Türkiye Nüfus Yapısından Kırsalla İlgili Tespitler

2013 yılı adrese dayalı nüfus kayıt sistemi sonuçları 29 Ocak tarihinde yayınlandı. Türkiye’de ikamet eden nüfus 2013 yılında, bir önceki yıla göre 1 milyon 40 bin kişi artarak yaklaşık 76 milyon 600 bin kişiye ulaştı. Bu nüfusun 70 milyonu il ve ilçe merkezlerinde, 6 milyon 600 bini ise köy ve beldelerde yaşıyor. Nüfus yapısından köy ve belde nüfusuyla (aşağıdaki Tablo) ilgili ortaya çıkan bazı önemli tespitler var:

***

Belde ve köylerde ikamet edenlerin oranı 2012 yılında yüzde 22,7 iken, 14 ilde büyükşehir belediyesi kurulması ve büyükşehir statüsündeki 30 ilde, belde ve köylerin ilçe belediyelerine mahalle olarak katılmasının etkisiyle bu oran 2013 yılında yüzde 8,7 olarak gerçekleşti. Yani ülkemizde her 100 kişiden ortalama 9’u köyde, 91’i şehirde yaşıyor artık.

***

Belde ve köylerde yaşayan insanları yaş gruplarına göre değerlendirdiğimizde: 0-4 yaş grubundaki çocuk sayısını okul çağı genç gruplarla (5-9 yaş, 10-14 yaş ve 15-19 yaş) kıyasladığımızda oldukça düşük düzeyde olduğu görülüyor. Bu, köy ve beldelerde ikamet eden evli genç çiftlerin azaldığını gösteriyor.

Köy ve belde ikametinde en kalabalık grubu okul çağındaki genç gruplar oluşturuyor. İl/ilçe merkezindeki okullara, genellikle gidiş-gelişle devam eden bu yaş grubunda erkek ve kadın sayıları birbirleriyle dengeli gözüküyor.

Köy ve beldelerde ikamet sayısı, 20-24 yaş ve 25-29 yaş gruplarında hızla düşüyor. Bunlar, yükseköğrenim, askerlik ve evlilik yapan veya şehirde işe başlayan genç insanların oluşturduğu bir grup. Bu, gençlerin kırsalda kendileri ve aileleri için bir gelecek görmediklerinin işareti. Bu yaş grubunda diğer bir tespit ise köyde ve beldede ikamet eden kadın sayısının, erkeklere göre çok daha düşük olduğu. Bu da ailelerin, kızlarını şehirde yaşayan erkeklerle evlendirmeyi tercih ettikleri gösteriyor.

Köy ve beldelerde ikamet sayısı, 30-34 yaş grubunda da hızla düşüyor. Bu yaş grubuna kadarki olanların köy ve beldelerdeki ikametlerinin bir nevi geçici olduklarını görüyoruz. Köy ve beldelerde ikamet eden 35-39 yaş, 40-44 yaş, 45-49 yaş, 50-54 yaş ve 55-59 yaş gruplarının sayıları nerdeyse birbirine eşit durumda. Bu gruplardaki erkek ve kadın sayılarının da birbirine eşit olduğunu görüyoruz. Bu, 35-59 yaş grubu arasındaki ailelerin köyde daimi ikametlerini gösteriyor.

60 ve üzerindeki yaşlardan köy ve beldelerde ikamet edenlerin sayısında hızla azalma göze çarpıyor. Bu, kırsalda yaşlanan insanların şehirdeki çocukların yanlarına yerleştiklerini gösteriyor. Ayrıca 60 ve üzerindeki yaşlardaki kadın sayısında erkeklere göre bariz bir artış gözleniyor. Bu da kırsalda kadınların erkeklere göre daha uzun süre yaşadıklarını gösteriyor.

***

Sonuç olarak 2012 yılında çıkarılan 6360 sayılı Büyükşehir-Bütünşehir Yasasıyla 30 ilde köylerin ve beldelerin mahalleye dönüştürülmesinin de etkisiyle 2013 yılında köy ve beldelerde ikamet edenlerin oranı yüzde 8,7 olarak gerçekleşmiştir. Bu, kendi doğal sürecinin dışında yasa marifetiyle gerçekleşen bir durumdur. Doğal olmayan bu durumun olumsuz sonuçlarını, önümüzdeki dönemlerde hep birlikte göreceğiz.

Tablo. Yaş Grubu ve Cinsiyete Göre Belde/Köy Nüfusu

Yaş Grubu	Erkek	Kadın	Toplam
0-4	252 656	240 187	492 843
5-9	268 417	255 040	523 457
10-14	302 754	288 692	591 446
15-19	303 854	285 089	588 943
20-24	266 686	223 075	489 761
25-29	227 626	188 437	416 063
30-34	211 554	193 951	405 505
35-39	189 012	183 274	372 286
40-44	192 047	188 155	380 202
45-49	190 048	186 114	376 162
50-54	191 226	193 522	384 748
55-59	183 584	193 432	377 016
60-64	161 521	177 170	338 691
65-69	129 193	153 771	282 964
70-74	104 593	128 181	232 774
75-79	76 754	94 664	171 418
80-84	62 726	78 747	141 473
85-89	19 331	34 404	53 735
90+	3 983	9 981	13 964
Toplam	3 337 565	3 295 886	6 633 451