Sıcaklığın istenen düzeyde tutulması meyve çürümesini azaltmada ve hasat sonu yaşamı uzatmada en önemli etkendir. Çürümeyi en düşük düzeyde tutmanın en iyi yolu meyvelerin, mümkün olduğu kadar, çok hızlı bir şekilde sıfır dereceye yakın bir sıcaklık bulunan ortama alınmasının sağlanmasıdır. Olgun meyvelerin bozulması, hızlı metabolik faaliyetleri, çürüme gelişimini ve içsel bozulmayı sağlayan yüksek düzeydeki meyve sıcaklığı ile ilişkilidir. Meyvelerin toplanması, depolanması ve taşınması süresince düşük sıcaklığı sağlamadaki yanlışlıklar pazarlanabilir ve kaliteli ürünün miktarında azalmaları da beraberinde getirecektir. 20 0C de tutulan meyveler 0 0C de tutulan meyvelere göre sadece %25-50 oranında yaşamlarını sürdürebilirler. Raf ömrü, şayet çilek meyveleri 30 0C ye yakın bir düzeyde tutulursa (ki bu arazide oluşabilecek sıcaklıktır) sadece birkaç saate kadar düşebilir.
Meyveler toplandıktan sonra arazide kaldıkları süre içersinde sıcaklıktan korunmaları sağlanmalıdır. Koyu renkli olmaları nedeniyle doğrudan güneşe maruz kalmaları durumunda ısıyı emecek ve hava sıcaklığından daha yüksek sıcaklıklara yükselebilecektir. Meyvedeki ısı miktarı, meyve ile hava arasındaki sıcaklık farkına, güneşe maruz kalma durumuna, meyve üzerindeki hava akımına (esintiye) hava veya meyve üzerindeki mevcut nem düzeyine göre değişkenlik gösterir.
Çileklerde ön soğutma (arazi ısısının hızlı bir şekilde uzaklaştırılması) hasadan sonra bir saat içersinde mutlaka yapılmalıdır. Soğutmadaki 2, 4, 6 ve 8 saatlik gecikme pazarlanabilir meyveyi (aynı sırayla %20, %37, %50 ve %70 düzeyinde azaltır. Bu değerler 25 0C de tutulan meyvelere göre belirlenmiştir. Meyvelerin ön soğutmasında kullanılan en yaygın metod güç kullanılarak yapılan hava soğutma işlemidir. Bu küçük ölçekli işletmelerde en hızlı olanı ve en yaygın kabul görmüş sistemdir. Bu sistemde soğuk hava meyve kasalarının bulunduğu odalar içersine gönderilir. Soğuk havanın doğrudan sıcak meyvelerle temas etmesi sağlanır. Çilek paket dizileri soğuk havanın tüm meyvelere temas etmesini sağlayacak şekilde yerleştirilmeleri önemlidir. En yaygın dizayn, bir tünelden oluşan düzenlemedir. İki sıra halindeki yüklü palet sıralarının arasında boşluk bırakılır ve tünelin en üstü ile uç bölgesi bir tente ile örtülür. Bir eksoz fanı yardımıyla içerideki hava dışarıya atılır, bu arada negatif bir hava basıncı oluşturulur. Soğuk hava sıralar ve paketler arasındaki boşluklardan hareket ederek sıcak meyvelerle temas eder ve oda içersinde dolaşarak meyve ısılarının dışarıya taşınmasını sağlar. Sistemin soğutma oranı ve etkinliği şu faktörlere bağlıdır;
1. Meyve ve soğuk hava arasındaki sıcaklık farkı,
2. Hava akış oranı,
3. Meyvenin soğuk havayla teması,
4. Hava kanallarının genişliği.
Etkinliği düşük bir sistem soğutma zamanının artmasına yol açar. Böylece işlem maliyeti artar ve pazarlanabilir meyve ağırlığı ve kalitesi düşer.
Depolama şartları
Çilekte en iyi depolama koşulları %90-95 oransal nem ve 0 0C sıcaklıktır. Çilek meyveleri bu şartlarda 7-10 gün kadar depolanabilir. Bununla birlikte depo ömrü hasat öncesi ve hasat sonrası işlemeyle de önemli düzeyde ilişkilidir. Çileklerde en yüksek donma noktası 0.8 0C dir. Bununla birlikte meyvelerin suda çözünür kuru madde miktarları donma noktası üzerine az da olsa etkilidir. Genellikle, çilekler uzun bir süre depolanmazlar. Bununla birlikte bazen pazarın durumuna göre meyveleri muhafaza etme zorunluluğu ortaya çıkar. Muhafaza edilen meyvelerin, kısa bir süre için bile olsa, en iyi depolama koşullarında saklanması kalite kaybını engellemesi açısından önemlidir. Solunum, yumuşama, nem kaybı ve çürüme gelişimi gibi meyve kalitesindeki bozulmalar düşük sıcaklık ile azaltılabilir. Dış şartların kuru ve meyvenin erimesi kadar büzüşme ve çürümenin de etkisiyle çilek meyveleri çok hızlı bir şekilde su kaybına maruz kalır. Bu belirtiler meyvenin yeme kalitesi üzerinde doğrudan olumsuz etkiye yol açar. Su kaybı meyve ile havadaki buhar basıncı farkı nedeniyle ortaya çıkar. Çileğin yüzeyi su buharı hareketini çok az engelleyebilir. Bu yüzden meyveden ortamdaki havaya çok hızlı nem akışı oluşur. Depolama odasının oransal nemi %90-95 oranında sağlanmalıdır. Şayet oransal nem %90 nın altında ise çilek meyvelerinin yüzeyinde büzüşmeler kendini göstermeye başlayacaktır. Bununla birlikte meyve yüzeyindeki yoğunlaşan serbest suyun uzaklaştırılması gerekir.
Depolama ve taşıma esnasında sağlıklı temiz şartların oluşturulması çürümeye yol açan etmenlerin bulaşmasını en düşük düzeye indirmede büyük öneme sahiptir. Buna ilave olarak depolama odasındaki bazı küflerin gelişimi depolanan meyvelerin üzerinde hafif bir kötü koku oluşumuna yol açabilir. Bundan dolayı herhangi bir şekilde çürüyen ve hastalık bulaşan meyveler ve kasalar derhal alınıp depodan uzaklaştırılmalıdır. Ayrıca, depolama odası düzenli olarak temizlenmeli ve dezenfekte edilmelidir.
Modifiye atmosferli depolama
Modifiye atmosferli paketleme yada depolama, genellikle, normal taze havaya göre içersindeki oksijen düzeyinin düşürüldüğü ve7veya karbondioksit düzeyinin arttırıldığı yarı geçirgen bir plastik film ile kaplamayı ifade eder. Bir kasa dizisi veya tüketici paketleri tek tek Modifiye atmosferli olarak depolanabilir. %15-20 CO2 ve %5-10 O2 içeren Modifiye atmosferlerde Botrytis cinerea (gri küf çürüklüğüne yol açan mantar) ve diğer çürümeye yol açan organizmaların gelişmesini azaltır. Buna ilave olarak Modifiye atmosferlerde meyvelerin solunumu ve meyvelerin yumuşama oranı azalır. Dolayısıyla meyvelerin hasat sonu yaşamı uzar. Bununla birlikte %2 den daha az O2 ve/veya %25 den daha yüksek CO2 oranı, çeşide, maruz kaldığı süreye ve sıcaklığa bağlı olarak kötü koku ve kahverengi lekelerin oluşumuna neden olabilir.
Çileklerde standart CO2 uygulamasında, önce kasa dizileri bir plastik ile tam olarak kaplanır, sonra hafifçe plastik içersinde vakum oluşturularak CO2 verilir. CO2 düzeyinin %12-15 olması sağlanmalıdır. Solunumla aşırı CO2 birikiminin önüne geçmek için paketlemede kullanılan plastiğin yarı geçirgen olması önemlidir. Taşıma esnasında paketlerin delinmemesine özen gösterilmelidir. Meyvelere kontrollü atmosfer uygulaması yapmadan önce mutlaka tam olarak soğutulmalıdır. Çünkü kasa dizilerinin plastikle kaplaması yapıldıktan sonra meyvelerin soğuması engellenebilir.
kaynak:uzumsu.com
Facebookta paylaş
Twitter'da paylaş
Google+'da paylaş!
Pinterest'te paylaş!