Nilgün ÖZDİNGİŞ-Peyzaj Mimarı
İbrahim DEDEOĞLU- Orman mühendisi
Prof. Dr. Ahmet EYÜCE, B.Ü. FEN BİLİMLERİ ÇEVRE TASARIMI Y.L.P - MAYIS 2005
1.GİRİŞ
İstanbul'u dünyaya tanıtmak, kültür, enformasyon, bilim, teknik, sanat, turizm, sağlık ve spor alanlarında işbirliği geliştirmekte ve birbirlerinin deneyimlerinden yararlanmak ve ortak sorunlara ortak çözümler üretebilmek amacıyla kardeş şehir ilişkileri kurulmuştur. Kardeş şehir ilişkileri sayesinde dünyanın farklı ülkelerindeki şehirlerle şehircilik dahil olmak üzere her alanda işbirliği yapılmaktadır.
Kardeş şehirler ile yapılan protokoller çerçevesinde ülke halklarının tanıtılması ve kaynaştırılması amacıyla Üsküdar ilçesinde "KARDEŞ ŞEHİRLER PARKI" planlanmıştır.Protokol yapılan 31 kardeş şehir için park içinde şehirleri ve bağlı bulunduğu ülkeyi tanıcı yazıtlar,semboller, mimari öğeler ve yetişme muhitine uygun bitkiler parkımızda kullanılacaktır.
Projemizde öncelikle park ve yeşil alan kavramları üzerinde durulacak , kardeş şehirler tanıtılacaktır. Kardeş şehirler parkının yapımı düşünülen Üsküdar ve alanla ilgili aydınlatıcı bilgiler sunulacaktır.
Tema EGRİSELLİK ve KARDEŞ ŞEHİR kavramı olacaktır.
2.GENEL BİLGİLER
2.1. PARK VE YEŞİL ALAN KAVRAMI
Halkın dinlenme, görme, gezme, spor yapma, ve oyun oynama gibi ihtiyaçları ile sağlığı için kent veya kasabalar içinde kurulan yeşil sahalara "park" adını veriyoruz. Parklar şehrin muhtelif semtlerine ve çevresine yapılmış sakinlerine aktif ve pasif eğlence imkânı sağlayan sosyal alanlardır.
1-Aktif Yeşil Alanlar
A-Çocuk oyun alanları
B-Park alanları
0-5000m2 Cep parkları,
5001-20000 m2 küçük parklar,
20001-50000 m2 Mahalle parkları,
50001-250000 m2 Semt parkları,
>250000m2 şehir parkları
C-Bağımsız spor alanları
D-Spor tesis alanları
2-Pasif Yeşil Alanlar
Görsel yeşil alanlar, Meydanlar, Refüjler, Ağaçlandırılmış alanlar, Mezarlıklar, Çayır, Fidanlık ve Ormanlar, Dini tesis bahçeleri, Tarım ve Bostan alanları, Koru alanları, Önemli bina bahçeleri v.s. alanlardır.
Yeşil alanlar uzun bir süre yapıların çirkin yanlarını örten basit dekorlar olarak kavranmıştır. Bugün ise yeşil alanlara bir dekor olduğu kadar, gün geçtikçe yoğunlaşan kent ortamının, insan sağlığı için hayatsal önemi olan bir öğesi olarak bakılmaktadır
Yeşil alanlar kent iklimi üzerinde olumlu etkiler yaparlar. Yapay kitlelerin absorbe ettiği sıcaklığı azaltır. Havanın nemini düzenler. Gürültüyü azaltır. Kentin fiziksel yapısına katılan tüm açık alanlarla birlikte yeşil alanlar değişik arazi kullanış bölümleri arasında tampon görevini yerine getirir; onları en olumlu biçimde birbirlerinden ayırır. Kent içinde her yapı hacmi kadar havanın yerini aldığı için, dengeli ve planlı bir yeşil alan dağıtımı yapı sayısını ve yoğunluğunu düzenleyebilir. Aynı zamanda yeşil kuşaklar halinde kent gelişmesini denetim altına alır. Kente estetik değer kazandırır. Fizik, ruh ve mental sağlık üzerinde etkin rol oynar. Yeşil alanlar güçlü bir toplumun gelişmesine yardımcı olur. Doğa bilincinin gelişmesine katkıda bulunur.
Yaşam yönünden bu kadar önemli olan yeşil alanların artma hızı, kentlerdeki nüfus artış hızına ayak uyduramamakta ve her geçen gün kişi başına düşen yeşil alan miktarı azalmaktadır. Bu nedenle kentlerde yeşil alanları; miktar, dağılım ve kullanım olarak bir plan çerçevesinde geliştirme ve uygulama çabaları artmaktadır.
Yeşil alan tipleri yeşil dokunun veya kent dokusunun egemen karakter taşımasına göre kent içerisindeki yeşil alanlar ve doğal yeşil alanlar olmak üzere iki gruba ayrılmaktadır.
|
Tablo 1. Kent İçi Yeşil Alanlar İçin Geçerli Kabuller. |
||
|
TİPLER |
NÜFUS YÖNÜNDEN ALINAN KABULLER |
GEREKLİ ALAN |
|
Oyun Yerleri |
800 Nüfus için 4000 m2 |
2-4 Ha |
|
Mahalli Parklar |
1000 Nüfus için 4000 m2 |
0,8 Ha veya daha fazla |
|
Eğlence Merkezi |
800 Nüfus için 4000 m2 |
6-8 Ha |
|
Spor Alanları |
800 Nüfus için 4000 m2 |
4-12 Ha |
|
Kaynak: Çetiner, A., Şehircilik Çalışmalarında Donatım İlkeleri |
||
|
Tablo 2. Amerika ve Avrupa Kentlerinde Güncel Kişi Başına Düşen Yeşil Alan Miktarı |
||
|
Kent |
Nüfus |
m2/kişi |
|
Montreal |
*1.017.665 |
21,6 |
|
New York |
*7.322.564 |
23,1 |
|
Berlin |
**3.471.418 |
27 |
|
Stockholm |
**711.119 |
84,3 |
|
Roma |
*2.791.000 |
11,9 |
|
Paris |
*2.154.678 |
10,1 |
|
*1990 Yılına Ait Nüfus Değeridir. |
|
|
|
** 1995 Yılına Ait Nüfus Değeridir. |
|
|
İstanbul'daki yeşil alan durumu;
İstanbul kenti yeşil alan envanteri; imar planlarında yeşil alan başlığı altında toplanan çocuk oyun alanları, park alanları, spor alanları, ağaçlandırılmış alanlar, çayır, fidanlık ve ormanlar, görsel yeşil alanlar, refüj ve meydanlar, koru alanları, koruya katılacak alanlar ve mezarlıklar olmak üzere ele alınmıştır
İstanbul'da kent düzeyinde yeşil alan envanterine bakıldığı zaman; 1975'te 2,3 m2/kişi (kişi başına düşen metrekare) olan yeşil alan miktarının 1980'de 2,2 m2/kişi, 1985'te 1,1 m2/kişi, 1990'de 1,2 m2/kişi, 1995'te 1,5 m2/kişi, 2000'de ise 1,9 m2/kişi olduğu görülür.
2000 yılında, aktif kullanılan yeşil alan miktarı 17.207.275 m2‘e, aktif kullanılmayan yeşil alan 29.106.125 m2'e yükselirken toplam yeşil alan 46.313.400m2 olmuştur. 2000 yılı durumuna göre aktif kullanılan yeşil alan miktarı artarak toplam alanın %37'sini oluşturmaktadır.
2000 yılında nüfus 9246565 kişi olmuştur. 10 m2/kişi norm değerinin 2000 nüfusuna çarpımı olan 92.465.650 m2'lik alan İstanbul kentinin 2000 yılında sahip olduğu nüfus artışının gerektirdiği aktif kullanılan yeşil alan olarak ortaya çıkmaktadır. Oysaki İstanbul kentinin 2000 yılı aktif kullanılan yeşil alan miktarı 17.207.275 m2'dir. Bu değer yapılması gereken alanın %19'unu oluşturmaktadır.
Sonuç olarak; nüfus artış hızı, yeşil alan yapımındaki artış hızından daha fazla olmaktadır. Ayrıca son dönemlerde Yerel Yönetimlerin çevreci yaklaşımlara ve çevreye vermiş oldukları önemin artması sonucu yeşil alan yapımındaki artış hızının giderek arttığını görmekteyiz.Mevcut aktif ve pasif yeşil alanların kişi başına düşen miktarları, belirtilen yeşil alan standartlarına uymamakta, hatta bu orana erişememektedir.Buradan da görüldüğü üzere aktif yeşil alanların işlevsel açıdan dağılımlarında yaş gruplarının rekreasyonel ihtiyaçlarını karşılaması açısından standartlara uygun değildir.İstanbul Kentinde yeşil alanların dağılımı etki alanları itibariyle homojen bir dağılım göstermemektedir.
İstanbul Kentinde mevcut yeşil alan kullanımlarını bir kenara bıraktığımızda, ilk etapta aktif yeşil alanlarının mahalle ölçeğinde ele alınarak, minimum yeşil alan standartları doğrultusunda yeniden gözden geçirilmesi gerekmektedir. Ardından da alınan kararların uygulanması mevcut yeşil alanlara yansıtılarak aktif yeşil alanların iyileştirilmesi zorunluluk kazanmaktadır. Planlanan ve mevcut yeşil alan durumu arasındaki farkları ortadan kaldırabilecek bilgilerin en hızlı ve doğru yöntemle (Uzaktan algılama veya coğrafi bilgi sistemi oluşturularak) hazırlanması gerekmektedir.
İstanbul Kenti için Metropol ölçekde tematik parkların yaratılarak İstanbul toplumunun çevredeki parklara yönelmesi sağlanmalıdır.
İstanbul çevresindeki ormanların kent ormanı kapsamı içerisinde İstanbul halkına hizmet veren bir alan olarak tasarlanması gerekmektedir.
2.2. KARDEŞ ŞEHİR KAVRAMI
İstanbul'u dünyaya tanıtmak, kültür, enformasyon, bilim, teknik, sanat, turizm, sağlık ve spor alanlarında işbirliği geliştirmekte ve birbirlerinin deneyimlerinden yararlanmak ve ortak sorunlara ortak çözümler üretebilmek amacıyla kardeş şehir ilişkileri kurulmuştur.
2.2.1.İSTANBUL BÜYÜK ŞEHİR BELEDİYESİ KARDEŞ ŞEHİRLERİ
|
KENTİN ADI |
ÜLKESİ |
İMZALANMA TARİHİ |
İMZALANMA YERİ |
İLİŞKİ TÜRÜ |
|
GAZİMAGOSA |
K.K.T.C. |
1963 |
|
KARDEŞ ŞEHİR |
|
RIO DE JANERIO |
Brezilya |
1965 |
|
" " |
|
HUE |
Vietnam |
1971 |
|
" " |
|
İSFAHAN |
İran |
1971 |
|
" " |
|
SHİMONOSEKI |
Japonya |
1972 |
|
" " |
|
LAHOR |
Pakistan |
1975 |
|
" " |
|
JAHOR BAHRU |
Malezya |
1983 |
|
" " |
|
CİDDE |
Suudi Arabistan |
1984 |
|
" " |
|
HOUSTON |
A.B.D |
1988 |
|
" " |
|
KAHİRE |
Mısır Arap Cum. |
1988 |
|
" " |
|
SHANGAY |
Çin Halk Cum. |
20.10.1989 |
Shangay |
" " |
|
ST.PETERSBOURG |
B.D.T |
19.11.1990 |
|
" " |
|
RABAT |
Fas |
23.04.1991 |
Rabat |
" " |
|
MERV |
Türkmenistan |
21.06.1994 |
Ankara |
" " |
|
BARCELONA |
İspanya |
05.01.1997 |
Barcelona |
" " |
|
DUBAI |
U.A.E |
22.03.1997 |
Dubai |
" " |
|
KÖLN |
Federal Almanya |
15.03.1997 09.05.1997 |
İstanbul-Köln |
" " |
|
SARAYBOSNA |
Bosna-Hersek |
14.07.1997 |
Saraybosna |
" " |
|
ODESA |
Ukrayna |
17.09.1997/ |
Odessa-İstanbul
|
" " |
|
AMMAN |
Ürdün |
" " |
|
" " |
|
ALMATI |
Kazakistan |
" " |
|
" " |
|
SEMERKANT |
Özbekistan |
" " |
|
" " |
|
TİFLİS |
Gürcistan |
" " |
|
" " |
|
OŞ |
Kırgızistan |
20.09.1997/
|
|
" " |
|
CHITTAGONG |
Bangladeş |
Bakanlık Onayında |
|
" " |
|
DURRES |
Arnavutluk |
06.02.1998 |
İstanbul
|
" " |
|
JAKARTA |
Endonezya |
30.10.1998 |
İstanbul |
" " |
|
FİLİBE |
Bulgaristan |
23.01.2001 |
İstanbul |
" " |
Facebookta paylaş
Twitter'da paylaş
Google+'da paylaş!
Pinterest'te paylaş!