Fidan sökümüne sonbaharda yaprakların dökülmesiyle birlikte başlanmalıdır. Söküm işlemi ilkbaharda tomurcuk patlaması dönemine kadar devam edebilir. Ancak sonbaharda sökmek bazı avantajlar sağlayacağından tercih edilmelidir.
1. Fidanların Sökümü
İstenen boy ve kalınlığa gelmiş aşılı fidanlar fidan üretim parsellerinden sökülerek satışa sunulurlar. Fidan sökümüne sonbaharda yaprakların dökülmesiyle birlikte başlanmalıdır. Söküm işlemi ilkbaharda tomurcuk patlaması dönemine kadar devam edebilir. Ancak sonbaharda sökmek bazı avantajlar sağlayacağından tercih edilmelidir. Şöyle ki;
- Kışı çok soğuk geçmeyen bölgelerde meyve üreticileri bahçeleri genellikle sonbaharda tesis etmektedirler. Söküm sonbaharda yapılırsa fidanlar hendeklemeye gerek kalmadan hemen satışa sunulabilir.
Şiddetli soğuklarda, rüzgarlı havalarda ve toprağın donlu olduğu günlerde söküm yapılmamalıdır. Söküm esnasında toprağın yeterince nemli ve tavında olmasına dikkat edilmelidir.
Söküm esnasında fidan köklerinin zedelenmemesine, mümkün olduğunca bol saçak köklü olarak çıkarılmasına dikkat edilmelidir.
Fidanlar söküm makineleri ya da elle sökülebilir sökülebilir. Ancak elle söküm büyük fidanlıklarda ekonomik değildir.
2. Sökülen Fidanların Hastalık ve Zararlılar Açısından Kontrolü
Fidanlıkların fidan üretim yerlerini düzenli olarak hastalık ve zararlılar yönünden muayene ettirerek "Bitki Yetiştirme Ruhsatı" almaları zorunludur. Kontrollerin 1. basamağını toprak muayenesi oluşturur. Toprakta nematodların olup olmadığı kontrol edilir. Eğer var ise; bu arazide fidanlık kurulmasına izin verilmez.
İkinci aşamasını ise fidanların yetiştirilme dönemlerinde ve sökümde de kontrolleri oluşturmaktadır. Bu kontroller sonucunda "Muayene Raporu" düzenlenir.
Fidanlıklarda karantinaya tabi hastalık ve zararlılar tespit edilirse burada üretilen fidanların satışına izin verilmez ve imha edilirler. Gerek görürlürse "Bitki Yetiştirme Ruhsatı" geri alınır. Fidanlarda herhangi bir hastalık ve zararlı bulunmamışsa demetler halinde bağlanıp, mühürlenir.
Yurt içinde bir yerden başka bir yere ticari amaçlı fidan, çelik ve aşı kalemi göndermek isteyen kuruluşların, bulundukları yerdeki bakanlık teşkilatından "Zirai Karantina Taşıma ve Satış Sertifikası" almaları zorunludur. Bu sertifika verildiği tarihten itibaren 15 gün geçerlidir. Gerekli durumlarda bu süre uzatılabilir.
3. Fidanların Boylara Ayrılması
Satılacak fidanlar yaş, uzunluk ve çap bakımından bir örnek olacak şekilde gruplandırılmalıdır. Sınıflandırmada Türk Standartları Enstitüsünün belirlediği ve Ek 1 de verilen fidan standartları esas alınır. Fidanların standartlara uygunluğu yine bakanlık yetkililerince kontrol edilir.
Yumuşak ve sert çekirdekli meyve fidanlarında aranan özellikler şunlardır;
- Hastalık ve zararlı taşımamalıdır.
- Üzerinde güneş yanıklığı, donma ve kuruma belirtileri olmamalıdır.
- Aşı bölgesinde aşırı şişkinlikler, uç kısmında tırnak bulunmamalıdır.
- Gözler kabarmış veya dökülmüş olmamalıdır.
- Meyve fidanları türüne özgü bir şekilde gelişmiş olmalıdır.
- Gövde ve dallarda kabuk; tür ve çeşide özgü renkte, düzgün ve parlak görünüşlü olmalıdır.
- Kökler iyi gelişmiş olmalıdır.
- Aşı yeri toprak seviyesinden 10-15 cm yukarıda ve iyi kaynaşmış olmalıdır.
- Çeşit isminin yanında kullanılan anacın isminin de (M 9, MM 111 vb) belli olması önemlidir.
4. Fidanların Hendeklenmesi
Fidanlar boylara ayrıldıktan sonra satış zamanına kadar hendeklerde muhafaza edilir. Hafif yapılı topraklar hendekleme için uygundur. Ağır topraklar (killi) fazla su tuttuklarından fidan köklerini çürütebilirler. Ayrıca fidanları hendekten çıkarmak ağır topraklarda zordur.
Hendeklemeden önce fidanların kökleri bordo bulamacı gibi bir dezenfektana batırılmalıdır. Böylece mantari hastalıklara karşı tedbir alınmış olur. Bunun için gerekli görülürse hendekleme alanı da ilaçlanabilir.
Fidan hendekleri, doğu-batı istikametinde açılmalı ve yeterli derinliğe sahip olmalıdır. Bu hendeklere fidanlar dik veya hafif yatık olarak hendeklenebilirler. Fidanlar yatık hendeklenirse kökler toprağa daha iyi temas eder. Ayrıca hendekten daha kolay çıkarılırlar. Yatık hendekleme yapılacaksa; fidanların kökleri güneye doğru hendeklenmelidir.
Hendeklemede en önemli husus köklerin toprakla tam temasının sağlanmasıdır. Özellikle dallı fidanlarda fidan gövdeleri arasında boşluklar kalmaktadır. Bu boşluklar tamamen toprakla doldurulamazsa fidan kökleri kış soğuklarından ve rüzgarlardan zarar görebilir. Hendekleme parseline kemirgen (fare gibi) zararına karşı ilaçlar konulmalıdır.
Fidan kökleri -6, -7 oC'de zarar görebilir. Saklama ve taşımada buna dikkat edilmelidir. Ceviz, şeftali gibi türler soğuğa karşı daha hassastır. Kışı sert geçen yerlerde fidanları soğuktan korumak için hava akımı olmayan yerlerde (hangar gibi) korumak gerekir. Hatta imkan var ise; fidanlar 0-2 oC ve % 85-90 nisbi nemi olan soğuk hava depolarında muhafaza edilmelidir. Bu depolarda fidanların kökleri dezenfekte edilmiş talaş, yosun vb. ile örtülmelidir. Depo havalandırılırken hava cereyanından korunmalıdır.
5. Fidanların Ambalajlanması ve Taşınması
Fidanlar satışa sunulmadan önce yaş ve boylarına göre 10, 25, 50 veya 100'lük demetler halinde sınıflara ayrılarak bağlanırlar. Fidanlar taşıma esnasında zarar görmelerini önlemek için ayrıca ambalajlama gerekebilir. Ambalajlama 2 şekilde yapılabilir;
1. Yarım Ambalaj : Demetler halindeki fidanların kökleri; kuru ot, sap, saman vb koruyucu maddelerle iyice örtülür. Bir bezle sarılıp, sıkıca bağlanır veya dikilir. Bu yöntem kısa mesafelere gönderilecek fidanlar için uygundur.
2. Tam Ambalaj : Fidanlar uzak mesafelere taşınacaksa tam ambalaj yapılmalıdır. Demetlenen fidanların kök, gövde ve yan dallarının tamamı koruyucu bir madde ile örtülür. Bir bezle veya plastikle sarılıp, sıkıca bağlanır. Ambalajların üzerine fidanların tür, çeşit, boy ve miktarlarını belirten etiketler bağlanır.
Ambalajlama büyük işletmeler için zaman alıcı ve masraflıdır. Büyük fidanlıklarda fidanlar ambalaj yapılmadan etiketlenip doğrudan araçlara yüklenerek üzeri plastik örtü ile kapatılıp nakledilebilir.
6. Fidanların Etiketlenmesi
Sınıflandırılıp belli sayılarda demetler halinde bağlanan fidanlarda etiketleme mutlaka yapılmalıdır. Etiketlere aşağıdaki bilgiler silinmeyecek ve bozulmayacak şekilde yazılmalıdır;
- Üretildiği kuruluşun adı ve adresi,
- Firmanın ticaret ünvanı ve kısa adı, adresi varsa tescilli markası,
- Bu standardın işaret ve numarası (TS 4217 gibi),
- Parti numarası,
- Ambalaj veya demet içindeki fidanların türü, çeşidi, anacı
- Ambalaj veya demet içindeki fidan sayısı
Facebookta paylaş
Twitter'da paylaş
Google+'da paylaş!
Pinterest'te paylaş!