Klasik meyve Bahçelerinin Gübrelenmesi

"http://egirdir-bahce.org/arsiv/2004/mart/images/random3.jpg" grafik dosyası hatalı olduğu için gösterilemiyor. Modern Tarım her ne kadar bodur anaçlarla kurulu sık dikim meyve bahçelerinin kurulmasını zorunlu hale getirmişse de, ülkemizde hala meyve bahçelerinin büyük bir bölümü klasik bahçelerden oluşmaktadır. Bu sebeple bu tip bahçelerde de verim ve kalite artırıcı önlemler almak zorundayız…

Klasik meyve bahçelerinde gübrelemede iki temel devre vardır. Bunlardan birisi ilkbaharda gözler patlamadan önceki dönem diğeri ise çiçeklenme sonu ile Temmuz ayı arasındaki dönmedir. Bitkilerin çok miktarda ihtiyaç duydukları 3 temel besin elementinin bahçelere nasıl uygulanması gerektiği konusunu biraz açalım;

1. Azot Gübrelemesi

Azotlu gübrelerin etkinliği yönünden aralarında önemli bir fark yoktur. Uygulanacak gübrenin belirlenmesinde en önemli faktör toprak faktörüdür. Asit karakterli topraklara üre, kireçli topraklara ise gaz halinde kayıplar fazla olacağından, amonyum içerikli gübrelerin verilmesi tavsiye edilmez.

Verilecek gübre miktarı topraktaki organik madde miktarına göre değişmekle birlikte, azotun kolay yıkanan bir gübre olması ve organik maddenin zamanla elverişli hale geçmesi nedeniyle, toprakta mevcut azot pek dikkate alınmaz. Verilecek gübre miktarının belirlenmesinde ise farklı yöntemler kullanılabilir. Örneğin şu formülden faydalanılabilir (Herrera, 1996);

Ağacınyaşı (yıl) x 2,27.

--------------------------------------- = kg gübre /ağaç

Gübrenin % azot içeriği

Yani, eğer ağaç 15 yaşındaysa ve gübre olarak ta amonyum nitrat (% 26) kullanıyorsak;

(15x2,27)/26 = 1,3 kg/ağaç Amonyum nitrat vermemiz gerekir. Hesaplamada göz önüne alınması gereken bir diğer husus ta ağacın verimidir. Diğer bir deyişle verilecek gübre miktarı, ağaç pik verimine ulaşıncaya kadar artırılmalı, ondan sonra artırılmamalıdır. Doz belirlenmesinde Tablo 1 ve 2’ den de faydalanılabilir;

Tablo 1. Elma için N önerileri (Herrera, 1996).

Yaş (yıl)	g N/ağaç	Kg N/dekar
1	20	0,5
2	100	2,5
3-5	100-150	3-4
6-7	200-250	6
7 yaş üzeri	300-500	8-12

Bu verilen rakamlar kuvvetli anaçlar üzerine aşılı elma ağaçları içindir. M9 veya MM106 gibi bodur ve yarı bodur gelişen anaçlar için tam verim çağında 80-100 kg/ha N verilmesi tavsiye edilebilir. Öte yandan taş çekirdekliler için ise verim çağında dikim sıklığına göre şu önerilerde bulunulabilir;

Tablo 2. Sert çekirdekli meyveler için N önerileri (Crew ve Geyle, 1998).

Dikim Sıklığı	Verilecek N (g/ağaç)	Verilecek N (kg/da)
6 m X 6 m	400-600	10-15
Orta sıklıkta	300-400	15-20
Sık dikim (4x2)	200-250	20-25

Azot toplam miktar en az 3 eşit parçaya bölünerek verilmeli ve uygulamalar erken ilkbaharda başlamalıdır. En son uygulama ise Temmuz ortasını geçmemelidir. Şiddetli ilkbahar yağmurlarından önce verilmemelidir. Ancak uygulamanın sulamadan veya normal şiddette bir yağıştan önce verilmesi, gübrelemenin etkinliği açısından önemlidir. Uygulamalar ağaç gövdesine yaklaşmayacak şekilde, ağacın taç izdüşümüne veya banda verilmelidir. Gübre verildikten sonra sulama yapılmayacaksa toprakla karıştırılması tavsiye edilir. Zira özellikle ürede kısmen de Amonyum Nitratta toprak yüzeyine uygulandıklarında amonyak formunda önemli azot kayıpları olmaktadır (Tisdale ve Nelson, 1982).

2. Fosfor Gübrelemesi

Fosfor gübrelemesinde dikkat edilmesi gereken hususların başında toprak çözeltisindeki elverişli fosfor konsantrasyonunun artırılması gelir. Bunun için kullanılacak gübre çeşit ve miktarı kadar, uygulama yöntem ve zamanı da önem taşımaktadır. Gübrenin toprakla temas yüzeyinin artması ve temas süresinin uzaması, toprakta fosfor fiksasyonunun artmasına yol açacağından fosforlu gübrelerin mümkün olduğunca bitkinin alacağı dönemde verilmesi gerekir. Öte yandan fosfor toprakta hareketsiz olduğundan gübrenin bitki kök bölgesine yakın verilmesi gübrelemenin etkinliğini artırmaktadır. Ayrıca gübre verilirken kesinlikle serpilerek dağıtılmamalı taç izdüşümüne veya banda açılan çukurlara toplu olarak verilmelidir (Ülgen ve Yurtsever, 1995).

Uygulanacak gübre miktarına gelince; fosforlu gübreler uygulanmadan önce toprağın elverişli fosfor seviyesinin toprak analizleri ile belirlenmesi gerekir. Yöremiz toprakları genel olarak fosfor açısından oldukça zengindir. Yapılan tarla denemeleri sonucunda Isparta – Eğirdir yöresi toprakları için dekara 2-3 kg P2O5 verilmesi tavsiye edilmektedir. Buda eğer triplesüperfosfat kullanılacaksa (%44) toplam dekara 5-7 kg gübre verilmesi demektir (Akgül, 1999).

Fosfor gübrelemesinde uygulama zamanı olarak erken ilkbahar, hatta kış sonu tavsiye edilmektedir.

3. Potasyum Gübrelemesi

Potasyum gübrelemesi yapılmadan önce toprakların potasyum içeriklerinin toprak tahlilleri ile belirlenmesi gerekir. Potasyum da fosforda olduğu gibi ağaç kök bölgesine yakın ve dağıtılmadan verilmelidir. Uygulama zamanı da fosforda olduğu gibi kış sonu veya erken ilkbahardır (Aydemir ve İnce, 1988).

Uygulama dozu topraktaki potasyum seviyesine, ağacın yaşı ve verimine bağlı olarak değişmekle beraber, pratik bir öneri olarak yumuşak çekirdekliler için 10-15 kg/da K2O, sert çekirdekliler için ise 7,5-15 kg/da K2O verilmesi önerilebilir (Crew ve Geyle, 1998).

Sonuç olarak şunu söyleyebiliriz ki yetiştiricilerimiz kendi bölgelerindeki iklim koşullarını dikkate alarak önümüzdeki günlerde buldukları ilk fırsatta bahçelerine ilk gübrelerini vermelidirler.

Kaynaklar

Akgül, H., 1999. MM 106 Anacı Üzerine Aşılı Granny Smith Elma

Çeşidinde farklı gübreleme yöntem ve dozlarının verim ve kaliteye

etkisi. S.D. Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans

Tezi, Isparta.

Aydemir, O., F. İnce,1988. Bitki Besleme. Dicle Ünivertitesi Eğitim Fakültesi yayınları no:2, Diyarbakır. 653 s

Crew, P.S., A.D. Geyle, 1998. Stone Fruit Nutrition of Bearing Trees-Granite Belt. The state of Queensland, Department of Primary İndustries.

Herrea, E.A.,1996. Fertilization Programs for Apple Orhards. New Mexico State University, Cooperative Extension Service.

Tisdale, S.L., W.L. Nelson, 1982. Toprak Verimliliği ve

Gübreler (çeviri: Nuri GÜZEL). Çukurova Üniversitesi

Ziraat fakültesi Yayınları no:168. 900 s, Adana.

Ülgen,N., N, Yurtsever, 1995. türkiye gübre ve gübreleme