PEYZAJ ÜRÜNLERİNİN DEĞER TESPİTİ

Peyzaj ürün yelpazesi ithal çeşitlerin yerli çeşitleri geçmesi ile birlikte giderek genişlemekte. Buna bağlı olarak Komisyon üyeleri, kamulaştırma işlemi için gittiklerinde ilk defa gördükleri yeni türlerle karşılaşıp ne fiyat vereceğini şaşırmaktadırlar zira yeni gördükleri türlerin fidan fiyatını ve bakım masrafının neler olduğunu bilememektedirler.

Peyzaj Ürünlerinin değer tespiti diğer tarım ürünlerinden farklı olarak arz talep ilişkisinin göz önüne alınması ile farklılık arz eder. Dış mekan süs bitkilerinin bahçede uyum içersinde yerleştirilmesi, göze hoş gelen bir renk cümbüşü oluşturması bile değer artışına neden olabildiği gibi, aynı türlerin gelişi güzel serpiştirilmesi de değerde etkili olur. Peyzaj ürünlerinin değer tespitinde bulunduğu yerin değer üzerinde artırıcı veya azaltıcı bir etkisi yoktur. Örneğin İstanbul –Beyoğlu’ndaki Manolya ile Trabzon- Pelitli’deki Manolyanın farkı yoktur. Ancak yaş ve bakımdan kaynaklanan fark olabilir.

Dış mekan bitkilerinin değer tespiti yapılırken aşağıda sıralayacağımız yol takip edildiğinde gerçek değerin bulunmasını kolaylaştıracaktır.

1. Mevcut yerdeki bitki türlerinin ( Adet , İsim, Tek yıllık,çok yıllık ,yapraklı,iğne yapraklı ve herdem yeşil v.b olarak ) tespiti.

2. Yaş olarak belirlenmesi.

3. Bakımının yıllara göre ne ölçüde yapıldığı.

4. Yerli veya İthal oluşunun belirlenmesi.

5. Arz – Talep ilişkisinin belirlenmesi.

6. Bahçe peyzaj planlamasının yapılıp yapılmadığı.

7. Bitki form durumları tek tek belirlenmesi.

Daha önce ki tarımsal ürünlerin kamulaştırma işinde ağaçların ekonomik verim yaşına gelene kadar ki fiyatını belirlemede, fidan fiyatına bakım masraflarının ilave edilmesi ile değerinin tespitini yaptığımızı söylemiştik. Dış mekan süs bitkilerinde Fidan fiyatı ve yıllara göre bakım masrafına ilave olarak arz talep ilişkisinden kaynaklanan fiyat farkının ilave edilmesi. Bir bölgede bir ürünün yetiştirme arzı düşük ,fakat talep fazla ise bu ilişkiden doğan değer fidana ilave edilir. Yine Fidan temini kolay fakat yetiştirmesi ve bakımı özel ilgi ve beceri isteyen ürünlerin değerine bu fark ilave edilir. Ayrıca değer biçilecek peyzaj ürününün yıllar içersinde bakımdan kaynaklanan ayrı bir değerde ilave edilir.

Peyzaj Fidan fiyatları piyasa şartlarında yerine ve kurumlara göre değişmekle birlikte genel olarak Orman Fidan müdürlüklerinin her yıl belirlemiş oldukları fiyata yakın değerlerdir. Bu fiyatlara yıllık olarak bakım, arz-talep, planlama forum durumlarının ilavesi ile peyzaj ürünlerinden dış mekan süs bitkilerinin değeri bulunur.

Korkmaz MERT

Ziraat Mühendisi

KAYNAKLAR:

CEYLAN,Gürkan . Dış Mekan Süs Bitkileri 1999- İSTANBUL

KORKUT,Aslı Bayçın Peyzaj Mimarlığı 2002 -İSTANBUL