş!
Pinterest'te paylaş!