Pazarlama üretimin en önemli aşamalarından birisidir. Bol ve son derece kalite ürünler yetiştirseniz, eğer iyi bir pazarlama ağına sahip değilseniz bu ürünleri tüketiciler ulaştırmak mümkün olmayacaktır. Ülkemizde  yaş meyve pazarlanmasında önemli sorunlarımız var ve bunların acilen çözülmesi gerekiyor.

Tarımsal Pazarlamayı; tarım ürünlerinin üreticiden, hatta üretimin başladığı tarla veya bahçeden, tüketimin son aşamasına, yani tüketici sofrasına kadar geçirdiği işlemleri inceleyen ve bunları düzenleyen bir bilim dalı olarak tanımlayabiliriz.

       Tarımsal Pazarlama sisteminin sağlıklı işleyebilmesi, sağlam bir pazarlama ağının varlığına bağlıdır. Amaç; daha fazla üretim, üreticinin daha fazla kazanç sağlaması, tüketiciye daha bol ve kaliteli ürün arz edilmesi ve sonuçta tarımın ekonomiye olan katkılarının arttırılmasıdır.

         Bugün Amerika Birleşik Devletleri’ndeki yüksek yaşam düzeyine, büyük ölçüde pazarlama ağlarının mükemmelliği, girişimci pazarlama politikaları ve uygulamaları sonunda ulaşılmıştır.

        Kalkınma planlarında daha çok üretim ağırlıklı yatırımlara yer veren az gelişmiş ülkeler ürettikleri malları halka taşıyacak pazarlama sistemlerini geliştiremediklerinden, bunun zararlarını görmeye başlamışlardır. “ Ürün nasıl olsa pazarlanır” fikri ile pazarlamayı ihmal edip, yalnızca üretim düşünülmemelidir.

      Ülkemizde özellikle tarımsal ürünlerin pazarlanmasında ciddi sorunlar yaşanmakta, ekonomik zorluklara rağmen gerçekleştirilen üretim değerini bulamamaktadır. Ülkemizde yaş meyve ve sebzelerin % 25-30’u  tüketiciye ulaşmadan çeşitli pazarlama kanallarında kaybolmaktadır. Yeni Zelanda, Şili, Güney Afrika Cumhuriyeti gibi ülkelerde üretilen yaş meyve ve sebzenin ortalama % 36’sı ihraç edilirken,  Türkiye’deki ihracat % 2’ler civarında kalmaktadır. O halde, iyi bir pazarlama ağı kurulmadıkça, tarımsal üretimi artırmaktan kaçınmak gerekir.

        Yaş meyve pazarlamasının ilk aşaması pazar isteklerine uygun  ürün sağlanmasıdır. Bunun için öncelikle ürün desenibelirlenmelidir. Yakın pazarların doyması karşısında, rekabet ortamında ürünün zamanında daha uzak yerlere sevk edilmesi gerekir. Bunu başarıyla yapabilmek için ihracatı, yakın ve uzak iç pazarları miktar, çeşit ve sürüm zamanı bakımlarından önceden planlamak zorunluluğu vardır. Devletler, ülkesel ve bölgesel pazar araştırması yapmalıdır.

          Yaş meyve pazarlamasının ürün deseni belirlenip, üretim gerçekleştirildikten sonraki  aşamaları ise; toplama, işleme ve dağıtımdır.

          Toplama; ürünün hasadını ve belli merkezlerde biraraya getirilmesini kapsar.

 Tarım ürünlerinin tüketiciye ulaşmasında ilk aşama toplama ve hasattır. Bu aşamada meydana gelen çeşitli hatalar ve yanlış uygulamalar nedeniyle % 10-15 oranında ürün kaybı ortaya çıkmaktadır.

Yetiştirilen ürün özelliğine göre büyük yada küçük kasalara veya ambalaj kaplarına hasat edilir.

 Yaş meyve ve sebzeler dalından koptuktan sonrada canlıdır ve solunum yapmaya  devam ederler. Bu yüzden tarımsal ürünler üretim bölgelerinden işleme ve tüketim merkezlerine süratle nakledilmelidir.

         Hasat edilen ürünün taşıma süresince sıcaklığının kontrolü, ürünlerin sarsılmaması, bozulmaması ve kalitelerinin korunması açısından zorunludur. Bunun temini için soğuk hava donanımlı araçlardan yararlanmak ve koruma önlemleri almak gerekir.

Az ürünün pazarlama işlemi ekonomik değildir. Bu yüzden ürünlerin büyük gruplar halinde biriktirilmesine önem verilmelidir. Gelişmiş ülkelerde, üreticiler; ürettikleri yaş meyveleri üye oldukları tarımsal üretici birliklerinin bünyesinde faaliyet gösteren işleme yerlerine teslim eder. Tesislerde, üretici adına işleme yapılır.

Hasat edilen ürünün bir kısmı yaş meyve tüketimi için uygun teknolojilerle işlenirken; taze olarak tüketilmeyecek olan yaş meyveler, meyve suyu ve konsantresi gibi çeşitli ürünlere dönüştürülür. Ayrıca bir kısmı daha sonra piyasaya çıkarılmak üzere depolanır.

 Depolama, tarım ürünlerinin muhafazasını sağlamak ve piyasa fiyatlarını düzenlemek için iyi bir araçtır. Depolanan ve ileri bir tarihte satılması düşünülen ürünün fiyatı, hiç depolanmadan satılan ürünün fiyatından yüksek olmalıdır.

Örneğin 2000 yılında İtalya’da sezonunda Williams çeşidi armudun satış fiyatı 0,76 Euro iken sezon sonunda iç stoklar azaldığında depo satış fiyatı 1,46 Euro olmuştur.

Depolanan ürün tüketicilerin gereksinimlerine göre, yıl içerisinde düzenli bir şekilde piyasaya çıkarılır.

İşleme, toplanan ürünlerin nihai mal haline dönüşünceye kadar geçirdiği tüm aşamaları bünyesinde toplar.

İç ve dış pazara konu olan meyvelerde dereceleme ve standardizasyon vazgeçilmez bir unsurdur.

 Dereceleme, ağırlık, hacim, renk, tat, koku, çap,biçim gibi derece özellikleri açısından aynı kalitede ürünlerin seçilerek gruplar halinde toplanmasıdır.

 Ürünlerin derecelere ayrılması; tüketici isteklerinin kolayca karşılanmasını, mal alışverişlerinin hızlanmasını, üretimin yönlendirilmesini ve pazarlama masraflarının düşürülmesini sağlar.

          Standardizasyon, ürünlerin kalite özelliklerinin üniform hale getirilmesidir.

          Bir ağacın iyi, kötü, kaliteli ürününü; ortalama götürü bir fiyatla vermek yerine, bunları sınıflandırıp, kalibre makinelerinden geçirerek satmak daima karlı bir sonuç vermektedir. Bu makinelerin usta elemanlar tarafından denetlenmesi, standardizasyonun başarısı için önem taşımaktadır. Ayrıca standardizasyon dünya normlarına göre yapılmalıdır.

         Gelişmiş ülkelerin çoğunda tarım ürünlerinin standardizasyonu zorunludur. AB ülkeleri çok sayıda ürünün yer aldığı taze meyve sebze piyasasını düzenlemek için standartlar geliştirmiştir. Üreticiler de üretimlerini bu standartlara uygun olarak yapma yükümlülüğü altındadırlar. Piyasada normlara uymayan ürünler satılamaz. Ayrıca normlara uyum sadece iç ticaret için değil, dış ticarete konu ürünler açısından da zorunludur. Bu normlara uyması zorunlu kılınan ılıman iklim meyve türleri armut, elma, kayısı, badem, çilek, şeftali, erik, sofralık üzüm, ceviz ve kirazdır. Ülkemizde ise tarım ürünleri dış satımında standardizasyon uygulanmakta, iç piyasada satılan tarım ürünlerinde ise uygulanmamaktadır.

        Ambalaj, büyük zahmetlerle üretimini gerçekleştirdiğimiz ürünlere bir kişilik, bir değer ve albeni katarken onu tüketicinin gözünde de  vazgeçilmez bir araç olarak göstermekte, pazarlamanın etkinliğini artırmaktadır

 Ambalaj sanayisinin GSMH’daki payı ülkelere göre değişir. ABD’de % 6.4 diğer gelişmiş ülkelerde % 3 ve gelişen ülkelerde ise  % 0.5-1 arasında değişmektedir.

     Ambalajlamanın yararlarına karşılık bir masraf getirdiği de açıktır. Örneğin; ABD’de ambalajlama masraflarının pazarlama masrafları içerisindeki payı % 12 oranındadır. Bu masraflar bazen satış masrafları içinde çok büyük paya sahip olabilir.

          Ambalajlanan ürünlerin etiketlenmesinin, etiket üzerinde ürünün niteliğine ait bilgilerin bulunmasının da önemi büyüktür. AB ülkelerinde uygulaması zorunlu kılınan yaş meyve piyasası düzenlemelerinde; ürünlerin paketli satılması halinde paketler üzerinde, paketlenmeden satılması halinde de üzerlerine konulan bir etikette, ürünlerin çeşit, üretim yeri ve mal sınıfının belirtilmesi zorunlu kılınmıştır. Ürünlerin her satış aşamasında ve nakilleri sırasında nokta tayini şeklinde kontrolleri yapılmaktadır.

         Ürünlerin standart derecelere ayrılması yeterli olmayıp, ambalaj kaplarının da standardizasyonu gerekir. Örneğin, ambalaj kabının şekli, boyutları, rengi, kabın yapılacağı malzemenin cinsi vb. de standart hale getirilmelidir.

        Müşteriye teslim aşamasında; bütün işlemlerini tamamlayan yaş meyveler modern yetiştiricilik yapan ülkelerde; taşıma esnasında ortaya çıkabilecek zararlara karşı, çoğunlukla sigortalanır. Özellikle tarımsal ürünlerde, buna özen gösterilmelidir.

        Reklam, tarım ürünlerinin niteliklerini ve tüketiciye sağlayacağı yararları tanıtmada önemli rol oynar.

        Teşvik müsabakaları ve festivaller düzenlenmesi, iyi hazırlanmış standlarla yurt içi ve yurtdışı fuarlara katılım; elde edilen ürünün değerlendirilmesi ve tanıtılması için çok sağlıklı bir yöntemdir.

 

Facebookta paylaş
Twitter'da paylaş
Google+'da paylaş!
Pinterest'te paylaş!