MEYVE AĞAÇLARININ DEĞER TESPİTİ

Tarımsal varlıkların kıymet takdiri arazinin net gelirlerine göre yapılmaktadır.Bunun için arazi üzerinde hakim bitki deseni baz alınır. Ancak bazı arazi üzerinde hakim bitki içersine serpiştirilmiş meyve ağaçlarına sıkça rastlanılır. Bu ağaçların bedeli çıplak toprak bedeli üzerine ilave edilerek ikisinin toplamı sonucunda arazinin değeri ortaya çıkar. Arazi çoğul olarak meyve bahçesi ise o zaman hakim meyve baz alınarak kapama bahçe kabul edilir ve o meyvenin net gelirine göre hesaplama yapılır. Son Yargıtay kararları bu doğrultuda.
Özellikle arsaların kamulaştırılmasında ,arsa üzerinde bulunan müştemilata ayrıca bir ödeme yapılır. Örnek verirsek; arsa üzerinde bulunan inşaata bayındırlık Bakanlığının birim fiyatlarına göre hesaplama yapılırken meyve ağaçları ziraat mühendislerce belirlenir.

Buna göre aşağıda gösterilen tabloda meyve ağaçlarının yaşı,ekonomi değere yani ürün vermeye başlama yaşı ile birlikte fidan ve tesis ücretleri gösterilmiştir.

2007 YILI İÇİN MEYVELERİN TESİS VE YAŞLARA GÖRE BEDELLERİ

MEYVELER FİDAN BEDELİ TESİS
BEDELİ    EKONOMİK OLARAK
VERİM YAŞI    3-YAŞ
BEDELİ    5-YAŞ
BEDELİ    7-YAŞ
BEDELİ    10-YAŞ
BEDELİ    15-YAŞ
BEDELİ    20-YAŞ
ve üzeri BEDELİ    Ömrü
                                             MYV   FD   TB EOV 3B 5B 7B 10B 15B 20 B ÖMRÜ
ARMUT    5    10    5    0    50    75    75    100    100    50 YIL
ASMA    3    6    3    20    25    30    40    45    45      50 YIL
AYVA    5    8    4    0    80    80    85    90    100    30 YIL
BADEM    3    10    5    0    50    70    70    80    100    40 YIL
CEVİZ    7    12    6    0    0    75    100    125    150     80 YIL
DUT    5    10    5    0    35    50    100    100    125    50 YIL
ELMA    5    10    5    0    85    90    90    120    100    40 YIL
ERİK    5    8    4    0    20    25    30    35    35    30 YIL
FINDIK    3    8    4    0    30    35    35    40    45    60 YIL
IHLAMUR    9    16    8    0    0    0    60    80    120    70 YIL
KİRAZ    9    8    4    0    50    50    80    110    120    30 YIL
LİMON    5    8    4    0    70    70    90    100    100    40 YIL
MANDARİN    5    10    5    0    70    70    90    100    100    30 YIL
MUŞMULA    4    8    4    0    40    50    50    50    70    35 YIL
NAR    8    8    4    0    80    90    90    120    120    30 YIL
PORTAKAL    5    8    4    0    70    70    90    100    100    40 YIL
ŞEFTALİ    7    8    4    0    85    90    90    120    100    20 YIL
T.HURMASI    8    10    5    0    75    85    95    100    120    40 YIL
VİŞNE    5    8    4    0    50    50    80    110    120    30 YIL
ZEYTİN    5    12    6    0    30    30    75    100    100    100 Y
KAYISI    5    10    5    0    50    50    75    100    100    40 YIL
Y.DÜNYA    6    10    5    0    50    50    60    75    100    40 YIL
İNCİR    5    10    5    0    50    75    75    75    100    40 YIL
KAVAK    1    26    10     KERESTELİK AĞAÇLAR M3 OLARAK HESAP EDİLİR   25 YIL

Meyve ağaclarının ekonomik verime gelmeden önceki fiyatının belirlenmesinde fidanın pazar fiyatına verim verme yılına kadar bakım masrafı ilave edilir.Örnek olarak ceviz fidanını ele alalım.

Fidan Fiyatı = 12,00 YTL

1 yıllık bakım masrafı = 2,50 YTL

Ceviz Fidanları normal şartlarda 6 Yıl sonra ekonomik verime başlayacağından dolayı 2 ,50 YTL x 6 = 15,00 YTL

Bakım + fidan fiyatı = 15,00 + 12,00

= 27,00 YTL

Diğer bütün fidanların tesis ücretleri bu şekilde hesaplanabilir.

Bizim için asıl önemli olan ekonomik verime gelmiş ağaçların fiyatları nasıl hesaplanır. Kıymet takdiri yapan bilirkişilerin ve mal sahiplerinin sıkça yanıldıkları bir konuya açıklık getirerek başlayalım. Genel kanaat ağaçlar yaşlandıkça fiyatı daha da artar. Oysa gerçek öyle değil. Ağaçların verimi nazara alınmalı. Bir yılda bir ağaç dan ne gelir elde ediliyorsa ona göre fiyat verilir. Yoksa bu ağaç şu kadar yıl yaşar bundan şu kadar gelir elde ederdim diye fiyat verilmez.Örnek ; Bir ev satın alırken o evin mevcut durumuna göre fiyat verilir, yoka bu ev yılda şu kdar kira getir 10 yılda bu kadar ,20 yılda şu kadar gelir getirirdi o zaman şu parayı istiyorum gibi bir durum nasıl olmuyorsa meyve ağaçlarında da ayni durum söz konusu. Yani mevcüt ağaç verimi ne ise ona göre fiyat verilir.

Meyvesi olmayıp kerestelik ağaçlarda ( Kavak v.b gibi ) Ağacın yerden yaklaşık 130-150 cm yukarıdan ölçülen yarıçapı belirlenir , m3 olarak elde edilecek kereste miktarına göre fiyat belirlenir.

Gelecek yazımızda peyzaj ürünlerinin kamulaştırılmasındaki değer belirlenmesini belirteceğiz.

KAYNAK: