GİRİŞ
Şeftali botanik adına bakılarak ana vatanının İran ve Kafkasya olduğu ileri sürülmekteydi. Fakat daha sonra yapılan çalışmalar şeftalinin ana vatanı¬nın Doğu Asya ve Çin olduğunu ortaya koymuştur. Şeftali Çin den buhara ve Keşmir yoluyla İran'a gelmiş, Yunanlı-lar ve Romalılar MÖ 1000 yıllarında bu meyveyi tanımışlardır. Bugün Avrupa'¬nın İngiltere ve Kuzey memleketleri hariç her tarafında yetiştirilmekte-dir.Ülkemizde birkaç ilimiz hariç diğer illerimizde şeftali yetiştiriciliği yapıl¬maktadır. Şeftali yetiştiriciliğinin yapıl¬dığı bölgeler içerisinde üretimin % 49' u ve ağaç sayısının % 41 'ile Marmara Bölgesi başta gelmektedir.

ŞEFTALİNİN EKOLOJİK İSTEK¬LERİ
İklim İstekleri:Şeftali değişik iklim şartlarına uyabilen meyve türle¬rinden biridir. Ekvatorun güney ve ku¬zeyinde 25-45 enlem dereceleri arasın¬da yetiştiriciliği yapılabilmektedir. Şef¬tali yetiştiriciliğini sınırlayan faktörle¬rin başında düşük kış sıcaklıkları, çeşi¬din soğuklama ihtiyacı ve ilkbahar geç donlan ile düşük yaz sıcaklıkları gel¬mektedir. Kış sıcaklığının - 18°C ile -20 °C'ye düştüğü yerlerde gözler ve sürgünler donar, - 25 °C'de ise ağaçlar donabilir. Şeftali çeşitlerinin kış so¬ğuklama istekleri 250 ile 1250 saat ara¬sında değişmektedir. Çeşitler kış so¬ğuklama ihtiyacını tamamlayamadığın-da ağaçlar çiçek tomurcuklarını ve çi¬çeklerini silker, ilkbaharda çiçeklerime gecikir ve düzensiz olur. Şeftali erken çiçek açan meyve türlerinden biridir. Çiçekler açıldıktan sonra meydana gelen ilkbahar geç donlarından çok zarar görürler. Yaz sıcaklığının düşük olduğu yerlerde meyvelerin olgunlaşması geci¬kir ve meyve kalitesi düşer. Ülkemizde şeftali yetiştiriciliğinin yapıldığı bölge¬lerde yaz sıcaklığı yönünden bir prob¬lem yoktur.
Toprak İsteği: Şeftali için toprak isteği söz konusu olunca üzerine aşılı anacın isteği göz önüne alınmalıdır. Şeftali şeftali anacı üzerinde süzek, kumlu, killi, tınlı, milli, çakıllı ve ça¬buk ısınan alüviyal topraklan sever. Toprak pH'sı 6-7 arasında olması gere¬kir. Kumlu topraklarda yeterli sulama ve iyi gübreleme ile şeftali yetiştirilebi¬lir. Ağır, nemli ve soğuk olan killi top-raklarda yetişen ağaçlann sürgünleri iyi pişkinleşemediğinden kış soğukların¬dan zarar görerek ağaçlarda zamklanma başlar.
ŞEFTALİ ANAÇLARI
Şeftali Anaçları: Şeftali anaçları kültür çeşitleri ile iyi uyuşur. Kaliteli ve bol ürün verirler. Önceleri ABD' de açılımlarının az ve yeknesak çöğür ver¬meleri bakımından Lowel ve Elbette çeşitlerinin tohumu kullanılmıştır. Bu çeşitler nematoda dayanıklı olmadığın¬dan daha sonraları yapılan çalışmalar sonucu nematoda dayanıklı Nemaguard anacı bulunmuş ve bu anaç kullanılma¬ya başlanılmıştır.
Erik Anaçları:Ağır ve taban su¬yu seviyesi yüksek bölgelerde şeftaliye anaç olarak kullanılırlar. St. Julien A, Myrobolan ve Brompton klonal erik anaçlan kireçli topraklara da nispeten uyum sağlamalarına rağmen çeşitlerle uyuşma problemlerine rastlanmaktadır. St. Julien GF 655-2 ve Damas 1969
erik klon anaçları şeftalilere anaç olarak kullanılmakta ve kirece de kısmen mukavemet göstermektedirler.
Badem AnaçlarırKireçli topraklarda şeftaliye anaç ola¬rak kullanılırlar. Ağaçlar küçük ve kısa ömürlü olurlar. Anaç kalem uyuşması genellikle iyi değildir. GF 577 ve GF 677 klon anaçlan kireçliliği % 12'nin üzerindeki topraklarda iyi netice vermişlerdir
Kayısı Anaçlan:Kurak bölgelere ve nematoda daya¬nıklı olması sebebiyle şeftaliye anaç olarak kullanılır. Fransa'¬da Abricotier A 843 tohum anacı olarak kullanılmaktadır.
BAHÇE TESİSİ
Şeftali tüm gelişimini kısa sürede tamamlayan ve er¬ken meyveye yatan bir bitkidir. İyi bakıma kolay cevap verir. Toprağının iyi işlenip, hazırlan¬ması gerekir. Şeftali bahçeleri¬nin dikimden önce derin ve yüzeysel sürülerek hazırlanma¬ları gerekir. Son sürümle bera¬ber dekara 1-2 ton yanmış çift¬lik gübresi verilmesi en uygu¬nudur.
Aşı bölgesi, toprak yüze¬yinden 5-10 cm. yukarda kala¬cak şekilde ve durgun dönemde fidan dikimi yapılır. Dikim ara¬lığının belirlenmesinde; iklim, toprağın kuvveti, anaç, çeşidin büyüme gücü gibi faktörler dikkate alınmalıdır. Kuvvetli toprak ve iyi bakım şartlarında aralık daha geniş tutulur. Genel itibarla dikim aralığı 5x5 m. verilmekte ise de, belirtilen faktörler ışığında bu aralığın belirlenmesi en uygun olanıdır.
GÜBRELEME
Şeftali ağaçlan çabuk ge¬lişen ve çok verimli ağaçlardır. Çabuk gelişme ve yüksek verimde iyi bir beslenmeyi gerekti¬rir. Aksi halde ağaçlarda gelişme yavaşlar ve durur. Bu bahçeler¬de; çiftlik gübresi ve yeşil güb¬relerle birlikte ticari gübrelerde kullanılmalıdır. Gübreleme ora¬nı; ağacın yaşı, verim durumu, topraktaki besin maddeleri mik¬tarı ve ekoloji ile yakından ilgili¬dir. Bu nedenle yapılacak yaprak ve toprak analizleri doğrultusun¬da kimyasal gübreleme yapılma¬lıdır. Bu şekilde en ekonomik ve en uygun gübreleme yapılmış olacaktır. Gübrelemenin ağaçtaki ve üründeki başarısı, budama ve meyve seyreltmesi¬nin iyi olmasına bağlıdır. Genel olarak, 2-3 yılda bir dekara 1-2 ton yanmış çiftlik gübresi uygu¬laması idealdir. Verilemediği zamanlarda da uygun bir yeşil gübre bitkisi ekilerek, toprağa karıştırılabilir.

DÖLLENME FİZYOLOJİSİ
Şeftali türünün autogam ve diploid bünyeye sahip olması nedeniyle (J. H. Hale gibi çiçek tozu morfolojik kısırlığı bulunan çeşitler hariç) kendine verimli¬dir.

ŞEFTALİLERDE BUDAMA
Şeftali ağaçlan diğer mey¬ve ağaçlarına göre daha fazla budama ister. Bunun nedeni meyvelerin bir yaşlı dallarda oluşmasıdır. Her yıl ürün alına¬bilmesi için yıllık sürgünlerin her yıl yeterli miktarda olması gerekir. İyi bir budama ve güb¬releme ile ağaçların verimliliği ve uzun ömürlü olması sağlanır. Genellikle şeftalilerde şekil bu¬daması olarak goble şekli uygu-lanmaktadır.
MEYVE SEYRELTMESİ
Şeftali ağaçlarında iki tip seyrelme metodu uygulanır.
Kimyasal   seyreltme:   150 ppm'lik GA Temmuz, Ağustos aylarında uygulanır.
Elle Seyreltme : En iyi uygulanan metottur. Meyve çekirdeği sertleşmeden yapıl¬malıdır. Seyreltme 15-20 cm'de bir meyve ve her meyveye 40-60 yaprak düşecek şekilde ya¬pılmalıdır HASAT
Şeftali meyvelerinde ol¬gunluk belirtisi olarak genellikle zemin ve üst renk teşekkülü ile meyve eti sertliği kullanılır. Ol¬gunlaşma esnasında zemin ve üst renkte değişme, meyve etin¬de de yumuşama olur. Meyveler avuç içersine alınıp sağa sola çevrilerek kopardır. Uzak pazar¬lara gönderilecek veya soğuk hava deposunda muhafaza edile¬cek meyveler tam olgunlukların¬dan 24-48 saat önce hasat edilir¬ler. Ağaçtaki meyvelerin tama¬mı aynı zamanda olgunlaşmadı-ğından meyveler, hava sıcaklık durumlarına göre 2-4 gün ara ile 3-5 defada toplanır. Toplanan meyveler ambalaj kaplarına yu¬karıdan boşaltılmamalıdır. Şef¬tali meyveleri soğuk hava depo-larında %85-90 nisbi nemde -05-0 °C 2-4 hafta ile muhafaza edilebilir.

Facebookta paylaş
Twitter'da paylaş
Google+'da paylaş!
Pinterest'te paylaş!